Na skraju imperium i inne wspomnienia

Autor: Mieczysław Jałowiecki

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 776

Okładka: twarda

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Wspomnienia Mieczysława Jałowieckiego czyta się jak pasjonującą powieść. To barwna, po sarmacku subiektywna wizja świata, jego realiów i obyczajowości, osobisty komentarz do wydarzeń historycznych. Autor urodził się w rodzinie osiadłej na Wileńszczyźnie, a wywodzącej się z ruskich kniaziów Pieriejasławskich-Jałowieckich. Za sprawą wielkiej historii żył w kilku epokach, był świadkiem wielkich przemian politycznych, ustrojowych i obyczajowych. Należał do kresowego ziemiaństwa i być może do ostatniego pokolenia, dla którego duchową ojczyzną było dawne wielonarodowe Wielkie Księstwo Litewskie. Jednocześnie – aż do rewolucji rosyjskiej 1917 r. – przynależał do zamożnej i uprzywilejowanej warstwy imperium carów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został w 1919 r. pierwszym przedstawicielem rządu Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku. Potem osiadł w Kaliskiem. Po II wojnie światowej, na emigracji w Anglii, spisał wspomnienia o świecie, który nieodwracalnie przeminął. Będąc bacznym obserwatorem, a niekiedy aktywnym uczestnikiem historii, Jałowiecki daje czytelnikowi okazję przyjrzenia się z bliska życiu różnych środowisk i różnym wydarzeniom. I jest to lektura rozmaita: opowieści o dworach zagubionych wśród litewskich borów przepełnia nostalgia, ale wątek rywalizacji wywiadów w wojennej Rosji czy epizody gdańskie z lat 1919–1921 są godne powieści sensacyjnej. Uzupełnienie barwnych wspomnień stanowią komentarze Autora, bardzo subiektywne, pisane z patriotycznym zaangażowaniem, często niezwykle gorzkie, a czasem zaskakująco aktualne. Wspomnienia Jałowieckiego sięgają września 1939 roku; zostały spisane już po drugiej wojnie światowej, na emigracji w Anglii.

Spis treści:

Prolog - napisał Michał Jałowiecki /7

Na skraju imperium

Niegdyś /17

W obcych stronach /71

Naznaczony kraj /96

Kresy /126

W przeddzień /188

Dni powszednie wojny /214

Kapitał /239

Zbeszczeszczenie /317

W drodze powrotnej /379

Wolne Miasto

W nowym kraju /433

Pisanie gotykiem /457

Mit Gottes Hilfe /474

O stan posiadania /493

Różnica krwi /514

Odwrotne fale /524

Wolne Miasto /537

Nagonka /549

Komisarze /559

Urzędowanie /572

Lato roku 1920 /586

Zmierzch /604

Requiem dla ziemiaństwa

Ziemia i ludzie /625

Na zawianej szosie /643

Pod znakiem buraka i zająca /697

Widziane ze wsi /724

Zejście /742