Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823-1824

Autor: Jerzy Borowczyk

Rok wydania: 2003

Liczba stron: 816

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Filologia Polska nr 75

Proces filomatów i filaretów zajmuje zazwyczaj niewiele miejsca w historycznych syntezach. Dlaczego więc ciągle pozostaje żywym składnikiem narodowej mitologii i literackiej legendy? Zapewne za sprawą Adama Mickiewicza i jego Dziadów części trzeciej. "To nie przypadek - pisze Zofia Trojanowiczowa - lecz genialne wyczucie dalszego biegu dziejów narodu sprawiło, że lokalnemu epizodowi wileńskiemu [...] nadał Mickiewicz sens ogółnonarodowy i historiozoficzny'. W tej książce znajdzie czytelnik kronikę wileńskiego procesu, obejmującą okres od początków maja 1823 roku do końca listopada 1824 roku. Nowo odnalezione materiały źródłowe (przede wszystkim w archiwach wileńskich i petersburskich) pozwoliły na szczegółowe odtworzenie przebiegu śledztwa Nowosilcowa przeciw uczestnikom konspiracji młodzieżowych w Wilnie i Wileńskim Okręgu Naukowym. Śledztwo, które uderzyło w ideę obrony narodowości, zdławiło życie kulturalne i intelektualne Wilna i ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz wykluczyło z życia politycznego księcia Czartoryskiego.

Spis treści:

Wykaz skrótów /7

Wstęp  /11

Drama Nowosilcowa  /11

1. Lokalny epizod  /11

2. Drama Nowosilcowa  /13

3. Kuratoria Wileńska w latach 1802-1822  /20

4. W stanie obezwładnienia. Czartoryski i rektor Twardowski podczas procesu  /28

5. "Dać próbę kochania". Filomaci i filareci w śledztwie  /31

Źródła i metoda rekonstrukcji  /39

1. Historycy i historycy literatury o filareckim procesie  /39

2. Archiwalia  /43

3. Kronikarskie dylematy. O metodzie rekonstrukcji  /54

4. Fazy procesu filomatów i filaretów  /58

5. o Aneksie i Biogramach  /60

6. Uwagi edytorskie  /61

Rekonstrukcja procesu filomatów i filaretów 1823-1824. Historia śledztwa przeciw uczestnikom konspiracji studenckich i młodzieżowych w Wilnie oraz w Wileńskim Okręgu Naukowym  /65

Prolog: 3/15 maja - 21 października/2 listopada 1823. Napis na tablicy  /67

Faza pierwsza: 22 października/3 listopada 1823 - 31 stycznia/12 lutego 1824 - Wykrycie filaretów  /227

Faza druga: 1/13 lutego - 12/24 maja 1824. Ujawnienie filomatów  /535

Faza trzecia: 13/25 maja - koniec listopada s.s. 1824. Wyrok  /695

Aneks  /741

Spisy pomocnicze  /757

• Biogramy  /757
• Wykaz wykorzystanej literatury  /779
• Indeks osób  /785
• Indeks nazw geograficznych  /806

Spis ilustracji  /812

Summary  /814