Od Batohu do Żwańca. Wojna na Ukrainie, Podolu i o Mołddawię 1652-1653

Autor: Tomasz Ciesielski

Rok wydania: 2008

Ilość stron: 334, mapy i schematy - 16

Oprawa: miękka ze skrzydełkami

Format: 14,8 cm  x 20,5 cm

Seria: Bitwy/Taktyka # 17

W książce przedstawione zostały słabo opracowane przez polską historiografię zmagania wojenne W latach 1652-53 z udziałem wojsk polskich, litewskich, kozackich, tatarskich, siedmiogrodzkich, mołdawskich i wołoskich. Toczyły się one na rozległym obszarze Ukrainy, Podola, Rusi, Mołdawii i Wołoszczyzny, a ich stawką była przyszłość państwa kozackiego Bohdana Chmielnickiego. Nowe perspektywy dla jego rozwoju stworzyło doszczętne zniszczenie głównego zgrupowania wojsk polskich w bitwie pod Batohem (1-2 czerwca 1652) oraz małżeństwo Tymofieja Chmielnickiego z córką hospodara mołdawskiego. Później przyszły jednak niepowodzenia, a największym z nich była przegrana wojna o Mołdawię (kwiecień - październik 1653 r.). Na dodatek ludność Ukrainy zdziesiątkowała wielkazaraza. Rzeczpospolita, mimo olbrzymiego wysiłku finansowego, stworzenia silnych armii polskiej i litewskiej (choć nie tak wielkich, jak wynikało to z uchwał sejmowych) oraz zawarcia układów sojuszniczych z władcami księstw naddunajskich, nie potrafiła wykorzystać okresu słabości przeciwnika.

W 1653 r. nie odniesiono poważniejszych sukcesów militarnych, a wspólny wysiłek wojsk sojuszniczych pod mołdawską Suczawą został zmarnowany przez zawarcie układu kapitulacyjnego, pozwalającego korpusowi kozackiemu na swobodne odejście na Ukrainę. Szczególnie niekorzystnie na ocenie polskich osiągnięć militarnych w 1653 r. ciąży niefortunna, wyprawa trwająca od sierpnia do grudnia, w trakcie której armia polskanie szukała nieprzyjaciela, a zamknęła się w ufortyfikowanym obozie pod Żwańcem - na południowo-zachodnich peryferiach Podola.

Politycznymi skutkami nierozstrzygniętej kampanii 1653 r. były: rozpad kozacko-tatarskiego oraz polsko-mołdawsko-siedmiogrodzkiego układów sojuszniczych, przyjęcie przez Kozaków zwierzchnictwa carskiego (ugoda perejesławska) oraz zbliżenie polsko-tatarskie, które zaowocowało ponad dziesięcioletnia współpracą militarną Chanatu Krymskiego z Rzeczpospolitą.

(notka wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  / 7

Rok 1652  /14

I. Bitwa pod Batohem  /15

II. Po katastrofie. Oblężenie Kamieńca Podolskiego  /41

III. Między wojną a pokojem. Kozackie przygotowania obronne i próby nawiązania rokowań pokojowych z Polakami  /51

IV. Polskie przygotowania wojenne w drugiej połowie 1652 r.  /63

Wojna polsko-kozackazima-wiosna 1653 r.  /78

V. Wyprawa Czarnieckiego na Ukrainę   /79

VI. Ofensywa kozacko-tatarskana Podole. Poselstwo Żdanowicza  /97

VII. Armia koronna latem 1653 r.  /105

VIII. Wojsko litewskie wiosna-jesień 1653 r.  /111

Wojna o tron mołdawski kwiecień-październik 1653 r.  /116

IX. Pierwsza detronizacja Lupu i interwencja kozackakwiecień-maj 1653 r.  /117

X. Najazd kozacko-mołdawski na Wołoszczyznę. Bitwa pod Fintą  /133

XI. Sojusz księstw naddunajskich z Rzeczypospolitą  /147

XII. Potyczki pod Faraoni i Sircą. Druga detronizacja Lupu  /155

XIII. Początki oblężenia Suczawy  /161

XIV. Oblężenie i kapitulacja Suczawy  /177

XV. Koniec zmagań o Mołdawię. Losy zwycięzców i zwyciężonych  /201

Kampania żwaniecka/208

XVI. Armia koronna w pierwszych tygodniach kampanii żwanieckiej. Przemarsz z Glinian pod Żwaniec  /209

XVII. Obóz żwaniecki i stan armii królewskiej jesienią 1653 r.  /223

XVIII. Liczebność i działania wojsk kozackich i tatarskich od września do pocz. grudnia 1653 r.  /241

XIX. Działania wojsk polskich X-XII 1653  r.  /247

XX. Rokowania pokojowe. Warunki ugody  /261

XXI. Po kampanii  /271

Zakończenie  /274

Przypisy  /286

Bibliografia  /319

Spis map i schematów  334