Wendel Roskopf architekt wczesnego renesansu. Mity i rzeczywistość

Autorka: Klara Kaczmarek-Löw

Rok wydania: 2010

Ilość stron: 412

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Seria: Studia z Historii Kultury Europy Środkowej

Uwaga - przybrudzona okładka i grzbiet

Kim był Wendel Roskopf? Nowatorskim architektem, który zainicjował włoski renesans na Śląsku i Górnych Łużycach, a jednocześnie do perfekcji doprowadził system budowania późnogotyckich sklepień krzywoliniowych? Czy może jednak ordynarnym chłopskim czeladnikiem i źle poinformowanym prowincjuszem, który w swoich portalach stosował grubo ciosane, prymitywne, niemal ludowe formy? Był Roskopf Werkmeistrem w Görlitz, rzeźbiarzem-dekoratorem, a może architektem-inżynierem, projektantem, kierownikiem budowy czy opiniodawcą? Na te i inne pytania, obecne w literaturze przedmiotu od ponad 150 lat, próbuje odpowiedzieć niniejsza książka, sytuując przypisywane Roskopfowi budowle na Śląsku, w Czechach i na Górnych Łużycach w kontekście architektury przełomu XV i XVI w. w Europie Środkowo-Wschodniej.

Spis treści:

1. Wstęp  /8

1.1. Cel i metody pracy  /9

1.2. Stan badań  /11

2. Rekonstrukcja życia i twórczości Wendla Roskopfa  na podstawie źródeł pisanych  /26

2.1. Życiorys  /27

2.2. Biografia artystyczna. Próba rekonstrukcji na podstawie źródeł  /35

2.3. Działalność potomków Roskopfa w Görlitz  /45

3. Warsztat Wendla Roskopfa 

3.1. "Warsztat Roskopfa"  /51

3.2. Wizualizacja architekta w dziele - znak kamieniarski, monogram i autoportret  /55

3.2.1. Wendel Roskopf i jego warsztat  /55

3.2.2. Hand Lindener  /60

4. Późny gotyk w ceuvre Roskopfa  /62

4.1. Późnogotycki język form  /63

4.1.1. Elewacje  /63

4.1.2. Wnętrza  /65

4.1.3. Obramienia okienne, portale   /70

4.2. Ornament gałęziowo-konarowy  /73

4.2.1. Kutna Hora  /73

4.2.2. Herb Taboru  /75

4.2.3. Portale w Taborze i Görlitz  /76

4.2.4. Bechyne  /78

4.3. Sklepienia sieciowe i gwiaździste  /79

4.3.1. Sklepienia sieciowe  /79

4.3.1.1. Sala filarowa w Taborze, Sala Mieszczańska i sień w  ratuszu w Lubaniu  /80

4.3.1.2. Sala Posiedzeń w ratuszu lubańskim  /82

4.3.1.3. Wykusz skrzydła sądowego ratusza, empora fary i podcienia kamienicy Untermarkt 26 w Görlitz  /83

4.3.1.4. Sala Rycerska w Grodźcu  /84

4.3.1.5. Sala Ławy we Lwówku Śląskim  /84

4.3.2. Sklepienia gwiaździste  / 86

4.3.2.1. Sklepienia podchórza w Bolesławcu  /87

4.3.2.2. Sala Kominkowa w Grodźcu  /88

4.3.2.3. Sklepienia w Czernej  /89

4.4. Sklepienia krzywoliniowe  /91

4.4.1. Sień w Grodźcu  /93

4.4.2. Sala Delegacji w Lwówku Śląskim i sień kamienicy Peterstrasse 8 (1528) w Görlitz  /94

4.4.3. Kruchty północna (1543) i południowa (1553) kościoła św. św. Piotra i Pawła w Görlitz  /97

4.4.4. Przedsionek Sali Ślubów (Posiedzeń) w Lubaniu  /97

4.4.5. Sala Ślubów w Bolesławcu  /98

4.4.6. Sala Posiedzeń we Lwówku Śląskim  /99

4.4.7. Wielka Sień we Lwówku Śląskim  /100

4.4.8. Kaplica Krzyża Świętego w Görlitz  /102

5. Geneza i rozwój form wczesnorenesansowych w budowlach Wendla Roskopfa i jego uczniów  /106

5.1. Portale  /107

