Rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego w Atenach w wieku VI i V przed Chrystusem

Autor: Witold Wróblewski

Rok wydania: 2004

Ilość stron: 253

Oprawa: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Studium należy traktować jako wprowadzenie do lektury tekstów, mające ułatwić odczytanie i zrozumienie poglądów starożytnych na sprawy państwa i miejsce obywatela w społeczeństwie demokratycznym. Intencją Autora jest również wskazać na trwałe wartości, jakie tkwią w kulturze świata starożytnej Grecji, czego przykładem może być treść Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, o której mówię w związku z mową Peryklesa. Istotną częścią opracowania są teksty autorów greckich (przedstawione w przekładach różnych tłumaczy), które pozwolą Czytelnikowi samodzielnie poznać ich poglądy i sformułować własną opinię na temat poruszanych zagadnień. Dla ułatwienia śledzenia wywodów Autor podaje referencje do tekstów oznaczonych literą T (Testimonium - świadectwo), wraz z cyfrą odnoszącą się do kolejnego autora, a jego teksty zostały oznaczone kolejnymi małymi literami. Nie wszystkie zamieszczone teksty zostały wspomniane we wprowadzeniu, zamieszczono je, aby głębiej i szerzej pokazać poruszaną tu problematykę. Autor ma nadzieję, że doświadczenia Greków w polityce uświadomią, że społeczeństwo obywatelskie nie jest tworem samoistnym. Jego realizacja wymaga bowiem ogromnego wysiłku intelektualnego, a przede wszystkim zrozumienia potrzeby poświęcenia i przysposobienia obywateli do życia w społeczeństwie obywatelskim.

Spis treści:

Część pierwsza. WPROWADZENIE

Wstęp /7

Rozdział I. U progu kształtowania społeczeństwa obywatelskiego /28

a. Społeczno-moralne refleksje Hezjoda /29

b. Demokratyczne reformy Solona zaczynem społeczeństwa obywatelskiego /51

Rozdział II. Zagrożenie perskie źródłem poczucia tożsamości kulturowej i obywatelskiej odpowiedzialności  /66

Rozdział III. W poszukiwaniu najlepszego ustroju i obywatelskiego ideału /83

Rozdział IV. Wezwanie do budowania społeczeństwa obywatelskiego  /116

Rozdział V. Ideał demokratycznego ustroju i wzór obywatelskich powinności w mowie Peryklesa  /139

Rozdział VI. Refleksje końcowe  /155

Część druga: WYBÓR TEKSTÓW

Arystoteles: U źródeł ateńskiej demokracji  /169

Homer: Sposób życia Kyklopów zaprzeczeniem obywatelskiej wspólnoty  /175

Hezjod: Degradacja rodu ludzkiego i wynikające stąd zagrożenie dla państwa  /176

Solon: Do siebie samego /181

• Ateńczykom ku rozwadze  /184
• Przeciw pogoni za złotem  /185
• Sprawozdanie z działalności   /185
• Odpowiedź na narzekania  /186
• Odpowiedź na krytykę  /186
• Sprawozdanie męża stanu  /187
• W obronie własnej  /188

Ajschylos: Pieśń greckich obrońców  /188

• Hymn na cześć wolności /188
• Charakterystyka systemu politycznego Greków  /189

Herodot: Omówienie trzech form politycznego ustroju  /190

• Wolność obywatelska źródłem politycznej potęgi  /192
• Charakterystyka Persów i Greków  /193
• O świadomości państwowej Ateńczyków  /196

Eurypides: Dyskusja na temat najlepszego ustroju - pochwała demokracji /199

• Znaczenie ziemi ojczystej dla obywatela  /201
• Gotowość poświęcenia dla ojczyzny  /211

Protagoras: Mit Protagorasa o pochodzeniu życia społecznego   /212

• Dzielność obywatelska cechą każdego człowieka-obywatela według wykładu Protagorasa  /214

Tukidydcs: Peryklesa pochwała demokracji ateńskiej  /220

• Zachęta Peryklesa do obrony wolności Aten  /225
• Możliwość swobodnej publicznej wypowiedzi gwarancją właściwego kierowania państwem  /229
• Demoralizacja społeczeństwa jako skutek wojny  /238

Platon: Poglądy Sokratesa na służbę obywatelską  /241

• W obronie prawa  /243

Arystoteles: Faleas z Chalcedonu  /244

Bibliografia /246