Religijność literatury polskiego baroku

Redakcja: Czesław Hernas, Mirosława Hanusiewicz

Rok wydania: 1995

Liczba stron: 344

Okładka: miękka z obwolutą

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Seria: Religijne Tradycje Literatury Polskiej pod redakcją Stefana Sawickiego, Tom V

Uwagi - obwoluta z zatarciami, brzegi stron lekko przykurzone

Kolejny tom z serii wydawniczej Religijne tradycje litera­tury polskiej, jest zbiorem studiów, kierowanych ku syntezie bądź skupionych na analizie, a przedstawiających inspiracje religijne w literaturze polskiego baroku, w epoce, która dla kształto­wania się charakterystycznego modelu religijności polskiej miała się okazać bodaj czy nie najważniejsza.

W wieku XVII po kryzysach wyznaniowych i utraconych nadziejach na po­soborową „zgodę" wśród chrześcijan, po szerokiej fali konwersji i okrzep­nięciu potrydenckiego Kościoła, zakorzeniła się katolicka kultura religijna w społeczeństwie, także na wsi, bo były to czasy postępujących misji wiejskich. Zaczął się rozległy proces współtworzenia, także przez wieś, obrzędowych rytuałów, popularnych form paraliturgii, wzorów religijności, później - jako tradycja „domowa" - dziedziczonej i pielęgnowanej, jako tradycja „sarmacka" zaś - już od wczesnego oświecenia krytykowanej. Kościół od początku wspie­rał i nadzorował ten ruch gruntowania wiary, korzystając także z insty­tucjonalnych form cenzury na rynku drukarskim. Między różnymi skrajnymi tendencjami procesu kulturowego kształtowała się wszakże strefa pośrednia, normy postępowania i wartościowania trochę pograniczne. Wokół liturgii dorocznych świąt rozwinęły się swobodne formy tekstów rytualnych - szcze­gólnie repertuar kolęd, scen i gatunków teatralnych, topiki życzeń - odwo­łujące się do różnych tradycji lokalnych. Upowszechniają się nie zarysowane u progu epoki nurty elitarne, te bowiem nie wychodzą często poza obieg rękopiśmienny, lecz popularyzatorskie, okolicznościowe, które w rozmaity sposób - przez motywy, symbolikę, kontrafaktury - wiążą dziedzictwo pogań­skie i chrześcijańskie, kościelne i świeckie.

W tamtych szczególnych czasach zaburzeń i wojen, ostrych konfliktów społeczno-ustrojowych, sporów i represji religijnych, sacrum zespoliło się z profanum tak ściśle jak chyba nigdy dotąd.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Słowo wstępne   /5 

Jadwiga Sokołowska. Od renesansu do baroku. Swoistość przełomu barokowego w Polsce    /13 

Bogdan Szymański. Wizerunek Matki Boskiej w poezji polskiej wczesnego baroku     /27 

Jerzy Starnawski. Dwaj najdawniejsi patronowie polscy, święty Wojciech i święty Stanisław, w oczach Wujka i Skargi    /73 

Halina Popławska. Autobiografia mistyczna    /101 

Dariusz Chemperek. Wyznaniowe oblicze poezji Daniela Naborowskiego. 

Preliminaria     /125 

Ryszard Montusiewicz. „Żywioły religijne" w politycznych utworach Kaspra Twardowskiego    /147 

Radosław Grześkowiak. Hieronim i Bóg. Z dziejów XVII-wiecznej elegii pokutnej     /167 

Mirosława Hanusiewicz. O „człowieku cielesnym" w poezji religijnej Wacława Potockiego    /179 

Barbara Otwinowska. Metafizyka pana na Ujazdowie     /201 

Adam Karpiński. Stanisława Herakliusza Lubomirskiego spotkania z sacrum     /221 

Krzysztof Obremski. „Biblizacja" Rzeczypospolitej (Optio vobis datur, eligite)     /251 

Ewa Poprawa - Kaczyńska. Ignacjański modus meditandi w kulturze religijnej późnego baroku. Rekonesans      /259 

Ludwika Szczerbicka - Slęk. Tradycje noworocznej obrzędowości a poezja XVI-XVIII wieku     /271 

Anna Krzewińska. Perspektywy eschatologiczne w poezji polskiego baroku   /289 

Posłowie   /329 

Indeks nazwisk (Zestawił Jan Gotfryd)   /333