Polemika religijna w Rzeczypospolitej pierwszej połowy XVII wieku na przykładzie Kasjana Sakowicza

Autorka: Emilia Janowska

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 300

Okładka: miękka

Format: 16,5 cm x 24,0 cm

Seria: Rozprawy i Materiały

Książka podejmuje zagadnienie katolicko-prawosławnej literatury polemicznej, która rozwijała się w Rzeczypospolitej II poł. XVI i I poł. XVII wieku. Koncentrowała się ona przede wszystkim problemach teologicznych, religijnych, ale jej uwadze nie umknęły problemy kulturowe czy narodowe. Prace polemiczne powstawały w atmosferze nieprzyjaźni i ataków na oponenta. Autorka prezentuje przebieg polemiki katolicko-prawosławnej ze szczególnym uwzględnieniem jednego z jej przedstawicieli – Kasjana Kaliksta Sakowicza. Był postacią niebagatelną, nietuzinkową i nieodgadnioną. Z jednej strony jego wizerunek nie odbiegał od spotykanego w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku typu człowieka baroku: poszukującego, rozdartego i walczącego. Na jego wybory życiowe z pewnością miała wpływ atmosfera kontrreformacji, w której przyszło mu żyć. Odzwierciedla to burzliwe, niespokojne życie pisarza, naznaczone między innymi dwukrotną zmianą konfesji, co wówczas nie było jednak niczym zaskakującym wśród szlachty i magnaterii. Z drugiej strony Sakowicz to aktywny, stawiający sobie wyzwania przedstawiciel Kościoła i działacz na rzecz rozwoju kultury ukraińskiej.

Spis treści: 

Wstęp /7

1. Problemy badawcze /7
2. Istniejący stan badań /9
3. Źródła /10
4. Metoda badawcza /11
5. Struktura pracy /11

1. Prawosławie i unia na ziemiach ruskich I Rzeczypospolitej (koniec XVI - pierwsza połowa XVII wieku) /13
2. Walka prawosławnych o równouprawnienie i reformy Mohyły /20
3. Kościół unicki w pierwszej połowie XVII wieku /26
4. Dialog prawosławno-katolicki /28

1. Polemika katolicko-prawosławna w latach 1577-1596 /37
2. Druki polemiczne związane z wprowadzeniem w życie postanowień unii brzeskiej (1596-1610) /63
3. Polemika religijna w latach 1610-1632 /89
4. Dyskusje religijne po legalizacji Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej (1632-1647) /102

Rozdział IV
Główne problemy w twórczości Sakowicza /139

1. Sprawa kalendarza w twórczości Sakowicza /139
2. Problemy liturgiczno-sakramentalne /190
3. Kwestie społeczne /206
4. Jedność wyznaniowa /207

1. "Okulary..." jako gatunek literacki /213
2. Struktura kompozyjna /215
3. Struktura stylistyczno-językowa /232

Zakończenie /252

Wykaz skrótów /261

Bibliografia /263

Ilustracje /283