- Kategorie
-
Studia nad kształtowaniem się pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego we wczesnym średniowieczu
| Wpisz swój e-mail |
| Wysyłka w ciągu | 24 godziny |
| Cena przesyłki | 9.5 |
| Dostępność |
|
| Kod kreskowy | |
| ISBN | 978-83-944431-5-3 |
| EAN | 9788394443153 |
| Zostaw telefon |
Autor: Sławomir Wadyl
Rok wydania: 2019
Ilość stron: 364
Oprawa: miękka
Format: 20,5 cm x 29,0 cm
Cechą charakterystyczną niemal wszystkich dotychczasowych opracowań przedstawionego wyżej problemu jest pewien – niemal paradygmatyczny – sposób podejścia/sformułowania samego zagadnienia. Wyraża on się już w samych tytułach rozpraw mu poświęconych, jak np. Stosunki polsko-pruskie…; Stosunki mazowiecko-pruskie…, czy pomorsko-pruskie…, etc. Uczeni – w szczególności chodzi tu o uczonych polskich – wykazywali się tu niemal paradygmatycznym „słowianocentryzmem”. Dopiero w ostatnich latach pojawiła się grupa badaczy młodszego pokolenia, w tym związanych z naszym regionem, która zaczęła dostrzegać i podkreślać konieczność podejmowania prób opisywania relacji międzyetnicznych i międzykulturowych z – jak to ujmują – pruskiego punktu widzenia.
Spis treści:
Przedmowa /9
Rozdział 1. Zagadnienia wprowadzające /11
1.1. Problematyka i zakres pracy /11
1.2. Zakres terytorialny - zdefiniowanie pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego /13
1.3. Charakterystyka środowiska fizycznogeograficznego pogranicza /14
1.4. Zarys dziejów badań i ich dotychczasowe kierunki /17
1.4.1. Stan badań archeologicznych ze szczególnym uwzględnieniem ceramiki naczyniowej /17
1.4.2. Stan badań historycznych /20
1.4.3. Stan badań toponomastycznych /21
1.5. Charakterystyka i krytyka źródeł /21
1.6. Charakterystyka stanowisk, na których pozyskano materiały źródłowe, będące podstawą źródłową analizy ceramiki /23
1.6.1. Kryteria doboru stanowisk /23
1.6.2. Charakterystyka stanowisk /23
Rozdział 2. Ceramika naczyniowa z pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego /35
2.1. Wprowadzenie /35
2.2. Model analizy porównawczej. Założenia metodyczne /35
2.3. Analiza ceramiki pogranicza /41
2.3.1. Mezoregion środkowego i górnego Wla /41
2.3.1.1. Podstawa źródłowa /41
2.3.1.2. Technologia i technika produkcji naczyń /43
2.3.1.3. Morfologia naczyń /47
2.3.1.4. Ornamentyka /50
2.3.1.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /55
2.3.1.6. Chronologia /60
2.3.2. Mezoregion środkowej Drwęcy /62
2.3.2.1. Podstawa źródłowa /62
2.3.2.2. Technologia i technika produkcji naczyń /63
2.3.2.3. Morfologia naczyń /65
2.3.1.4. Ornamentyka /66
2.3.1.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /68
2.3.1.6. Chronologia /70
2.3.3. Mezoregion górnej Drwęcy /71
2.3.3.1. Podstawa źródłowa /71
2.3.3.2. Technologia i technika produkcji naczyń /73
2.3.3.3. Morfologia naczyń /75
2.3.3.4. Ornamentyka /76
2.3.3.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /79
2.3.3.6. Chronologia /82
2.3.4. Mikroregion Malbork (Wielbark)-Węgry /83
2.3.4.1. Podstawa źródłowa /83
2.3.4.2. Technologia i technika produkcji naczyń /83
2.3.4.3. Morfologia naczyń /86
2.3.4.4. Ornamentyka /91
2.3.4.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /96
2.3.4.6. Chronologia /104
2.3.5. Mikroregion Baldram-Podzamcze /106
2.3.5.1. Podstawa źródłowa /106
2.3.5.2. Technologia i technika produkcji naczyń /107
2.3.5.3. Morfologia naczyń /112
2.3.5.4. Ornamentyka /117
2.3.5.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /124
2.3.5.6. Chronologia /133
2.3.6. Mikroregion Rejsyty-Myślice /135
2.3.6.1. Podstawa źródłowa /135
2.3.6.2. Technologia i technika produkcji naczyń /136
2.3.6.3. Morfologia naczyń /138
2.3.6.4. Ornamentyka /139
2.3.6.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /141
2.3.6.6. Chronologia /144
2.3.7. Mikroregion Weklice /144
2.3.7.1. Podstawa źródłowa /144
2.3.7.2. Technologia i technika produkcji naczyń /145
2.3.7.3. Morfologia naczyń /146
2.3.7.4. Ornamentyka /147
2.3.7.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /148
2.3.7.6. Chronologia /151
2.3.8. Osada w Bągarcie (stan. 1, gm. Dzierzgoń) /152
2.3.8.1. Podstawa źródłowa /152
2.3.8.2. Technologia i technika produkcji naczyń /152
2.3.8.3. Morfologia naczyń /153
2.3.8.4. Ornamentyka /154
2.3.8.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /156
2.3.8.6. Chronologia /159
2.3.9. Grodzisko w Łaniochu (stan. 9, gm. Iława) /159
