Skrzydła anioła. Poczucie bezpiepczeństwa w duchowości człowieka Zachodu w dawnych czasach

Autor: Jean Delumeau

Rok wydania: 1998

Liczba stron: 610

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga - nieznaczne zarysowania okładki i delikatne przykurzenia

Potrzeba bezpieczeństwa obejmująca opiekę socjalną i prawo do pracy nabrała w naszej cywilizacji tak wielkiego znaczenia, że przerodziła się w obsesję. Dlatego środki przekazu tak łatwo żerują na wszelkiego rodzaju lękach i strachach. Człowiek współczesny, przynajmniej na Zachodzie, "nie jest w stanie znieść, że niektórych niebezpieczeństw nie można przewidzieć, umiejscowić, skanalizować".[...] Ten wypad w teraźniejszość jest nie tyle sposobem na przyciągnięcie uwagi dzisiejszego czytelnika, ile powszechną już metodą badawczą współczesnej historiografii: badamy przeszłość wychodząc od naszych własnych trosk.[...] Podobnie jak we wszystkich moich poprzednich pracach, ograniczę zasięg rozważań do Zachodu i do okresu od XIV do XVIII wieku - które znam lepiej niż inne - by postawić pytania, jakie w naszym życiu codziennym nasuwa ogrom potrzeby bezpieczeństwa i wynikających z niej zabezpieczeń.

W jaki sposób szukali otuchy nasi przodkowie? Jak opanowywali swoje lęki? Jakie "systemy bezpieczeństwa" tworzyli? Jakie sposoby obrony przed jednostkowymi lękami i zbiorowymi zagrożeniami znaleźli na określonej przestrzeni i w określonym przedziale czasowym? [...] Także i oni odczuwali potrzebę indywidualnego i zbiorowego pocieszenia.[...] Porównanie z naszym doświadczeniem nasuwa jeszcze inne pytanie: czy nasi przodkowie u progu czasów nowożytnych byli lepiej od nas uzbrojeni w walce z poczuciem braku bezpieczeństwa? Czy poczucie bezpieczeństwa wzrosło w okresie, który będziemy rozpatrywać?

(z Wprowadzenia)

Spis treści:

Wprowadzenie. Bezpieczeństwo, poczucie bezpieczeństwa, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa

Dzieje słowa  /7

Pytanie o poczucie bezpieczeństwa /13

"Dobre rządy"  /20

Część I. Obrzędy dodające otuchy  

1. Błogosławieństwa  /33

Niedostatecznie wykorzystana dokumentacja  /33

Święcenie żywiołów i przedmiotów  /37

Błogosławieństwa zapobiegawcze  /51

2. Błogosławić i zaklinać  /61

Modlitwy i obrzędy w sytuacjach zagrożenia  /61

Ostrożność Kościoła i żądanie ze strony ludu  /69

Dyskusje na temat błogosławieństw  /75

3. Zjawisko procesji   /91

Cywilizacja procesji  /91

Procesja w mieście  /92

Obieg procesji w świecie wiejskim  /101

Potrzeba odbywania procesji  /112

Złoty wiek ceremoniarza  /124

4. Znaczenie procesji  /137

Procesja w poszukiwaniu przeszłości  /137

Procesja jako obrzęd zapewniający opiekę  /148

Święto procesyjne  /159

Zwycięstwa i uzdrowienia  /166

Część II. Nie jesteśmy sami

5. Opieka świętych  /183

Wszechobecność świętych  /183

Neopogaństwo?  /191

Dokumentacja cudów  /205

Przyzywanie orędownictwa świętych  /216

6. Kult świętych a więzi społeczne  /227

Działanie świętego  /227

Właściwości relikwi  /235

Teologowie i relikwie /241

Religijne poczucie bezpieczeństwa a więzi społeczne  /251

7. Panna w szerokim płaszczu  /271

Najświętsza Maryja Panna w szerokim płaszczu i zgromadzenia zakonne  /271

Wielka popularność obrazu płaszcza  /283

Motyw płaszcze w jego historycznym kontekście  /291

Część III. Przewodnicy i lekarstwa na zagrożenia z zaświatów

8. "Szlachetny olbrzym"  /303

Anioł dla każdej zbiorowości  /303

"Strzeż mnie bez ustanku"  /317

Wojna dwóch sztandarów i walka wokół umierającego  /327

"Wierny przyjaciel" i "słodki towarzysz"  /340

9. Patron  dobrej śmierci  /353

Popularyzacja postaci św. Józefa  /353

Uprzywilejowana śmierć  /358

10. System odpustów  /365

Przed protestem Lutra  /365

Odpusty w czasach Reformacji katolickiej  /379

Religia odpustów  /389

11. Dwa potężne środki obrony: szkaplerz i różaniec  /401

Szkaplerz  /401

Różaniec: jego wielkie znaczenie w historii Zachodu  /406

Część IV. Protestantyzm a potrzeba bezpieczeństwa

12. Protestantyzm a uspakajające "zabobony"  /415

W Wielkiej Brytanii  /416

W protestanckich regionach Cesarstwa oraz w Skandynawii  /427

W zjednoczonych prowincjach, w zreformowanej Szwajcarii i Francji  /437

13. Protestantyzm a troski życia codziennego  /433

Ochrona przed niebezpieczeństwami morza  /444

Chronić zawsze i wszędzie  /448

Cztery usilne prośby luteran  /458

14. Pocieszać wiernych co do ich celów ostatecznych  /469

Usprawiedliwienie przez wiarę, złagodzenie spowiedzi i predystynacja  /469

Pieśni przynoszące pokój  /483

Towarzyszenie umierającym i śmierć  /489

Część V. Zmniejszenie zagrożenia

15. Rehabilitacja Boga  /499

Zablokowania w obrębie katolicyzmu  /499

Zablokowania w obrębie protestantyzmu  /506

Odosobnione głosy  /510

Działalność "kloszardów" Kościoła  /515

16. "Niebo otwarte dla wszystkich ludzi"  /529

Przesłanie libertynów  /529

"Oświecenie" a piekło  /535

Nowy obraz Boga  /545

17. Pomóż sam sobie  /551

Ubezpieczenia  /552

Walka z ogniem  /562

18. Mniej ciężkie życie i mniej bezwzględny świat  /569

Miasto i światło  /569

Spadek przemocy  /580

Wzmocnienie sił porządkowych  /588

Wzrost demograficzny i poprawa stanu zdrowotności  /594

Podsumowanie /601

Spis map  /605