Zamek w Gołańczy. Dzieje i architektura od połowy XIV po schyłek XVIII stulecia

Autorzy: Tomasz Olszacki, Artur Różański

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 464

Okładka: twarda 

Format: 21,3 cm x 29,5cm

Zamek w Gołańczy koło Wągrowca to słabo znany, a pod wieloma względami wyjątkowy zabytek architektury militaris. Wznosząca się nad jeziorem Smolary wieża mieszkalna, powstała jako fundacja możne rodziny Pałuków w 2 połowie XIV wieku, a jej początki związane są z światłym biskupem włocławskim Maciejem z Gołańczy oraz jego bratankiem - sędzią kaliskim Tomisławem. Takie datowanie pozwala uznać obiekt za najstarszą integralną i w strukturze murów w pełni kubaturowo zachowaną świecką budowlę w całej niżowej strefie Królestwa Polskiego. W XV wieku otoczony murem obronnym zamek został podzielony pomiędzy ostatnich Pałuków-Gołanieckich, zaś gotycka wieża stała się odtąd swoistą siedzibą wielorodzinną, trzymaną później przez Grzymalitów-Grudzińskich, po nich zaś między innymi rodziny Smoguleckich, Flemingów i Przebendowskich. Wraz ze strefą rezydencjonalno-obronną rozwijał się położony po jej południowej stronie przygródek, a także usytuowane już poza obrysem fos folwark i ogród, egzystujące wraz z zamkiem po czasy nowożytne. 

Spis treści:

Wstęp /7

Gołańcz na Pałukach. Środowisko. Terytorium. Osadnictwo  /11

Zamek w źródłach pisanych na tle dziejów Gołańczy  /17

Dzieje badań archeologiczno-architektonicznych zamku  /61

Badania archeologiczne  /67

Analiza architektoniczna naziemnych partii murów zamku w kontekście źródeł ikonograficznych  /91

Rozwój przestrzenny i architektura założenia zamkowego na tle porównawczym  /133

Zakończenie  /173

Bibliografia  /175

Summary  /185

Ryciny  /189