Książka wydana przez MIIWŚ to wyczerpująca monografia poświęcona niemieckiemu politykowi. Poza szczegółowym przedstawieniem życiorysu Hansa Adolfa von Moltkego dotyka ważnych zagadnień historyczno-politycznych. Jak czytamy we wstępie, „Polska stanowiła ważny przedmiot niemieckiej polityki zagranicznej: najpierw jako główny adresat żądań rewizjonistycznych, następnie – dla narodowych socjalistów – jako pożądany «młodszy partner» i wreszcie wróg, którego należało pokonać przed przystąpieniem do podboju Europy Wschodniej”. Zadaniem Moltkego była realizacja tych planów.
Okazuje się jednak, że Moltke, w opozycji do większości czołowych niemieckich polityków związanych z partią nazistowską, nie uległ bezgranicznie i bezrefleksyjnie zbrodniczej ideologii; był za to postacią niejednoznaczną. Choć niewątpliwie przyczynił się do umocnienia pozycji III Rzeszy, był przeciwnikiem rasizmu i Holocaustu. To tylko wybrane aspekty, które mogą zachęcać do lektury tej biografii.Na zasadniczą część książki składa się pięć rozdziałów, które prezentują w układzie chronologicznym życie i działalność byłego ambasadora III Rzeszy. Całość poprzedzono wprowadzeniem oraz opatrzono aneksem źródłowym, wykazami skrótów, źródeł i literatury oraz indeksami nazwisk i nazw geograficznych. Jak podkreśla w recenzji prof. Stanisław Żerko, jest to „praca znakomicie udokumentowana, oparta na starannej i rozległej kwerendzie archiwalnej, a także na zbiorach rodzinnych von Moltków i relacjach potomków bohatera książki”.
Spis treści:
Wprowadzenie /9
Część I. Od Cesarstwa do Republiki Weimarskiej /20
1. Młodość i pierwsze lata kariery /20
2. Mniejszość niemiecka w Polsce (1919-1933) /31
3. Kierownik Wydziału Wschodniego (1928-1931) /34
4. Przedstawiciel Republiki Weimarskiej (1931-1933) /39
5. Dom /48
Część II. Lata pokoju III Rzeszy /53
6. Moltke i reżim nazistowski (1933-1936) 53
7. Deklaracja ze stycznia 1934 r. /63
8. Jaki rewizjonizm? /70
9. Kooperacja polsko-niemiecka /77
10. Propaganda kultury i posłannictwo kulturowe /83
Część III. Ekspansja III Rzeszy /89
11. Aneksja Austrii i podział Czechosłowacji /89
12. Napięcia polsko-niemieckie /97
12.1. Dyplomacja /97
12.2. Kwestia ukraińska /109
12.3. Polen-Aktion /116
12.4. Domek Magdeburski /125
12.5. Antyniemieckie demonstracje /127
13. Moltke i jego obraz Polski /134
Część IV. Na drodze do wojny /141
14. Rozbicie Czecho-Słowacji /141
15. Decyzja Hitlera o wojnie /146
16. Nieoficjalne rozmowy /158
17. Mniejszości między frontami /168
18. Moltke jako propagator nazistowskiej polityki zagranicznej /175
19. Ostatnie próby mediacji /178
20. Koniec misji dyplomatycznej /182
Część V. Lata wojny /186
21. Likwidacja ambasady /186
22. Moltke i okupacja Polski /187
23. W służbie nazistowskiej propagandy /201
24. Wobec opozycji anyhitlerowskiej /231
25. Przystanek w gospodarce /235
26. Sprawa Schelihy /237
27. Ambasador w Madrycie /244
28. Śmierć i pochówek /261
Zakończenie /268
Aneks. Dokumenty i analizy /279
Nr 1 – 1933 marzec 31, Warszawa – Notatka z rozmowy naczelnika Wydziału Zachodniego Józefa Lipskiego z posłem niemieckim w Warszawie /279
Nr 2 – 1939 marzec 28, Warszawa – Hans Adolf von Moltke do Ernsta von Weizsäckera /281
Nr 3 – 1941 listopad 11, bm – Przesłuchanie byłego polskiego premiera Leona Kozłowskiego przez dowódcę XXIV Korpusu Armijnego gen. Leo Geyra von Schweppenburga /282
Nr 4 – Porównanie między publikacją pt. Dokumente zur Vorgeschichte des Krieges, Berlin 1939 (DVK) a edycją źródłową pt. Akten zur Deutschen Auswärtigen Politik, D, Bd. 5, Göttingen 1953, Bd. 6,Göttingen 1956 (ADAP) /285
Nr 5 – Odstępstwa językowe w tłumaczeniach raportów dyplomatycznych w publikacji pt. Polnische Dokumente zur Vorgeschichte des Krieges, Berlin 1940 (wybór) /286
Nr 6 – 1940 kwiecień 30, Berlin – Zestawienie wysokości nakładów publikacji pt. Polnische Dokumente zur Vorgeschichte des Krieges, Berlin 1940 /288
Nr 7 – 1941 czerwiec 23, Berlin – Narada zastępcy kierownika Sonderkommando „Künsberg” Bernharda Nitscha z Hansem Adolfem von Moltkem /289
Nr 8 – 1996 styczeń 16, bm – Notatka Gebhardta von Moltkego o rozmowie z lekarzem dr. Juanem Olaguibelem, który operował w 1943 r. jego ojca Hansa Adolfa von Moltkego /290
Wykaz skrótów /292
Wykaz źródeł i literatury /294
Indeks nazwisk /315
Indeks nazw geograficznych /323
Summary /328
