Wracać do Was i klepać biedę nie myślę... - Listy z Syberii 1873-1879

Autor: Józef Siwiński

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 227 + zdjęcia

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Źródła lubelskie, tom 1

Archiwum Państwowe w Lublinie powiększyło swój wydawniczy dorobek o  nową książkę: Józef Siwiński, „Wracać do was i klepać biedę nie myślę…” Listy z Syberii 1873-1879. Publikacja ukazała się w ramach nowej serii zatytułowanej Źródła Lubelskie, która w zamierzeniu redakcji ma zawierać źródła historyczne dotyczące dziejów Lubelszczyzny z XIX i XX stulecia. Pierwszy tom serii został wydany z okazji obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego, którego uczestnikiem był również kilkunastoletni Józef Siwiński.

Książka składa się z trzech części. Pierwsza, o charakterze monograficznym zawiera historię rodziny Siwińskich na Lubelszczyźnie oraz losy braci Jana i Józefa, którzy znaleźli się w Rosji po upadku powstania styczniowego. Drugą część tworzy edycja listów Józefa pisanych do rodzeństwa w Polsce – sióstr, zwłaszcza ukochanej Eugenii, oraz brata Edwarda. Edycja zawiera ok. 60 listów pochodzących z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie i zbiorów prywatnych. W trzeciej części, o charakterze aneksowym, zostały zamieszczone odpisy metryk urodzeń, zaślubin i zgonów Siwińskich z parafii Nielisz, Lublin i Krasnystaw, a także spis rzeczy zabranych przez Józefa Siwińskiego wyjeżdżającego na Syberię w 1873 roku. Dopełnienie stanowi kilka współczesnych listów żyjących potomków rodziny Siwińskich, obrazujących ich wiedzę oraz rozważania o losach XIX- wiecznych przodków.

Tytuł nadany publikacji przez prof. Eugeniusza Niebelskiego – autora edycji 'Wracać do was i klepać biedę nie myślę…' jest cytatem jednego z listów Józefa. Jest on niezwykle wymowny i nieprzypadkowy. Józef Siwiński nie został bowiem zesłany na Syberię, jak to niejednokrotnie w ówczesnych czasach bywało, lecz wyjechał z własnej woli do mieszkającego tam chorego brata. Planował wspomóc brata, założyć wspólny interes i zarobić duże pieniądze. Opowieść Siwińskiego zawarta w listach z Syberii nie jest więc historią zesłańca, lecz opowieścią o marzeniach – bogactwie, małżeństwie, a także o problemach dnia codziennego. Jest to jednak historia bez szczęśliwego zakończenia. Siwiński bowiem żadnego z marzeń nie zrealizował. Jak pisze Niebielski: Majątku nie zarobił, brata pochował, z narzeczoną się nie zobaczył, przyszła choroba, ciężka i nieuleczalna – i śmierć w młodym wieku.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Przedmowa (Piotr Dymmel)  /7

Wstęp  /13

Dziewiętnastowieczne dzieje rodziny Siwińskich. Syberyjskie losy braci Jana i Józefa  /19

I. "Galicyjska" rodzina Siwińskich - w parafii Nielisz na Zamojszczyźnie  /21

II. Fajsławice - Jan i Józef w powstaniu 1863 roku i kara zesłania  /26

III. Dla wspólnego życia - razem w okolicach Irkucka i Bajkału   /34

1. "Notatkę tę zostawiam bratu" - wyprawa Józefa na Sybir  /34

2. "O cztery mile spotkali mnie" - Tułun i rosyjska rodzina Jana  /38

3. "Można rwać złote jabłka" - miraże dostatku   /42

4. "Słońce nasze" - Syberia i tułuńskie atrakcje /47

5. "Jasio opuścił ziemię - zatem wieczny mu odpoczynek"  /50

IV. "Bliżej kraju" - Józef u Polaka Poklewskiego: praca, choroba i przedwczesny skon  /53

1. "Zarządzający oddzielnym składem" - buchalter w Szadryńsku i Ekaterynburgu  /53

2. Wierzaj mi - "ani na stepie, ani w lesie nie umrę"   /60

3. "Goździ nalej kwartę" - samotna śmierć w Kamyszłowie   /65

V. Rodzina Siwińskich w kraju - późniejsze mało rozpoznane losy  /66

VI. Rozproszone autografy syberyjskich listów Józefa   /69

Listy z Syberii  /73

Wykaz listów  /75

Listy do sióstr i ciotki   /77

Listy do brata Edwarda  /167

Aneksy: Dokumenty i świadectwa rodziny Siwińskich  /203

Akty urodzeń i chrztów dzieci Jana i Teresy Siwińskich, 1841-1853  /203

Akt zaślubin Eugenii Siwińskiej i Franciszka Kowińskiego, 1860   /207

Akt śmierci Jana Siwińskiego seniora, 1863   /207

Akt śmierci Teresy, 1873   /208

Rejestr rzeczy zabranych przez Józefa na Syberię w 1873 r.   /209

Akt zgonu Edwarda, 1941  /211

Listy elektroniczne Jerzego Siwińskiego do kuzynki Bożenny Dereckiej-Dupuis. Rok 2009 i 2012   /212

Bibliografia  /221