5.1.1. Portale ramowe  /108

5.1.2. Portale arkadowe  /112

5.1.3. Portale aediculowo-ramowe  /115

5.1.3.1. Portale aediculowo-ramowe kolumnowe  /115

5.1.3.2. Portale aediculowo-ramowe pilarowe /123

5.1.4. Portale aediculowo-ukośniowe  /136

5.1.4.1. Portale aediculowo-ukośniowe kanelowane  /136

5.1.4.2.  Portale aediculowo-ukośniowe  kandelabrowe /138

5.1.4.3. Portale aediculowo-ukośniowe płycinowe /143

5.1.4.4. Portale aediculowo-ukośniowe siedziskowe  /148

5.1.5. Uwagi końcowe  /149

5.2. Budowle bramne, kruchty  /151

5.2.1. Brama wjazdowa w Legnicy  /151

5.2.2. Kruchty  /153

5.3. Wykusze  /155

5.3.1. Kamienica Bruderstrasse 8  /155

5.3.2. Kamienica Untermarkt 24  /157

5.3.3. Wykusz Sali Sądowej ratusza w Görlitz  /158

5.3.4. Kamienica Nikolaistrasse 10  /158

5.4. Inne elementy architektoniczne  /159

5.4.1. Kominki  /159

5.4.2. Kolumny /159

5.4.3. Mównica  /164

5.4.4. Sakramentaria  /165

5.4.5. Attyki  /166

5.5. Nagrobki, epitafia, tablice fundacyjne  /167

5.5.1. Fundacje Wolfa von Busewoya w Chojnowie i Niedźwiedzicach  /168

5.5.2. Nagrobki aediculowe w Dobrocinie i Świerzawie  /170

5.5.3. Nagrobki aediculowe tzw. Mistrza nagrobka Krzysztoda Hoberga  /170

5.5.4. Nagrobek Franza von Necherna w Chichach  /172

5.5.5. Nagrobki Zedlitzów w Prochowicach  /173

5.5.6. Epitafium Anny von der Heyde w Legnicy  /174

5.6. Obramienia okienne  /174

5.6.1. Okno elewacji wschodniej ratusza w Görlitz  /175

5.6.2. Obramienie zegara wieży ratusza w Lubaniu  /176

5.7. Artykulacja i kompozycja fasady  /177

5.7.1. Ratusz we Lwówku Śląskim  /177

5.7.2. Kratownica pilastrowo-gzymsowa  /179

5.7.2.1. Podziały kanelowane  /179

5.7.2.2. Podziały kandelabrowe i inne  /186

5.7.3. Kratownica kolumnowo-gzymsowa  /188

5.7.4. Inne systemy artykulacji  /189

5.7.4.1. Komórki kratownicowe  /189

5.7.4.2. Okna jako element artykulacji  /190

5.7.5. Geneza form i ich konotacje  /190

5.8. Koniunkcja renesansowej fasady z późnogotyckim wnętrzen  /194

5.9. Graficzne wzory renesansowych kompozycji Roskopfa  /198

6. Rzeźba architektoniczna w budowlach przypisywanych Roskopfowi  /204

6.1. Wypełnienia pilastrów  /205

6.2. Kapitele  /210

6.3. Płyciny cokołów, rzeźby  /212

6.4. Wzory graficzne rzeźby  /215

6.5. Charakterystyka form  /222

6.5.1. Śląsk  /222

6.5.1.1. Lwówek Śląski  /222

6.5.1.2. Wrocław  /223

6.5.1.3. Legnica  /223

6.5.1.4. Inne zabytki śląskie  /224

6.5.2. Górne Łużyce  /226

6.5.2.1. Görlitz  /226

6.5.2.2. Lubań  /227

6.5.3. Wielkopolska  /228

7. "Szkoła Roskopfa" a sztuka renesansowa na Górnych Łużycach i Śląsku  /230

7.1. Architektura Görlitzi i Górnych Łużyc w drugiej połowie XVI wieku  /231

7.1.1. Wpływy "warsztatu Roskopfa"  /231

7.1.2. Działalność Wendla II i Jonasa Roskopfów  /233

7.2.2. Architektura śląskiego renesansu w drugiej połowie XVI wieku  /235

8. Weryfikacjaceuvre Roskopfa. Obraz alternatywny  /242

Katalog  /250

Drzewo genealogiczne rodziny Roskopf w Görlitz, od 1519 do 1613 roku  /368

Bibliografia  /372

Spis ilustracji  /402

Streszczenie  /406

Zusammenfassung  /410