W służbie obcych monarchów i państw

Redakcja: Tomasz Ciesielski

Rok wydania: 2015

Liczba stron: 192

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Monografię utworzyło 20 studiów, których autorami są uznani badacze zajmujący się dziejami wojskowości Rzeczypospolitej oraz europejskiej z Polski, Białorusi, Niemiec, Rosji i Węgier. W zebranych studiach poruszone zostały różne aspekty służby cudzoziemców w armiach i administracji cywilnej I i II Rzeczypospolitej, Saksonii, Królestwa Pruskiego, Monarchii Habsburskiej i Cesarstwa Rosyjskiego na przestrzenie trzech i pół stuleci — od początków XVII w. do wybuchu II wojny światowej. Wiele uwagi poświęcono w nich motywom wyboru monarchy czy kraju służby, bardzo prostego do wyjaśnienia, gdy poza granicami państwa urodzenia — ojczyzny otwierała się możliwość osiągnięcia najwyższych zaszczytów i godności. W epoce nowożytnej cudzoziemcy podejmowali od XVI w. służbę w wojsku i administracji monarszej (państwowej) w krajach środkowej i środkowo-wschodniej Europy: Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Wielkim Księstwie Moskiewskim/Rosji czy państwie Habsburgów, licząc na osiągniecie znaczących korzyści materialnych, awans społeczny, sławę wojskową, a często na możliwość zachowania tego trybu życia i sposoby zarobkowania, do których przywykli. Często ich nadzieje spełniały się i w rezultacie wielu cudzoziemców nie tylko służyło, ale też osiedliło się w tej części Europy, i to niekiedy na kilka pokoleń. W XVIII w. atrakcyjnym miejscem służby stały się też Królestwo Pruskie i Elektorat Saski, które ściągnęły do swoich armii i administracji państwowej wielu cudzoziemców, w tym także Polaków. Część studiów poświęconych jest zbiorowym przykładom takiej służby innym monarchom i państwom niż rodzime („ojczyste"), a w kilku studiach omówiono przykłady międzynarodowych karier wybranych osób: Ernesta Korffa, Jacoba Jamesa Bruce, Aleksandra Józefa Sułkowskiego czy Johanna Christopha von Seherr-Thoss, czy kilku przedstawicieli rodziny O'Donell. Sporo uwagi poświęcono oddziałom „lekkim", których rozpowszechnienie w XVIII w. doprowadziło do zaistnienia tzw. małej wojny jako elementu wielkich konfliktów zbrojnych. Wydatną rolę odegrała w tym jazda o polsko-litewskich korzeniach — ułani. Większość studiów chronologicznie odnosi się do okresu XVII w. — pocz. XX w., ale dwa studia poświęcone są dziejom militarnym XX w., a konkretnie mało znanym epizodom związanym ze służbą w trakcie I wojny światowej Polaków w armii osmańskiej oraz udziałem XV Korpusu Armii Imperium Osmańskiego w walkach na froncie wschodnio-galicyjskim w latach 1916-1917; a także służbie w wojsku II Rzeczypospolitej w latach 1924-1939 oficerów kontraktowych cudzoziemców — Gruzinów, Ukraińców, Azerów i górali z Północnego Kaukazu. Zawarte w tomie studia adresowane są do szerokiego grona zawodowych historyków, jak i osób zainteresowanych przeszłością militarną.

Spis treści:

Wykaz skrótów /7

Wstęp (T. Ciesielski) /11

Karol Kościelniak - Indygenat jako nagroda dla cudzoziemców za zasługi dla króla i Rzeczypospolite w XVII wieku  /15

Andrzej Rachuba - Kariery oficerów cudzoziemskiego pochodzenia w armii litewskiej w XVII w.  /35

Mirosław Nagielski - Ernest Jan Korff - generał w służbie wielu monarchów  /53

Ferenc Toth - Officiers francais ai service de l`armee du prince Francois II Rakoczi  /73

Tomasz Ciesielski, Radosław Leda - Ślązak w armii habsburskiej. Kariera wojskowa Johanna Christopha III von Seherrr-Thoss  /131

Adam Perłakowski - Aleksander Józef Sułkowski jako dowódca saskiego korpusu wsparcia w wojnie austriacko-tureckiej w 1737 roku  /145

Grzegorz Podruczny - Zagraniczni inżynierowie wojskowi w Prusach w latach 1740-1786  /163

Tomasz Ciesielski - Polscy ułani w służbie Wettynów i Habsburgów w latach 1730-1763  /179

Jerzy Dygdała - Lojalni urzędnicy Wettynów i Stanisława Augusta Poniatowskiego  (czynniki kariery i przyczyny przejścia  na służbę nowego monarchy)  /219

Tadeusz Srogosz - Lekarze pochodzenia niemieckiego w służbie Rzeczypospolitej podczas panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego  /237

Michał Baczkowski - Na pograniczu dwóch światów. O`Donellowie i formacje austriacko-polskie w drugiej połowie XVIII wieku  /251

Katarzyna Bucholc-Srogosz - Książę de Nassau-Siegen w służbie obcych monarchów i państw  /263

Dariusz Rolnik - Rosjanie w Rzeczypospolitej - Polacy w Rosji. W poszukiwaniu granicy "miłości ojczyzny" obywateli państwa polsko-litewskiego czasów stanisławowskich /275

Dariusz Nawrot - Służba Polaków w armii rosyjskiej w epoce napoleońskiej, na przykładzie Eufemiusza (Joachima) Czaplica  /303

Robert Kłosowicz - Polacy w cudzoziemskich pułkach brytyjskich w okresie napoleońskim. Stan badań /323

Philip Martin Rink - Wojna podjazdowa - pole kariery dla cudzoziemców w armii /333

Piotr Nykiel - Kontakty wojskowe między Polakami a Turkami w okresie pierwszej wojny światowej /359

Maciej Krotofil - Oficerowie kontraktowi w wojsku polskim w okresie międzywojennym  (1924-1939)  /367

Indeks osób  /385