Uśpione miasto. Gdańsk i jego architektura w latach 1793 - 1862

Autorka: Magdalena Staręga

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 400

Okładka: miękka

Format: 20,5 cm x 26,0 cm

Obraz Gdańska i jego zabudowy z pierwszej połowy XIX wieku jest dzisiaj właściwie nieobecny w powszechnej świadomości. Kolejne przebudowy i modernizacje, a przede wszystkim zniszczenia drugiej wojny światowej i przyjęty po 1945 roku model odbudowy zatarły obecność setek obiektów, które świadczyły o przynależności miasta do Królestwa Prus. Te zachowane do dzisiaj są zwykle postrzegane przez pryzmat epoki, w której powstały – czasu stagnacji, a nawet regresu.

Magdalena Staręga w swojej monografii pokazuje, w jaki sposób sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna znajdowała odbicie w rodzaju i w skali powstającej w mieście architektury. Autorka próbuje odtworzyć kształt porozbiorowego Gdańska, zdefiniowanego przez funkcję garnizonową oraz działalność centralnych urzędników budowlanych, upodabniających go do innych ośrodków pruskich.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Podziękowania  /5

Wprowadzenie  /10

I. Tło historyczne i społeczne  /28

Dzieje Gdańska w epoce porozbiorowej  /29

Władze miasta w pierwszej połowie XIX wieku  /36

Gdańsk i jego mieszkańcy w pierwszej połowie XIX stulecia  /39

II. Scena architektoniczna w Gdańsku w latach 1793–1862  /50

Sytuacja budownictwa w kontekście wydarzeń politycznych  /51

Zmiany granic i rozwój przestrzenny miasta  /61

Gdańsk jako miasto garnizonowe  /67

Budownictwo w Gdańsku w świetle regulacji prawnych  /76

Urząd architekta miejskiego w Gdańsku i jego kompetencje  /83

III. Architektura pierwszego okresu pruskiego  /104

Siedziby urzędów /105

Siedziby instytucji oświatowych i wychowawczych  /109

Obiekty o przeznaczeniu kulturalnym  /117

Siedziby przedsiębiorstw czasu wolnego  /126

Budowle militarne  /128

Budowle o przeznaczeniu penitencjarnym  /130

Budownictwo mieszkalne  /133

IV. Architektura Wolnego Miasta Gdańska  /158

Budowle o przeznaczeniu handlowym  /159

Siedziby przedsiębiorstw czasu wolnego  /161

Architektura drugiego okresu pruskiego  /162

Budowle sakralne  /163

Siedziby urzędów i instytucji organów państwowych  /200

Obiekty o przeznaczeniu naukowym i oświatowym  /210

Szpitale  /227

Gmachy na potrzeby komunikacji publicznej  /235

Budowle powstałe na potrzeby garnizonu  /240

Budowle o przeznaczeniu penitencjarnym  /248

Obiekty przemysłowe  /250

Siedziby publicznych i prywatnych przedsiębiorstw czasu wolnego  /254

Budowle okazjonalne  /263

Budownictwo mieszkalne  /265

V. Przekształcenia gdańskich obiektów zabytkowych w pierwszej połowie XIX wieku  /296

Zakończenie  /328

Bibliografia i źródła  /339

Wykaz skrótów  /364

Spis ilustracji  /365

Wykaz ważniejszych projektów i realizacji architektonicznych omawianych w książce /376

Indeks osób  /385

Indeks miejsc  /391