Życie szlachcianki w późnośredniowiecznej Wielkopolsce. Magnificae et generosae. Zagadnienia demograficzne i majątkowe

Autorka: Maria Czaplicka-Jedlikowska

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 526

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Prezentowana praca wpisuje się w ten nurt badań nad życiem człowieka w przeszłości, jakim jest historia kobiet. Pierwsza część książki dotyczy problematyki życia szlachcianki w ujęciu demograficznym. Obejmuje ona z jednej strony analizę jego biegu pod kątem takich zdarzeń, jak pierwsze i powtórne wyjście za mąż oraz owdowienie i powiązanych z nimi kwestii, a z drugiej – dzietności. Druga część jest poświęcona wybranym problemom dotyczących posiadania i rozporządzania majątkiem. Zasadniczą podstawę przedstawionych w obu tych częściach analiz i wynikających z nich  ustaleń stanowią informacje dotyczące 84 szlachcianek, których biogramy stanowią część książki.

Spis treści:

Wstęp  /7

CZĘŚĆ PIERWSZA Życie szlachcianki w perspektywie demograficznej  /21

ROZDZIAŁ I: BIEG ŻYCIA  /21

1. Wiek pierwszego zamążpójścia  /28

2. W stanie małżeńskim  /40

2.1. Czas trwania małżeństw pierwszych i powtórnych /40

2.2. Częstość powtórnego zamążpójścia  /49

2.3. Stan cywilny i wiek mężów  /54

3. W stanie wdowim  /62

3.1. Skala wdowieństwa  /62

3.2. Czas trwania wdowieństwa pierwszego i kolejnego   /64

4. Przeciętne trwanie życia zamężnej szlachcianki  /72

ROZDZIAŁ II: BYCIE MATKĄ  /77

1. Liczba rodzonych dzieci  /81

2. Dzietność w perspektywie biegu życia kobiety  /89

CZĘŚĆ DRUGA Majątek w życiu szlachcianki  /97

ROZDZIAŁ I: DZIEDZICZNY MAJĄTEK ZIEMSKI I RUCHOMY  /101

1. Dobra ziemskie dziedziczne  /101

2. Majątek ruchomy (posag pieniężny i wyprawa) /116

2.1. Od wyznaczenia do oświadczenia o zadośćuczynieniu i zrzeczeniu się dalszych praw do majątku rodzinnego /116

2.2. Wartość majątku ruchomego wydzielanego w momencie zamążpójścia /130

ROZDZIAŁ II: MAJĄTEK OTRZYMYWANY W DARZE OD MĘŻA. . . . . 146

1. Wiano i inne darowizny na rzecz żony  /146

2. Dobra oprawne  /154

2.1. Ustanowienie dóbr oprawnych /154

2.2. Wielkość dóbr oprawnych  /162

2.3. Uprawnienia żony do dóbr oprawnych za życia męża   /174

2.4. Dzierżenie dóbr oprawnych po śmierci męża  /179

2.5. Ustąpienie z dóbr oprawnych przez wdowę  /190

3. Dożywocie  /201

ROZDZIAŁ III: ROZPORZĄDZANIE MAJĄTKIEM  /210

1. Zdolność do czynności prawno-majątkowych i jej ograniczenia ze względu na płeć i stan cywilny  /214

1.1. Panna  /214

1.2. Mężatka /227

1.3. Wdowa /242

2. Posiadanie dóbr ziemskich i ruchomych po ponownym zamążpójściu  /244

3. Dysponowanie dobrami oprawnymi  /255

4. Formy rozporządzania majątkiem własnym  /262

4.1. Alienacje majątku nieruchomego i ruchomego o charakterze darmowym i odpłatnym  /262

4.1.1. Darowizny i wyprzedaż odziedziczonych posiadłości ziemskich  /262

4.1.2.Darowizny z sum pieniężnych posażnych i pozyskanych ze sprzedaży dóbr ziemskich  /276

4.2. Obciążanie długami (zadłużanie) posiadanych dóbr ziemskich  /281

4.3. Zakup nieruchomości i inne działania o charakterze inwestycyjnym  /288

Podsumowanie  /293

KATALOG Biogramy  /309

Objaśnienia skrótów  /728

Bibliografia /730

Summary  /752

Indeks osób i miejscowości  /758