Polityka zagraniczna Węgier w latach 1945-2015

Autor: Tadeusz Kopyś

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 342

Okładka: miękka

Format: 16,00 cm x 23,5 cm

W XX wieku Węgry przeszły niezwykle złożoną ewolucję w polityce zagranicznej. W chwili przejęcia władzy przez komunistów w 1948 roku Budapeszt został podporządkowany Moskwie. Zależność ta stopniowo się zmniejszała, dzięki czemu w 1968 roku János Kádár mógł pełnić funkcję negocjatora między Czechosłowacją a ZSRR. W czasie kryzysu w Polsce w latach 1980–1981 węgierscy przywódcy sceptycznie odnosili się do skutków interwencji zbrojnej w PRL, choć uważali NSZZ „Solidarność” za wroga socjalizmu. Po 1989 roku polityka zagraniczna Budapesztu na nowo stała się niezależna i wielowektorowa. Za szczególnie ważne należy uznać działania mające na celu wsparcie diaspory węgierskiej żyjącej w krajach sąsiednich. Tak zwana polityka narodowa była najbardziej widoczna w relacjach z Rumunią, Słowacją, Ukrainą i Serbią. Węgry z racji geograficznego położenia stanowią swego rodzaju pomost między Wschodem a Zachodem. Węgierskie elity uważają relacje z zachodnimi krajami za bardzo ważne, przy czym zwracają się ku Wschodowi zawsze wtedy, kiedy chcą pokazać swoją niezależność. Wschód kojarzy im się z kolebką narodu, dawną potęgą i poczuciem bezpieczeństwa. Po 1956 roku pierwszymi państwami (nie licząc demoludów), które uznały reżim Kádára, były kraje azjatyckie, a pod koniec lat 80. Budapeszt nawiązał relacje z Koreą Południową i odnowił stosunki z Chinami. W XXI wieku sztandarową koncepcją w polityce zagranicznej Węgier jest „otwarcie na Wschód”. Jako jeden z pierwszych krajów w Europie dostrzegły one potencjał w handlu i współpracy z ChRL, ale chwalenie „chińskiej drogi demokracji” i stwierdzenia, że Węgrom bliżej do Ankary, Moskwy i Pekinu, mogą budzić niepokój nie tylko w Brukseli, ale także w innych stolicach Unii Europejskiej. Krytycy uważają, że kierunek wschodni nie ma racji bytu, ponieważ realne kontakty (głównie gospodarcze) łączą Budapeszt z gospodarkami starej Unii.

Spis treści:

 Wstęp /9

1. Okres stalinowski (1945-1956) /13

1.1. Początki okupacji sowieckiej i formowanie się totalitarnego państwa /13

1.2. Problem granic po wojnie. Konferencja pokojowa /20

1.3. Węgry a sytuacja międzynarodowa w latach 1953-1956 /36

1.4. Rewolucja węgierska na jesieni 1956 roku 40

2. Dyplomacja reżimu Janosa Kadara /49

2.1. Początki reżimu Janosa Kadara. Konsolidacja nowych władz /50

2.2. Problem węgierski na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych /57

2.3. Polityka zagraniczna Węgier po 1956 roku. Izolacja na arenie międzynarodowej /62

2.4. Lata 60. i 70. Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie /84

2.5. Praska Wiosna (1968) i początki polityki wobec diaspory węgierskiej /98

2.6. Polityka odprężenia. Wpływ Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w Helsinkach na politykę zagraniczną

 Węgier /109

2.7. Polityka zagraniczna Węgier w okresie transformacji /114

2.8. Stosunki dyplomatyczne Węgier z niektórymi krajami Ameryki Łacińskiej, Azji i Afryki oraz państwami niezaangażowanymi /123

3. Polityka zagraniczna Republiki Węgierskiej (1990-2015) /137

3.1. Ogólne założenia polityki zagranicznej Węgier po 1989 roku /137

3.2. Polityka zagraniczna po 1989 roku. Porozumienie z sąsiadami i polityka regionalna /140

3.3. Wokół Karty Węgra /155

3.4. Polityka zagraniczna poszczególnych rządów Węgier po 1989 roku /164

3.4.1. Rząd Józsefa Antalla i Petera Borossa (1990-1994) /172

3.4.2. Polityka zagraniczna rządu Gyuli Horna (1994-1998) /190

3.4.3. Polityka zagraniczna rządu Viktora Orbana (1998-2002) /196

3.4.4. Polityka zagraniczna rządów lewicowych Petera  Medgyessyego (2002-2004) i Ferenca Gyurcsanyego (2002-2009) oraz rządu Ferenca Gyurcsanyego i Gordona Bajnaia (2009-2010) /202

3.4.5. Polityka zagraniczna drugiego i trzeciego rządu Viktora Orbana (2010-2018) /218

4. Stosunki Węgier z poszczególnymi państwami /218

5. Stosunki węgiersko-ukraińskie /259

6. Stosunki węgiersko-chińskie /275

7. Węgry a kraje afrykańskie oraz wybrane kraje bliskowschodnie /287

Zakończenie /301

Aneks. Ministrowie spraw zagranicznych Węgier /307

Bibliografia /317