Zarys dziejów narodowościowych Łużyczan. Tom I. Do 1919 roku

Autorzy: Mirosław Cygański, Rafał Leszczyński

Rok wydania: 2002

Liczba stron: 229

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Uwagi - brzegi stron lekko zabrudzone

Praca Zarys dziejów narodowościowych Serbów Łużyckich stanowi w historiografii polskiej jedno z pierwszych monograficznych opracowań dziejów tej ostatniej grupy narodowościowej Słowiańszczyzny połabskiej. Wcześniejsze polskie opracowania historii Łużyczan to: stara monografia Wilhelma Bo­gusławskiego Rys dziejów serbołużyckich (Petersburg 1861), doprowadzona do połowy XIX w., oraz późniejsza, informacyjno-publicystyczna praca Józefa Gołąbka pt. Dzieje narodu łużyckiego (Katowice 1939), sięgająca polowy lat trzydziestych XX w. i bez dokumentacji źródłowej. Prace te są dziś na ogół nie­dostępne dla czytelnika z powodu niszczenia tych książek przez hitlerowskich okupantów. Dotyczy to także popularnych szkiców dziejów Łużyc z lat mię­dzywojennych: Władysława Pniewskiego: Łużyce, przeszłość i teraźniejszość (Poznań 1924) oraz Józefa Gołąbka: Łużyce, kraj i ludzie (Warszawa 1936).

Specjalistyczne prace naukowe z problematyki łużyckiej poświęcono natomiast: w krajowej historiografii poszczególnym zagadnieniom z dziejów tej grupy słowiańskiej: w średniowieczu (Józef Widajewicz) i w czasach nowożyt­nych na obszarze Górnych Łużyc XVII w. (Józef Leszczyński) oraz polityce rządów Prus i Saksonii wobec Łużyczan w latach 1815-1919 (Bernard Pio­trowski ). Losy ludności łużyckiej po II wojnie światowej stanowiły temat przyczynkowych publikacji, we współczesnej polskiej historiografii i publicy­styce brakuje natomiast opracowania syntetycznego.

Również sami Łużyczanie odczuwają brak takiej syntezy własnych dziejów, powinna „odrzucić wszelkie świadome fałszerstwa minionych dziesięcioleciu i wypełnić wiele tzw. białych plam w dziejach łużyckich1. Łużyczanie od­rzucają teraz tezę sformułowaną w 1962 r. przez Jana Śołtę na II kongresie historyków NRD, iż dziejowy obraz Łużyczan powinien być podporządkowany obrazowi historii niemieckiej klasy pracującej (...) (ze wstępu).

Spis treści: 

Przedmowa do drugiego wydania  /7 

Wstęp  /9 

Wykaz wykorzystanych źródeł i ważniejszych opracowań   /12Wykaz najczęściej przytaczanej literatury  /17

Rozdział I. Rys dziejów politycznych Serbów Łużyckich od VI do schyłku XVIII w.  /19
1. Serbowie Łużyccy w średniowieczu  /19 

2. Panowanie Jagiellonów (1490-1526) i Habsburgów (1527-1635). Szybkie zwycięstwo reformacji luterańskiej i jej wpływ na rozwój kultury narodowej Łużyczan  /39 

3. Łużyce w okresie wojny trzydziestoletniej i rządów Wettinów (1635-1815). Sytuacja pruskich regionów Dolnych Łużyc  /49 

4. Oddziaływanie ideologii pietyzmu i oświecenia oraz wpływ Wielkiej Rewolucji Francuskiej i wojen napoleońskich na wytworzenie się świadomości narodowej Łużyczan w XVIII w. i w początkach XIX w.  /64 

Rozdział II. Odrodzenie kulturalne i narodowe Łużyczan w XIX w. i ich narodowy ruch społeczno-kulturalny w latach 1830-1914  /72 

1. Proces odrodzenia kulturalnego i narodowego Łużyczan w pierwszej połowie XIX w.  /73

 2. Łużyczanie w okresie rewolucyjnych wydarzeń Wiosny Ludów (1848-1849) i dążeń do zjednoczenia Niemiec (1850-1870)  /93 

3. Serbowie Łużyccy w II Rzeszy (1871-1914)  /122

 Rozdział III 

I wojna światowa (1914-1918), ruch narodowowyzwoleńczy  Łużyczan w walce o własną państwowość (1918/1919), następnie o autonomię kulturalno-polityczną (1919-1920)  /187

Zakończenie  /209
 

Indeks nazwisk  /211 

Indeks nazw geograficznych   /219 

Spis ilustracji   /224

Zusammenfassung  /225