Stosunki polsko-mołdawskie w kontekście relacji z Węgrami i Turcją na przełomie XV i XVI wieku

Autorka: Katarzyna Niemczyk-Wiśniewska

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 324

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,0 cm x 23,5 cm

W niniejszej pracy podjęty został temat relacji polsko-mołdawskich w latach 1492– 1538. Datę początkową wyznacza objęcie rządów w państwie polskim przez Jana Olbrachta, zaś końcową upadek hospodara mołdawskiego Piotra Raresza oraz pogłębienie podporządkowania politycznego Mołdawii wobec Turcji, co położyło kres konfliktowi mołdawsko-polskiemu o Pokucie. Ponadto zdobycie przez Turków Budziaku skutkowało powstaniem bezpośredniej granicy z Imperium Osmańskim. Autorka przeanalizowała relacje z Mołdawią kolejnych królów polskich: Jana Olbrachta, Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta Starego. Dzięki dotarciu do nieznanych dokumentów ze zjazdu w Lewoczy udało się jej przedstawić znaczenie tegoż zjazdu w planowanej wyprawie Jana Olbrachta w 1497 roku. Zaakcentowała też rolę rodziny Chodeckich w konfliktach polsko-mołdawskich za panowania Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunta Starego oraz omówiła zawiłości polityki Piotra Raresza względem Polski, Węgier i Turcji. W oparciu o bardzo szeroką kwerendę, obejmującą archiwa i biblioteki niemieckie, austriackie, rumuńskie, mołdawskie, węgierskie, polskie i rosyjskie, podjęła się zbadania i opisania ówczesnych stosunków polsko-mołdawskich. Wnioski z kwerendy rzuciły nowe światło na prezentowany temat. Celem było także osadzenie tych stosunków w kontekście międzynarodowym. Potrzeba ich dogłębnej analizy geopolitycznej wynikała z faktu, iż Mołdawia w XV i XVI wieku była miejscem krzyżowania się wpływów i interesów Polski, Węgier, Turcji oraz Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Chcąc zatem właściwie zrozumieć i zinterpretować relacje Polski z Mołdawią, należało przeanalizować sytuację geopolityczną oraz polityczno-prawną każdej ze stron.

(Streszczenie, opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów /7

Wstęp /11

Rozdział 1. Relacje polsko-mołdawskie za panowania Jana Olbrachta /19

1.1. Polityczno-prawny status Mołdawii w dobie panowania Stefana Wielkiego (do 1492 roku) /19

1.2. Antemurale Christianitatis – analiza ideologii przedmurza chrześcijaństwa kultywowanej przez humanistów /38

1.3. Wpływ Kallimacha na poglądy polityczne Jana Olbrachta /47

1.4. Zjazd w Lewoczy w kontekście polsko-węgierskiej polityki południowo-wschodniej /54

1.5. Wyprawa Jana Olbrachta z roku 1497 /64

1.5.1. Mołdawia w przededniu wyprawy króla polskiego /64

1.5.2. Antymołdawska czy antyturecka wyprawa Jana Olbrachta /70

Rozdział2. Stosunki polsko-mołdawskie w dobie rządów Aleksandra Jagiellończyka w Polsce oraz Stefana Wielkiego i Bogdana III Ślepego w Mołdawii /95

2.1. Nierozwiązany problem Pokucia – zjazdy graniczne /95

2.2. Mołdawia Bogdana III Ślepego w polityce Aleksandra Jagiellończyka /110

2.2.1. Problemy polityczno-wojskowo-gospodarcze doby Aleksandra /110

2.2.2. Sytuacja polityczna Mołdawii i plany matrymonialne Bogdana III Ślepego /117

Rozdział 3. Stosunki polsko-mołdawskie w czasach Zygmunta Starego /127

3.1. Zygmunt Stary wobec Mołdawii w dobie rządów Bogdana Ślepego /127

3.1.1. Wojna o Pokucie w roku 1509: przyczyny, przebieg, skutki  /128

3.1.2. Prywatne animozje między Chodeckimi a hospodarem mołdawskim jako przyczyny konfliktów przygranicznych w latach 1509–1517  /136

3.2. Relacje polsko-mołdawskie po śmierci Bogdana III Ślepego – rządy Stefana Młodego i zaostrzenie relacji z Polską   /149

3.2.1.Konflikty przygraniczne  /149

3.2.2. Reakcje na zagrożenie tureckie /155

3.2.3. Klęska węgierska pod Mohaczem i zmiana sytuacji polityczno-prawnej w Europie środkowo-wschodniej /165

3.3. Mołdawia Piotra Raresza a Polska /176

3.3.1.Okoliczności objęcia władzy przez Piotra Raresza /176

3.3.2.Reakcja państw europejskich na wybór Piotra Raresza i jego polityka do 1530 roku /179

3.3.3. Piotr Raresz wobec konfliktu Jana Zápolyi i Ferdynanda I Habsburga /186

3.3.4.Polityczny i militarny spór polsko-mołdawski o Pokuciew latach 1530–1533 /210

3.3.5. Upadek Piotra Raresza – ograniczenie samodzielności hospodarstwa /240

Zakończenie  /261

Bibliografia  /267

– Źródła niedrukowane (wykorzystane)  /267

– Źródła drukowane  /273

– Literatura /287

Indeks osób /315

Summary /323