Uchodźcy, czyli goście Boga. Studia z dziejów migracji bałkańskich w XIX wieku - przypadek Bułgarii i Serbii

Autorzy: Krzysztof Popek, Bartłomiej Rusin

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 592

Okładka: twarda

Format: 16,00 cm x 24,00 cm

Bułgarscy historycy rekonstruują dawne migracje Bułgarów, serbscy zaś mobilność ludności serbskiej, nie starając się rozszerzyć ich o szerszy kontekst całego regionu i nie dostrzegając, że procesy te nie ograniczały się wyłącznie do przedstawicieli ich narodów. Wielu autorów przedstawia czarno-białą narrację o narodzie, który prowadzi bohaterską walkę z przeciwnikiem (Turkiem, Grekiem, Austriakiem), a ziemie przez niego zamieszkane są prezentowane jako narodowo homogeniczne. Perspektywy te mają ważny wpływ na badania migracji: milczy się na temat wygnania muzułmanów czy Greków bądź wartościuje się je pozytywnie, zawyża się skale uchodźstwa i cierpienia przedstawicieli własnych grup etnicznych oraz lekceważy ofiary po stronie innych wspólnot. Niniejsza książka chce iść na przekór tym tendencjom.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /7

Bartłomiej Rusin

Część I: Migracje masowe i wojenne z ziem bułgarskich przed epoką odrodzenia narodowego i w czasie jej trwania  /17

1. Emigracja ludności niemuzułmańskiej z ziem bułgarskich w czasie wojen rosyjsko-tureckich XIX wieku  /19

1.1. Wojny rosyjsko-tureckie w XVIII wieku  /24

1.2. Wojna rosyjsko-turecka lat 1806-1812  /38

1.3. Wojna rosyjsko-turecka lat 1828-1829   /70

1.4. Wojna krymska (1853-1856)   /86

1.5. Wojna rosyjsko-turecka lat 1877-1878    /98

2. Między Petersburgiem i Konstantynopolem. Przesiedlenia ludności w polityce Rosji i imperium osmańskiego w latach 1856-1877  /111

2.1. "Przesiedlenie widyńskie". Emigracja ludności bułgarskiej do Rosji w latach 1860-1862  /115

2.1.1. Rosyjskie działania dyplomatyczne w okresie poprzedzającym przesiedlenia  /115

2.1.2. Emigracja ludności bałkańskiej do Rusi - przebieg, problemy, powroty  /129

2.1.3. Reakcja bułgarskich środowisk emigracyjnych wobec przesiedlenia wydyńskiego   /139

2.1.4. Migracje Bułgarów do i z Rosji w latach późniejszych (do roku 1877)   /152

2.2. Przesiedlenia ludności muzułmańskiej do imperium osmańskiego w XIX w. (do roku 1877)  /158

2.2.1. Polityka Rosji wobec ludności tatarskiej i wychodźstwo do imperium osmańskiego do zakończenia wojny krymskiej  /158

2.2.2. Osadnictwo Tararów i Czerkiesów na ziemiach bułgarskich w drugiej połowie lat 50. i po pierwszej połowie lat 60. XIX w. oraz ich stosunki z miejscową ludnością   /164

2.3. Migracje innych grup ludności między Rosją i imperium osmańskim w latach 1856-1877   /183

3. Ochotnicy bułgarscy w wojnach rosyjsko-tureckich w XIX wieku  /191

3.1. Wojna w latach 1806-1812   /199

3.2. Wojna rosyjsko-turecka 1828-1829   /210

3.3. Ochotnicy bułgarscy w armii rosyjskiej w czasie wojny krymskiej 1853-1856   /225

3.4. Bułgarskie pospolite ruszenie w wojnie wyzwoleńczej 1877-1878   /235

Krzysztof Popek

Część II: Migracje w obrębie południowosłowiańskich państw narodowych   /259

1. Imigracja a narodziny państw narodowych  /261

1.1. Serbowie  /263

1.1.1. Migracje Serbów w pierwszej połowie XIX wieku  /264

1.1.2. Dwie dekady uchodźstwa (lata 60.-70. XIX wieku)  /287

1.1.3. Królestwo Serbii (od lat 80. do początku XX wieku)  /314

1.2. Bułgarzy  /338

1.2.1. Migracje Bułgarów z imperium osmańskiego do Księstwa Bułgarii i Rumelii Wschodniej od 1878 roku do końca XIX wieku  /341

1.2.2. Osadnictwo z Rumunii, Rosji i Austro-Węgier  /353

1.2.3. Insurekcje i migracje na początku XX wieku  /364

2. Państwa narodowe a mniejszości   /395

2.1. Serbia i muzułmanie  /395

2.1.1. Powstania serbskie i pierwsze rządy Obrenoviciów  /397

2.1.2. Wygnanie erlijów z miast serbskich  /417

2.1.3. Exodus muzułmanów z sandżaku Niszu  /431

2.1.4. Marginalizacja społeczności oraz imigracja działaczy muzułmańskich na początku XX wieku   /444

2.2. Bułgaria i muzułmanie  /456

2.2.1. Wojna rosyjsko-turecka lat 1877-1878  /459

2.2.2. Pierwsze lata państwowości bułgarskiej (1878-1885)  /462

2.2.3. "Wzgardliwa tolerancja" (1885-1912)   /476

2.3. Bułgaria i Grecy  /483

2.3.1. Narastanie antagonizmu bułgarsko-greckiego  /485

2.3.2. Ruch antygrecki 1906 roku  /495

Podsumowanie  /519

Summary  /527

Spis tabel  /529

Bibliografia  /531

Indeks osobowy  /579