Władze państwowe wobec Kościoła Rzymskokatolickiego diecezji płockiej w latach 1945-1970

Autor: Mariusz Celmer

Rok wydania: 2020

Ilość stron: 756

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 15,5 cm x 23,5 cm

Książka została wydana we współpracy z Muzeum Mazowieckim w Płocku.

Publikacja przedstawia działania, jakie w latach 1945-1970 prowadziły organy władz państwowych wobec Kościoła rzymskokatolickiego na terenie diecezji płockiej. Działania te miały zarówno charakter jawny oraz ukryty (tajny, operacyjny) prowadzony przez komunistyczny aparat represji. Działania aparatu państwowego odnosiły się do wszelkich płaszczyzn i dziedzin funkcjonowania Kościoła: duszpasterskiej, misyjnej, organizacyjnej, katechetycznej, dydaktycznej, charytatywnej, opiekuńczej, budownictwa sakralnego itp. Książka przedstawia mechanizmy i metody walki z Kościołem jakie zostały zastosowane przez władze komunistyczne. Władze komunistyczne w latach 1945-1970 prowadziły politykę wyznaniową wobec Kościoła rzymskokatolickiego na obszarze diecezji płockiej, która polegała na ograniczaniu i eliminowaniu jego wpływu na wiernych. Różnymi metodami starano się osłabić pozycję Kościoła katolickiego i jego rolę w przestrzeni publicznej. Wobec duchowieństwa oraz wiernych zastosowano różnego rodzaju formy represji, szykan i dyskryminacji. Z analizy materiałów źródłowych, wykorzystanych w książce wynika, iż działania władz PRL wobec Kościoła katolickiego na terenie diecezji płockiej stanowiły odzwierciedlenie analogicznych działań prowadzonych przez władze państwowe wobec Kościoła w innych regionach Polski (diecezjach, województwach). Książka stanowi niezwykle cenny wkład i wypełnia lukę w historiografii najnowszej.

Spis treści:

Wstęp / 5

Część I. Kościół płocki a władze komunistyczne (1945–1949) /15
1. Sytuacja Kościoła płockiego po zakończeniu II wojny światowej /17
2. Wybór na stanowisko ordynariusza diecezji płockiej bpa Tadeusza Pawła Zakrzewskiego /23
3. Postawy duchowieństwa wobec przemian społeczno-politycznych w kraju /29
4. Aparat bezpieczeństwa a Kościół i duchowieństwo /53
5. Represje wobec duchowieństwa /81
6. Problem odbudowy, renowacji świątyń i budownictwa sakralnego /89
7. Stosunek władz państwowych do Niższego oraz Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku /99
8. Działalność Związku Diecezjalnego „Caritas” /105
9. Nauczanie religii /113

Część II. W latach kształtowania się systemu stalinowskiego w Polsce (1950–1956) /123
1. Postawy duchowieństwa wobec wydarzeń społeczno-politycznych okresu stalinowskiego /125
2. Komunistyczny aparat bezpieczeństwa a Kościół i duchowieństwo / 181
3. Likwidacja i przejęcie „Caritasu” przez władze państwowe /219
4. Ruch „księży-patriotów” na terenie diecezji płockiej /231
5. Organy partyjno-państwowe wobec uroczystości religijnych /259
6. Represje wobec kapłanów / 275
7. Działania władz wobec zakonów i zgromadzeń zakonnych / 277
8. Władze państwowe wobec seminariów duchownych w Płocku  /325
9. Polityka władz wobec nauczania religii / 337

10. Budownictwo sakralne i kościelne. Działania państwa związane z przejmowaniem nieruchomości kościelnych /355

Część III. W okresie rządów ekipy Władysława Gomułki (1957–1970)   /373
1. Okres krótkotrwałej normalizacji w stosunkach państwo–Kościół katolicki   /375
2. Walka władz z symbolami religijnymi. Laicyzacja życia społecznego   /379
3. Nauczanie religii w szkołach. Funkcjonowanie punktów katechetycznych   /391
4. Problem erygowania nowych parafii. Budownictwo sakralne i kościelne  /417
5. Problem obsady stanowiska ordynariusza diecezji płockiej po śmierci bpa Tadeusza Pawła Zakrzewskiego /453
6. Represje karnosądowe i karno-administracyjne wobec duchowieństwa // 459
7. Aparat bezpieczeństwa a duchowieństwo. Inwigilacja kurii biskupiej przez SB   /469
8. Postawy duchowieństwa wobec wydarzeń społeczno-politycznych   /491
9. Działalność duchownych w Kołach Księży „Caritas”   /521
10. Władze państwowe wobec funkcjonowania NSD i WSD. Służba wojskowa alumnów  /541
11. Polityka władz świeckich wobec zakonów i zgromadzeń zakonnych /565
12. Sobór Watykański II. Sprawa „Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich” /591
13. Obchody Milenium Chrztu Polski na terenie diecezji płockiej w 1966 r.   /613
14. Władze wobec innych uroczystości religijnych   /633

Zakończenie   /669
Aneksy   /675
Wykaz skrótów  /693
Spis tabel   /697
Bibliografia  /699
Indeks osobowy   /727