Podstawy ekonomiczne powstawania średniowiecznych ośrodków miejskich na Pomorzu Zachodnim w świetle badań archeologicznych

Autor: Michał Sołtysiak

Rok wydania: 2013

Liczba stron: 354

Okładka: miękka

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Praca stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o tempo i charakterystykę procesu urbanizacji na Pomorzu w okresie średniowiecza ze szczególnym uwzględnieniem dziejów Szczecina, Wolina i Kołobrzegu w kontekście szeroko pojętej ekonomiki. Warsztat badawczy został wzbogacony przez rozważania archeologów, historyków, socjologów na temat miast średniowiecznych. Stworzono też aparat pojęciowy do weryfikacji tempa rozwoju tak, by zobiektywizować dotychczasowe rozważania i interpretacje na temat elementów zespołów miejskich na Pomorzu w okresie średniowiecza (magazyny, warsztaty i inne elementy infrastruktury gospodarczej).

Spis treści:

Podziękowanie  /7

Wstęp  /9

1. Kształtowanie się i rozwój miasta średniowiecznego w aspekcie transformacji społecznych, kulturowych i gospodarczych  /25

1.1. Problem definicji kultury  /25

1.2. Definicje społeczeństwa  /28

1.3. Rozumienie i definicje miasta średniowiecznego  /40

1.4. Wczesne ośrodki o cechach miejskich  /51

1.5. Wczesne miasta (okres do lokacji na prawie niemieckim)  /65

1.6. Miasta lokacyjne  /71

1.7. Rozwój gospodarczy ośrodków handlowych o charakterze miejskim i miast, stosowany w archeologii Europy Północnej  /88

2. Pomorze Zachodnie w aspekcie geograficzno-historycznym  /99

2.1. Geografia Pomorza Zachodniego  /99

2.2. Zarys dziejów badań nad Pomorzem Zachodnim (ze szczególnym uwzględnieniem dorobku archeologii miast) /100

2.3. "Północnoeuropejskie skrzyżowanie kultur" na Pomorzu  /115

2.4. Pomorze Zachodnie jako "limes Europy"  /118

3. Rozwój społeczno-kulturowy, polityczny i gospodarczy Pomorza Zachodniego w średniowieczu  /126

3.1. Etap pierwszy: okres wczesnych grodów i emporiów - przemiany wczesnośredniowiecznego osadnictwa na Pomorzu Zachodnim (VIII - przełom IX/X wieku)  /126

3.2. Etap drugi: okres funkcjonujących rynków miejskich - rozwój polityczny, społeczny i gospodarczy regionu od X do XII wieku  /144

3.3. Etap trzeci: Okres lokacji miejskich i Hanzy (XIII-XV wiek) - ugruntowywanie się społeczeństwa miejskiego  /185

4. Analiza zjawisk ekonomicznych w aspekcie badań archeologicznych  /211

4.1. Procesy ekonomiczne w ujęciu archeologii  /211

4.2. Działania społeczne (w aspekcie badań archeologicznych)  /214

4.3. Władza i jej rodzaje (w aspekcie badań archeologicznych)  /218

4.4. "Cienie przeszłości" w ujmowaniu procesów ekonomicznych i miastotwórczych  /223

5. Procesy ekonomiczne w aspekcie wytwórczości w ośrodkach handlowych na Pomorzu Zachodnim  /230

5.1. Poglądy na rozwój rzemiosła we wczesnym średniowieczu  /230

5.2. Środki produkcji i przedmioty handlowe oraz miejsca produkcji jako kategorie analityczne  /233

5.3. Wybrane przykłady "miejskiej" działalności gospodarczej z Pomorza Zachodniego - warsztaty rzemieślnicze i produkcja  /236

6. Wymiana i handel jako składniki procesów ekonomicznych - ich podstawy i skutki społeczne  /263

6.1. Rozwój idei i form pieniądza  /263

6.2. Procesy wymiany, handlu - ich podstawy i skutki społeczne  /269

6.3. Nadbałtycka strefa gospodarcza i jej skutki społeczne /273

6.4. Transport i środki transportu /277

6.5. Aplikacja definicji miasta według Maxa Webera odnośnie do ośrodków średniowiecznych na Pomorzu Zachodnim  /286

7. Próba modelowego ujęcia rozwoju miast średniowiecznych na Pomorzu Zachodnim w aspekcie ekonomicznym  /295

7.1. Etap pierwszy: okres wczesnych grodów i emporiów  /300

7.2. Etap drugi: okres funkcjonujących rynków miejskich  /304

7.3. Okres miast lokacyjnych (XIII - XV wiek)  /308

Zakończenie  /314

Literatura  /322

Wykaz rycin  /345

Summary /349