Wojna, społeczeństwo i kultura. Cywilizacyjne konteksty wojen na przestrzeni dziejów

Redakcja naukowa: Bartłomiej Dźwigała, Adam Wilczak

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 256

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5 cm

Wojna, społeczeństwo i kultura. Cywilizacyjne konteksty wojen na przestrzeni dziejów to monografia zbiorowa będąca pierwszym tomem serii wydawniczej Studia Historica Mazoviensia powołanej w 2021 roku w Instytucie Historii Uniwersytetu Kardynała Stefa¬na Wyszyńskiego w Warszawie. Z założenia seria ta ma stanowić forum wymiany wniosków z badań naukowych prowadzonych nad kulturą i dziejami Mazowsza, widzianymi w szerokim kontekście europejskim, a także miejscem dociekań historycznych w innych obszarach bez ograniczeń geograficznych i chronologicznych. Działania militarne prowadzone przez siły zbrojne organizmów politycznych, należących do rywalizujących cywilizacji, wiązały się z wytworami kultury powstającymi celem upamiętnienia, legitymizacji czy propagowania lub dezawuowania pewnych idei i światopoglądów. Wojna zawsze oznacza tragedię niosącą ze sobą ofiary oraz skutkującą stratami materialnymi, jednak wielokrotnie jej następstwem stał się impuls kulturotwórczy prowadzący do wybitnych osiągnięć. Przygotowania wojenne również często wiązały się z kreacją różnego rodzaju treści na potrzeby uzasadnień ideowych i propagandy, a samym działaniom militarnym towarzyszyły określone rytuały i celebracje. Tak zarysowanej tematyce poświęcono niniejszą książkę.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wprowadzenie (Bartłomiej Dźwigała, Adam Wilczak)  /9

 STAROŻYTNOŚĆ  /15

 Polityka Leonidasa w kontekście wojny grecko-perskiej i bitwy pod Termopilami (Michał Kapica)  /17

 Wstęp  /17

 Sparta do 490 roku przed Chrystusem  /22 

Domniemany mord polityczny  /25

Formowanie oporu przeciwko Persji  /28

Konfrontacja pod Termopilami i decyzje Leonidasa  /33Podsumowanie  /40

Rys historyczny teorii budowy machin – wybrane aspekty dziełaBelopoiika Herona z Aleksandrii na tle epoki (Łukasz Karczewski)  /43

Wstęp  /43

Problematyka datowania działalności Herona z Aleksandrii w świetle przekazów historycznych  /44

Cele budowy machin bojowych  /53

Metody budowy machin u Herona  /57

Przykłady urządzeń mechanicznych w machinach bojowych  /61

Podsumowanie  /65

Rozwój chrześcijańskiej kultury Edessy w kontekście stałego zagrożenia perskim podbojem na przykładzie legendy o Abgarze V (Adam Wilczak)  /67

Wstęp  /67

Geneza i charakter kultury chrześcijańskiej w Edessie  /69

Legendarne artefakty chroniące miasto przed podbojem  /76

Podsumowanie  /84

ŚREDNIOWIECZE  /89

Liturgia wojenna w Królestwie Jerozolimskim w latach 1099–1187 (Bartłomiej Dźwigała)  /91

Wstęp  /91

Geneza i praktyka liturgii wojennej na przestrzeni dziejów  /93Wojna a liturgia  /97

Liturgia wojenna w Królestwie Jerozolimskim – Askalon  /100

Sakramentarz z Le Puy  /102

Sakramentarze jerozolimskie  /105

Podsumowanie  /108

Cywilizacyjny kontekst bitwy pod Manzikertem (Hubert Juchimiuk)  /111

Wstęp  /111

Cesarstwo Bizantyjskie w XI wieku  /112

Bitwa pod Manzikertem – charakterystyka  /121

Podsumowanie  /127

NOWOŻYTNOŚĆ  /131

Defensor braclaviensis – kariera Stanisława Antoniego Świdzińskiego jako przyczynek do badań nad strategią obsadzania kluczowych stanowisk na wschodnich rubieżach Rzeczpospolitej (Michał Korwin-Szymanowski)  /133

Wstęp  /133

Stanisław Antoni Świdziński – biogram  /134

Sytuacja geograficzna i geostrategiczna Bracławszczyzny w okresie rządów saskich  /136

Świdziński starostą bracławskim  /141

Podsumowanie  /152

Najazdy tatarskie w ludowej pieśni na przykładzie zbiorów Oskara Kolberga. Przyczynek do problematyki (Łukasz Makowski)  /155

Wstęp  /155

Oskar Kolberg – biografia  /157

Lud Oskara Kolberga  /158

Tatarzy w pieśniach – zasięg terytorialny  /160

Geneza pieśni z wątkami tatarskimi – dumy i pieśni dziadowskie  /161

Najazdy tatarskie w pieśni  /162

Podsumowanie  /169

XX WIEK  /171

Straty Kościoła katolickiego w Polsce w wyniku działań podczas I i II wojny światowej na przykładzie parafii Żyrardów (Karol Wilczyński)  /173

Wstęp  /173

Straty parafii żyrardowskiej podczas I wojny światowej  /175

Straty parafii żyrardowskiej podczas II wojny światowej  /181

Podsumowanie  /184

Przyczyny porażki Polski w wojnie obronnej 1939 roku według propagandowych powieści socrealistycznych: Wrzesień Jerzego Putramenta i Dni klęski Wojciecha Żukrowskiego (Marcin Skoczeń, Filip Skoczeń)  /187

Wstęp  /187

Zarys fabularny powieści Wrzesień i Dni klęski  /191

Złudne nadzieje na uniknięcie wojny według literatów  /195

Przygotowanie Wojska Polskiego do nadchodzącego konfliktu na kartach powieści socrealistycznych  /198

Wielka Brytania, Francja i Związek Sowiecki oraz ich rola w kampanii wrześniowej w ujęciu socrealistów  /203

Przebieg kampanii wrześniowej w utworach socrealistycznych  /207

Podsumowanie  /214

Wojna medialna. Zbrodnia katyńska na łamach dziennika „Krakiwski Wisti” (Alina Zawada)  /217

Wstęp  /217

Charakterystyka dziennika „Krakiwski Wisti”  /218

Zbrodnia katyńska na łamach „Krakiwski Wisti”  /221

Podsumowanie  /241

Bibliografia  /243