Polesie. Studia etnosocjologiczne

Autor: Józef Obrębski

Rok wydania: 2007

Liczba stron: 574

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 25,0 cm

Tom "Polesie" zawiera wydobyte ze spuścizny archiwalnej uczonego wszystkie studia poświęcone temu krajowi: artykuły z 1936 roku rozszerzone o nie drukowane dotychczas fragmenty, dwie monografie "Polesie archaiczne" i "Pańska szkoła i mużyckie dzieci", które od sześćdziesięciu lat czekały na publikację, oraz niedokończoną książkę "Dzisiejsza wieś poleska" zrekonstruowaną na podstawie zachowanych rękopisów.

Spis treści: 

Polesie Józefa Obrębskiego - Anna Engelking /9

Polesie archaiczne /33

Kraj królewiąt i mużyków /33
Pańska gospodarka /47
Pańsko-żydowskie kondominium /71
Pańszczyzna-daremszczyzna /84
Lach-ciemięzca i car-oswobodziciel /101
Gospodarze lasu i błota /120
Poleski patriarchat /140
Patria protestas /154
Wspólnota wiejska /167

Lud bez ojczyzny /186

Problem etniczny Polesia /186
Polesie i Poleszucy w wyobrażeniach sąsiadów /192
W poszukiwaniu Poleszuka /199
Między Poleszukami /204
Wewnętrzny podział językowy Polesia /212
Poleszucy i ich sąsiedzi /217
Zagadnienie narodowościowe Polesia /223
Nostalgia poleska i rozpad grupy etnicznej /230

Lud bez ojczyzny. Uzupełnienie /235

Problem etniczny Polesia /235
Zróżnicowanie etniczne i świadomość narodowa 235; Kwestia kryteriów obiektywnych 237; Obiektywizm historyczny. Badania historyczne i paleoetnologiczne 238; Obiektywizm lingwistyczny 239; Krytyka lingwistycznego podziału etnicznego Polesia 241; Rozważania ogólne. Krytyka lingwistyki obiektywnej 244; Obiektywizm etnograficzny. Zróżnicowanie etnograficzne Polesia 250; Etnogeograficzna teoria kultury 254; Wnioski ogólne 258; [Postawienie problemu etnicznego Polesia] 259; Podejście w terenie 260

Wizerunek Poleszuka /261
Podział etniczny Polesia /264
Wielopostaciowość grupy etnicznej /270
Język /272
Kultura ludowa jako wartość narodowa /274
Heimatliebe /274

Dzisiejsi ludzie Polesia /276

I [Dzięki swoim szczególnym...] /276
II [Zacznijmy od sytuacji...] /277
III [W tym związku...] /283
IV [Nasuwa się teraz...] /285
V [Rozważania nasze zaczniemy...] /287
VI [I tutaj dochodzimy...] /291
VII [Sfera kontaktów Poleszuka...] /294
VIII [Jak to już zaznaczyłem...] /297
IX [Socjalizacja stosunków polesko-polskich...] /299
X [To nas prowadzi...] /300
XI [Sumując dotychczasowe dane...] /302
XII [Nasuwa się teraz pytanie...] /303

Dzisiejsi ludzie Polesia. Uzupełnienie /305

Polesie i zagadnienia socjologii narodu [I] /305
Tradycjonalizm i tendencje innowacyjne. Siła prawosławia [III] /306
Tradycyjna koncepcja ludu i państwa [V] /307
Władanie ziemią [V] /310
Chłopska mitologia (władania ziemią) [V] /310
[Stosunki polesko-polskie] /311
Środowisko polskie i jego definicja ruskich Poleszuków /311
Stosunki polsko-ruskie /313
[Polskie prawo] /314
Koncepcja bezprawia i wyzysku /314
Wiara we władze najwyższe i ich znaczenie /314
Narodowe koncepcje państwa i ustroju politycznego /314
Akces narodowy (białoruski lub ukraiński) /315
Psychozy poleskie /315
Konkluzje teoretyczne /317

Dyskusja po referacie Józefa Obrębskiego "Dzisiejsi ludzie Polesia" /319

Aneks /332
Głos Józefa Obrębskiego w dyskusji po referacie Leszka Ossowskiego "Zagadnienia językowe Polesia" 332; Głos Józefa Obrębskiego w dyskusji po referacie Józefa Tarnackiego "Podział językowy Polesia na podstawie faktów leksykalnych" 333

Pańska szkoła i mużyckie dzieci /335

Przedmowa /335
Dziedzictwo szkoły rosyjskiej /337
Polska szkoła na ruskim Polesiu /348
Nauczyciel-pan i nauczyciel-sąsiad /356
Kronika jednej szkoły /364
Poszkolny analfabetyzm /380
Czar szkoły polskiej /393
Dwie prawdy: szkolna i wiejska /405
Święto ucznia i święto pastucha /419

Pańska szkoła i mużyckie dzieci. Uzupełnienie /425

Między szkołą, wojskiem i pastwiskiem /425
[Dwie prawdy: szkolna i wiejska] /430

Legenda leśnych ludzi /435

I [To, co stanowi nasz świat...] /435
II [Tematem tego artykułu...] /437
[Mit Poleszuka] /439
Wyobrażenia popularne o "kulturze" kresowej 439; "Polski" wizerunek Poleszuka 440; ["Polesie" Ferdynarda Antoniego Ossendowskiego] 440; ["Hrywda" Marii Rodziewiczówny] 441; Zakończenie 443

[Olmany. Wprowadzenie do socjograficznego opisu wsi] /444

[Dzisiejsza wieś poleska] /448

Współczesna wieś poleska /448
Egzotyka Polesia /450
Innowacje i konserwatyzm społeczny /450
Wojna na Polesiu /463
[Zmiana kulturalna na Polesiu] /471
Czynniki zmian 471; [Problem zmiany kulturalnej] 473
[Polesie, tom 1: Czasy ojców i dziadów] /474
[Polesie, tom 2: Dzisiejsi ludzie Polesia] /481
[Życie gospodarcze wsi poleskiej] /487
Dezorganizacja kulturalno-społeczna. Niestałość małżeńska /495
Zaloty [i małżeństwo] na Polesiu /497
Reorganizacja kulturalno-społeczna. Tezy /500
Ruch sekciarski /501
Radykalizm /507
[Komunizm na Polesiu] /519
Formowanie się świadomości narodowej /526
Akcja polska /531
Rozpad grupy etnicznej na Polesiu /538
[Akulturacja] /542
Regiony kulturalne na Polesiu /547
[Zakończenie] /548

Polescy rozmówcy Józefa Obrębskiego i jego współpracowników Miejscowości objęte badaniami terenowymi Józefa Obrębskiego /550
Literatura /553
Indeks osób /563
Nota edytorska /569