2.3.9.1. Podstawa źródłowa /159
2.3.9.2. Technologia i technika produkcji naczyń /159
2.3.9.3. Morfologia naczyń /159
2.3.9.4. Ornamentyka /160
2.3.9.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /161
2.3.9.6. Chronologia /162
2.3.10. Grodzisko w Kołodziejach (stan. 1, gm. Prabuty) /164
2.3.10.1. Podstawa źródłowa /164
2.3.10.2. Technologia i technika produkcji naczyń /164
2.3.10.3. Morfologia naczyń /165
2.3.10.4. Ornamentyka /166
2.3.10.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /167
2.3.10.6. Chronologia /168
2.3.11. Grodzisko w Starym Dzierzgoniu (stan. 1, gm. loco) /169
2.3.11.1. Podstawa źródłowa /169
2.3.11.2. Technologia i technika produkcji naczyń /169
2.3.11.3. Morfologia naczyń /170
2.3.11.4. Ornamentyka /170
2.3.11.5. Związki chronologiczno-przestrzenne /171
2.3.11.6. Chronologia /173
2.4. Synchronizacja zespołów ceramicznych i próba nakreślenia modelu rozprzestrzeniania się ceramiki wczesnośredniowiecznej w strefie pogranicza /173
2.5. Stylistyka i ornamentyka. Style garncarskie na obszarze pogranicza /185
2.6. Problem tzw. pucharków na pustej nóżce /191
2.7. Występowanie elementów charakterystycznych dla tradycyjnej pruskiej ("olsztyńskiej", "elbląskiej") ceramiki naczyniowej /194
2.8. Ceramika w świetle analiz petrograficznych i fizykochemicznych (w oparciu o analizy przeprowadzone w ramach programu "Adalbertus") /195
2.9. Modele dystrybucji, redystrybucji naczyń ceramicznych (alternatywne dla funkcjonowania stref osadnictwa słowiańskiego) w strefie pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego i na ziemiach pruskich /200
2.10. Ceramika "słowiańska" w basenie Morza Bałtyckiego a tzw. Baltic ware /203
Rozdział 3. Słowiański krąg kulturowy i pruski krąg kulturowy. Próba zdefiniowania /207
3.1. O interpretacji etnicznej w archeologii wczesnego średniowiecza /207
3.1.1. Interpretacja etniczna w archeologii /207
3.1.2. Kultura archeologiczna a grupa etniczna /208
3.1.3. Etniczność - próba zdefiniowania /208
3.1.4. Etniczność jako kreacja elit, zabieg polityczny /209
3.1.5. Symbol kreuje tożsamość etniczną. Brathera wizja etniczności /210
3.2. Wyróżniki przynależności etnicznej /210
3.3. Strefa osadnictwa słowiańskiego a strefa osadnictwa pruskiego. Zdefiniowanie podstawowych wyróżników archeologicznych /214
3.3.1. Ceramika "słowiańska" a ceramika "pruska" /214
3.3.2. Antropomorficzne rzeźby kamienne /218
3.3.3. Skarby /219
3.3.4. Obrządek pogrzebowy /228
3.3.4.1. Cmentarzyska słowiańskie /229
3.3.4.2. Cmentarzyska pruskie /230
3.3.4.3. Cmentarzyska na obszarze pogranicza /233
Rozdział 4. Kształtowanie się pomorsko- i mazowiecko-pruskiej rubieży granicznej we wczesnym średniowieczu w oparciu o nowsze wyniki badań archeologicznych /237
4.1. Granice i pogranicza w perspektywie archeologicznej /237
4.2. Kształtowanie się pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego we wczesnym średniowieczu /240
4.2.1. Prawobrzeżne dorzecze dolnej Wisły w późnym okresie wpływów rzymskich (faza C2-C3) i w okresie wędrówek ludów (fazy D i E) /240
4.2.2. Zasiedlenie obszarów ościennych w starszych fazach wczesnego średniowiecza /247
4.2.3. Zasiedlenie pogranicza od przełomu VII i VIII do końca IX w. /257
4.2.4. Zasiedlenie pogranicza w X w. /260
4.2.5. Zasiedlenie pogranicza w XI w. /261
4.2.6. Zasiedlenie pogranicza w XII i pierwszej połowie XIII w. /267
Rozdział 5. Pogranicze pomorsko- i mazowiecko-pruskie w świetle źródeł pisanych /273
5.1. Uwagi wstępne /273
5.2. Wczesnośredniowieczne wiadomości o pograniczu /274
5.3. Pomizania, Sausin et terra Lubouie. Nazwa i czas ukształtowania /276
5.4. Ziemia lubawska. Przynależność polityczna i oblicze etnokulturowe w świetle źródeł pisanych /279
5.5. Opisy przebiegu zachodnich granic Prus i charakter etniczny Pomezanii /279
Rozdział 6. Pogranicze pomorsko- i mazowiecko-pruskie w świetle danych toponomastycznych /285
6.1. Uwagi wstępne /285
6.2. Hydronimia prawobrzeżnego dorzecza dolnej Wisły /286
6.3. Choronimy pogranicza /294
6.3.1. Nazwy ziem /294
6.3.2. Nazwy włości /294
6.3.3. Nazwy miejscowe /296
6.3.3.1. Pomezania /296
6.3.3.2. Ziemia lubawska /298
6.4. Uwagi podsumowujące /299
Uwagi końcowe /301
Aneks 1. Katalog stanowisk z obszaru pogranicza pomorsko- i mazowiecko-pruskiego /303
Aneks 2. Katalog skarbów z obszaru pograniczna pomorsko- i mazowiecko-pruskiego /335
Bibliografia /339
