Życie codzienne w Królestwie Prus w latach 1701-1933

Autor: Dariusz Łukasiewicz

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 660

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 23,5 cm

Autor prezentuje syntetyczne i problemowe podsumowanie swoich badań nad bardzo rozległą problematyką dziejów codzienności w królestwie Prus na przestrzeni ponad dwustu lat. Obraz Prus w Polsce miał dotąd w znacznym stopniu charakter obronny i był skutkiem agresji na Rzeczpospolitą w okresie rozbiorów i wojen, a także był reakcją na niechętną Polsce propagandę naszych sąsiadów. Dużo wiemy więc o elektorach, królach i wojnach, o pruskim drylu i militaryzmie, o sytuacji Polaków pod zaborem pruskim, o prześladowaniach i germanizacji. Pisze się o modernizacji tych ziem przez samych Polaków, a o Prusakach bardziej w kontekście prześladowań naszych przodków. Mniej wiemy, jak wyglądała codzienna egzystencja naszych zachodnich sąsiadów: mężczyzn, kobiet, szlachty i chłopów oraz mieszczan i jakie następowały zmiany w tym zakresie. Jak wyglądała ich praca i czas wolny, życie rodzinne, mieszkanie, szkoła, przestępczość, stosunki zdrowotne; co jedli i pili, jak się ubierali. Czy istniała jakaś specyficzna i osobna pruska mentalność, o której się przecież mówi - pruskość (Preussentum), czy była ona militarystyczna? Junkierska? Protestancka? Czy może mieszczańska? Kto był elitą - oficerowie i junkrzy czy przemysłowcy i bankierzy? Jak wyglądała w Prusach bieda i jakie były jej rozmiary? Ale też jakie gazety i książki czytano, ile kosztowały, jakie były ich nakłady. Co czytały kucharki, a co mieszczanie? Czego uczono się w szkole i na uniwersytecie. Jakie obrazy wieszano na ścianach i jakie budowano pomniki, a wreszcie jakiej słuchano muzyki i co oglądano w teatrze. Książka prezentuje więc ludzki wymiar naszych sąsiadów, już nie tylko germanizatorów w pikielhaubie, ale też ojców, mężów i synów.

Spis treści:

Wstęp  /7

CZĘŚĆ I. Lata 1701-1806

Rozdział 1. Ogólne warunki rozwoju kultury w Prusach  /17

Rozdział 2. Życie codzienne  /22

Rozdział 3. Czy chłopom w Prusach żyło się dobrze?  /33

Rozdział 4. Polityka "ochrony chłopa" i konflikty społeczne na wsi w Prusach  /55

Rozdział 5. Historia zdrowia i choroby  /73

Rozdział 6. Narodziny mentalności pruskiej  /86

Rozdział 7. Nauka i kultura umysłowa /89

Rozdział 8. Szkolnictwo  /110

Rozdział 9. Literatura i życie literackie /122

Rozdział 10. Sztuki plastyczne, muzyka i teatr  /132

Rozdział 11. Kultura polska w Prusach  /137

CZĘŚĆ 2. Lata 1806-1871

Rozdział 1. Francuskie wzory kulturowe i kryzys moralny Prus  /147

Rozdział 2. Mentalność pruska, mieszczańska, protestancka czy kapitalistyczna?  /181

Rozdział 3. Kulturowa i społeczna rola religii   /207

Rozdział 4. Zmiany w rodzinie  /214

Rozdział 5. Kobieta  /230

Rozdział 6. Dziecko  /238

Rozdział 7. Mieszkanie i higiena  /247

Rozdział 8. Bieda i jej zwalczanie /257

Rozdział 9. Choroba i zdrowie - służba zdrowia  /274

Rozdział 10. Przestępczość, policja i wymiar sprawiedliwości  /284

Rozdział 11. Czas wolny  /297

Rozdział 12. Wyżywienie i konsumpcja /301

Rozdział 13. Ogólne uwarunkowania rozwoju kultury i sztuki w Prusach XIX wieku  /308

Rozdział 14. Szkolnictwo  /319

Rozdział 15. Literatura piękna, ruch wydawniczy, czasopisma /340

Rozdział 16. Teatr i muzyka  /361

Rozdział 17. Architektura  /369

Rozdział 18. Malarstwo i sztuki użytkowe /378

CZĘŚĆ 3. Lata 1871-1933 

Rozdział 1. Rodzina, praca i warunki materialne /389

Rozdział 2. Kobieta  /451

Rozdział 3. Urbanizacja, dom, mieszkanie /475

Rozdział 4. Zdrowie i choroba /520

Rozdział 5. Szkolnictwo niższe, średnie i wyższe 1871-1914  /554

Rozdział 6. Mentalność pruska  /577

Rozdział 7. Uwarunkowania rozwoju kultury w Prusach /593

Zakończenie  /605

Abstract  /610

Spis tabel  /614

Bibliografia  /616

Indeks osobowy  /642