Za żelazną kurtyną. Europa Środkowo-Wschodnia, Związek Sowiecki i Józef Stalin w opiniach polskiej emigracji politycznej...

Autor: Tadeusz Wolsza

Rok wydania: 2005

Liczba stron: 288

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Uwagi - okładka z zatarciami i dwoma zagiętymi narożnikami, brzegi stron lekko przykurzone

"Książkę rozpoczyna rozdział dotyczący emigracyjnej polityki informacyjnej na temat Europy Środkowo-Wschodniej i Związku Sowieckiego od 1945 r. do prawie połowy lat pięćdziesiątych. Trzy kolejne traktują o sytuacji w Związku Sowieckim w latach 1945-1953. Rozdział drugi to próba spojrzenia na politykę zagraniczną Kremla, której głównym celem było uczynienie ze Związku Sowieckiego pierwszoplanowego mocarstwa, stanowiącego początkowo równowagę dla Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, zaś później już dominującego w światowej polityce międzynarodowej. Ważne miejsce w tej części pracy zajmują m.in. emigracyjne rozważania na zimnej wojny, możliwości wybuchu 111 wojny światowej oraz przewrotnej sowieckiej polityki pokojowej. W rozdziale trzecim, poświęconym sytuacji wewnętrznej w Związku Sowieckim, zostały ujęte trzy wątki, dotyczące kolejno: problematyki ustrojowej, polityki Kremla w stosunku do Kościołów w Sowietach oraz represji wobec społeczeństwa. W rozdziale czwartym zwróciłem uwagę na życie polityczne w Związku Sowieckim. W tej części przedstawiłem tajemniczą, z punktu widzenia polskiej emigracji, polityczną sylwetkę sowieckiego dyktatora. Następnie udało się przybliżyć emigracyjne zestawienia (rankingi) odnoszące się do hierarchii władzy na Kremlu od dwudziestolecia międzywojennego aż do kresu życia Józefa Stalina. Ostatni fragment tego rozdziału traktuje o przemianach i walce o władzę na Kremlu, które miały miejsce po śmierci dyktatora. Rozdziały: piąty i szósty dotyczą już wydarzeń w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. W pierwszym z nich podniosłem problem opinii polskich środowisk emigracyjnych na temat wydarzeń w krajach za żelazną kurtyną od 1944 do 1948 r., czyli do komunistycznego zamachu w Czechosłowacji. Natomiast w rozdziale szóstym omówiłem politykę władz komunistycznych wobec Kościołów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1953. W tej części rozprawy wskazałem na różnego rodzaju inicjatywy rosyjskiej Cerkwi, procesy prymasów oraz znaczenie papieskiej ekskomuniki z 1949 r. Pracę wieńczy rozdział siódmy pt. Słońca koleżka, traktujący o emigracyjnych fraszkach, satyrach i karykaturach, odnoszących się do sowieckiego dyktatora.

Na bazę źródłową pracy składa się przede wszystkim dokumentacja zgromadzona w Instytucie Polskim i Muzeum im. Generała Sikorskiego oraz Bibliotece Polskiej i Studium Polski Podziemnej w Londynie".

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp   /5

Rozdział I. Emigracyjne instytucje i czasopisma zajmujące się problematyką Europy Środkowo-Wschodniej i Związku Sowieckiego   /13

Główne kierunki polityki informacyjnej władz RP na obczyźnie w latach 1945-1953   /14

Instytucje, komisje i specjaliści w "polskim Londynie" zajmujący się zagadnieniami Europy Środkowo-Wschodniej i Związku Sowieckiego   /16

Edycja książek, druków ulotnych, instrukcji, broszur i biuletynów   /23

Polskie czasopisma emigracyjne na Wyspach Brytyjskich zajmujące się w szerszym zakresie tematyką środkowoeuropejską i sowiecką   /26

Rozdział II. Powojenne aspiracje mocarstwowe Związku Sowieckiego w ujęciu "polskiego Londynu" (1944-1953)   /29

"Niewola krymska". Rozważania wokół Jałty   /30

"Rosja w sercu Europy". Główne kierunki sowieckiej polityki zagranicznej   /38

"Sowiecki gołąbek pokoju trzyma stalowy miecz". Pacyfizm w wydaniu sowieckim   /47

"Za rok lub za dwa będzie wojna z Rosją". Świat w przededniu III wojny światowej   /53

O krok od "wojny gorącej". Rozważania wokół konfliktu na Półwyspie Koreańskim   /62

Rozdział III. Sytuacja wewnętrzna w Związku Sowieckim w ujęciu polskich środowisk emigracyjnych (1945-1953)   /67

Ustrój, problematyka gospodarcza i życie codzienne w Związku Sowieckim  /67

Przewrotna polityka władz sowieckich wobec Cerkwii prawosławnej   /84

"Najstarsze więzienie świata". Represje i łagry w Związku Sowieckim w świetle ustaleń emigracyjnych  /92

Rozdział IV. Życie polityczne w Związku Sowieckim w ujęciu polskich kręgów emigracyjnych (1945-1953)  /106

Tajemnicza biografia Józefa Stalina  /106

Dzieciństwo i młodość Stalina w świetle dokumentacji emigracyjnej (107); "Człowiek o kroku i pięści giganta". Droga Stalina do pozycji numer jeden w Związku Sowieckim (111); "Odludek zamknięty za pilnie strzeżonymi murami Kremla". Kulisy życia prywatnego i rodzinnego rosyjskiego dyktatora (120); "Gary Cooper sowieckiego sojuza" Emigracyjne rozważania wokół kultu i legendy Stalina (124)

Elity władzy w Sowietach w ocenie polskich środowisk emigracyjnych na Wyspach Brytyjskich (1945-1952)   /132

Wydarzenia z Związku Sowieckim pod koniec życia i po śmierci Stalina z perspektywy "polskiego Londynu" (1952-1953)   /138

Pod szyldem "Komunistycznej Partii Sowieckiego Związku" (139); Związek Sowiecki w obliczu śmierci dyktatora (149); "Spadek i spadkobiercy". Walka o władzę w Związku Sowieckim po śmierci Stalina (156)

Rozdział V. "Polski Londyn" wobec wydarzeń w Europie Środkowo-Wschodniej (1944-1948)   /163

Stanowisko "polskiego Londynu" wobec instalowania w krajach za żelazną kurtyną władz komunistycznych oraz realizowania procesu powolnej i konsekwentnej sowietyzacji regionu   /164

Poglądy polskiej emigracji w sprawie Planu Marshalla i jego znaczenia dla Europy Środkowo-Wschodniej   /189

Wydarzenia w Czechosłowacji w 1948 r. w komentarzach emigracyjnych   /197

Rozdział VI. Emigracyjne opinie o polityce Związku Sowieckiego i jego komunistycznych sojuszników wobec Kościołów i hierarchii kościelnej w krajach za żelazną kurtyną (1944-1953)   /200

Likwidacja kościoła unickiego w krajach za żelazną kurtyną   /202

Procesy prymasów w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (1946-1953)  /209

Papieska ekskomunika nałożona na komunistów w 1949 r. i jej następstwa   /221

Rozdział VII. "Słońca koleżka". Józef Stalin w emigracyjnych satyrach, fraszkach, karykaturach  /225

Zakończenie  /251

Conclusion   /259

Bibliografia  /267

Indeks osób   /279

Spis karykatur   /286