Opera Selecta Tom IV. Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI - XX w.)

Autor: Janusz Małłek

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 494

Oprawa: twarda z obwolutą

Format: 16,0 cm x 23,0 cm

Seria: Opera Selecta IV

Uwaga! Nieznacznie przykurzone brzegi kartek, obwoluta z nieznacznymi zagięciami

[...] Należy się Czytelnikowi wytłumaczenie, skąd wzięły się moje zainteresowania problematyką polskiej i europejskiej reformacji. Otóż, wywodzę się z rodziny mazurskiej o protestanckich korzeniach. Kiedy w roku 1955 podjąłem studia historycznena UMK, mój przyszły Mistrz - Karol Górski powiedział" "Panie Januszu, pochodzi Pan z Mazur, niech Pan zajmie się dziejami luterańskich Prus Książęcych". I tak, moja pierwsza praca seminaryjna miała tytuł: Zniesienie biskupstw pruskich w roku 1587. Z uwgi na zbyt skromny materiał źródłowy, jakim dysponowałem przy opracowaniu tego tematu, prof. Górski zalecił mi napisanie kolejnej pracy - Sejm Prus Książęcych w roku 1566, która stała się podstawą mojego magisterium [...]

Książkę składam na ręce tych wszystkich, którzy interesują się dziejami polskiej reformacji i protestantyzmu - nie tylko specjalistów, ponieważ życzyłbym sobie, by niniejsza publikacja trafiła do szerokiego kręgu odbiorców [...]

- Janusz Małłek

(fragmenty Słowa wstępnego Janusza Małłka)

Spis treści:

Janusz Małłek - Słowo wstępne / 7

Andrzej Radzimiński - Słowo wstępne /10

Jacek Gzella - Słowo wstępne /13

CZĘŚĆ 1. Recepcja idei reformacyjnych w Polsce

Marcin Luter a Polska /17

Recepcja reformacji wittenberskiej: powstanie stronnictwa protestanckiego i zmiany systemu politycznego w Polsce w latach 1550-1570 /23

Reformacja zurychska a Polska /33

Wpływ kryzysu politycznego w Rzeszy tzw. Interim z roku 1548 na Polskę /42

Jan Łaski Młodszy (1499-1560) - protestancki reformator religijny w świetle nowych badań /51

Jan Łaski w historiografii polskiej /64

Wewnętrzne przyczyny regresu reformacji w Polsce /76

Reformacja w Polsce w świetle relacji pruskiej i meklemburskiej z sejmu piotrkowskiego 1555 r.  /86

CZĘŚĆ 2. Reformacja w Prusach polskich

Problematyka dziejowa pruskiej reformacji /105

Rozwój reformacji na Pomorzu /120

Filip Melanchthon i Prusy polskie (w 500. rocznicę urodzin) /133

Początki reformacji w Elblągu /145

Tęsknota za jednością, Collequium Charitativum w Toruniu w 1645 r.  /157

Ewangelicy pomorscy /171 

Rola świeckich w Kościele Ewangelickim na Pomorzu w XVI-XX w.  /183

Szkice z dziejów Kościoła Luterańskiego w Toruniu w okresie nowożytnym  /199

Henryk Stroband (1548-1609). Reformator i współtwórca Gimnazjum Akademickiego w Toruniu /211

Historyczne uwarunkowania sprowadzenia Zakonu Jezuitow do Torunia w 1596 r.  /218

CZĘŚĆ 3. Reformacja w Prusach Książęcych

Początki protestantyzmu w Prusach Książęcych (Sekularyzacja państwa Zakonu Krzyżackiego w Prusach a problem ponownej ewangelizacji)  /229

Reformacja w Prusach Książęcych /241

Marcin Luter a reformacja w Prusach Książęcych i Prusach Królewskich /250

Prusy Książęce a reformacja w Polsce /259

Większości i mniejszości religijne w Prusach Książęcych w czasach nowożytnych /273

Ekspansja kultury polskiej na Prusy Książęce w XVI w. /295

Mikołaj Rej a Albrecht książę pruski /307

Ewangelicy na Mazurach w XVI-XX w. /324

Zarys dziejów kościołów chrześcijańskich na Działdowszczyźnie /335

Zarys dziejów Kościoła Ewangelickiego w Lidzbarku Welskim i okolicach /342

Ludność staropruska a reformacja /348

CZĘŚĆ 4. Protestantyzm w Polsce i Prusach w XVI-XX w.

Protestanci i ich miejsce w dziejach Polski /367

Reformacja w Polsce i w Prusach w XVI w. (podobieństwa i różnice) /381

Rzeczypospolita tolerancji /392

Kalwini polscy i litewscy w Królewcu na początku XVIII w.  /405

Życie codzienne królewieckiej Albertyny w początkach XIX w. w świetle pamiętnika studenta z Pomorza Zachodniego Karola Bogumiła Rehsenera /424

Regionalne i narodowe tożsamości oraz etniczne i konfesyjne mniejszości w Prusach w XIX i XX w.  /430

Kościół Ewangelicko-Augsburski na Mazurach w pierwszych latach po II wojnie światowej /440

Etapy i doświadczenia Polsko-Niemieckiej Komisji Historii Kościoła Ewangelickiego w latach 1988-2003 /455

Nota redakcyjna /464

Indeks osobowy /469

Indeks geograficzny /485