Przyroda w pismach Bazylego Wielkiego

Autorka: Ewa Osek

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 203

Okładka: miękka

Format: 14,5 cm x 20,5cm

Źródła i monografie 348

Okładka posiada nieznaczne zagięcia

Książka niniejsza może zainteresować szersze grono czytelników z uwagi na niezwykłą obecnie doniosłość i popularność problematyki ekologicznej, jak również z powodu przedstawienia jej na niecodziennym gruncie: na tle twórczości jednego z wczesnochrześcijańskich teologów – św. Bazylego Wielkiego z Cezarei Kapadockiej (329-379). Bardzo liczne wypowiedzi Bazylego na temat przyrody w jego sławnych Homiliach o sześciu dniach stworzenia, w listach i traktatach teologicznych zawierają „preekologiczne” wątki, takie jak: integralna więź człowieka i środowiska naturalnego, wpływ otoczenia na rozwój człowieka, krytyka postępu, zmęczenie cywilizacją, ubolewania nad anomaliami klimatycznymi, zachwyt nad pięknem nieskażonej przyrody, zakaz zabijania zwierząt i jedzenia mięsa, odpowiedzialność człowieka za świat. Wydobycie tego rodzaju wypowiedzi z IV wieku pokazuje jasno, że teologia wczesnochrześcijańska intensywnie zajmowała się problemem przyrody oraz jej relacjami z Bogiem i z człowiekiem na wiele wieków przed św. Franciszkiem z Asyżu (1181-1226).

Spis treści:

Contenst  /7

Wykaz skrótów  /9

Wstęp  /11

1. Bazyli Wielki - nota biograficzna  /11

2. Przegląd dzieł Bazylego  /17

3. Zarys problematyki i metoda pracy  /23

4. Stan badań (do 2006 roku)  /30

Rozdział I. Określenia przyrody w pismach św. Bazylego  /37

1. Przyroda definiowana jako stworzenie Boga  /39

a. Przyroda jako "dzieło sztuki"  /43

b. Przyroda jako słowo Boże  /45

c. Przyroda jako dar Boga  /54

2. Przyroda pojmowana jako otoczenie człowieka  /56

a. Przyroda jako środowisko życia  /60

b. Przyroda jako integralna całość, której częścią jest człowiek  /63

c. Przyroda jako świat zewnętrzny, przeciwstawiony wewnętrznemu "ja"  /67

Rozdział II. Kontemplacja natury  /71

1. Interpretacja natury jako "tekstu"  /75

a. Badanie "dosłownego" znaczenia zjawisk  /79

b. "Figury stylistyczne" w przyrodzie  /82

c. Alegoryczne odczytywanie przyrody  /89

2. Poznanie Boga poprzez naturę  /102

a. Umiejętność dostrzegania śladów Stwórcy w przyrodzie  /106

b. Mistyczna podróż poza granice wszechświata i w głąb rzeczywistości  /117

Rozdział III. Wartość piękna przyrody /129

1. Opisy natury jako ilustracja estetycznych poglądów św. Bazylego  /131

a. Nowa estetyka i "romantyczna" wrażliwość  /132

b. Zastosowanie tradycyjnych definicji piękna  /147

2. Przyroda w życiu monastycznym  /151

a. Ucieczka przed cywilizacją  /153

b. Wybór miejsca ascezy  /162

c. Powrót do raju  /170

Zakończenie  /181

Bibliografia (wybór)  /187

Summary  /193

Indeks osobowy   /197