Obraz muzułmanów jako obcych w Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem . Studia nad warsztatem literackim Rajmunda z Aguilers

Autor: Tomasz Pełech 

Rok wydania: 2025

Liczba stron: 330

Okładka: miękka

Format: 14,8 cm x 21,0 cm 

Monografia Tomasza Pełecha dotyczy kwestii bardzo ważnych i dyskutowanych w mediewistyce światowej, a zarazem rzadko obecnych w polskich badaniach historycznych. Praca wypełnia znakomicie tę lukę badawczą.
- z recenzji prof. dr. hab. Andrzeja Pleszczyńskiego

Książka przynosi analizę dwóch kluczowych kwestii: obrazu „obcego”, czyli Turków Seldżuckich, Fatymidów i innych muzułmanów, z perspektywy krzyżowców, uznawanych przez tamtych za śmiertelnych wrogów, a ponadto warsztatu literackiego Rajmunda z Aguilers, charakteryzującego się szerokim wachlarzem środków retorycznych i gier słownych składających się na tekstualny wizerunek przeciwnika. Jest to tematyka niemal niepodejmowana w literaturze światowej, natomiast w języku polskim jest to całkowite novum, co świadczy także o wadze wybranego przez autora zagadnienia.
- z recenzji dr. hab. Marcina Böhm

Spis treści:

Wykaz skrótów  /7

Wstęp  /9

Rozdział 1. Obraz muzułmanów jako „obcych” w źródłach krucjatowych jako przedmiot refleksji naukowej. Stan badań oraz podstawy metodologiczne pracy  /19

I.1. Wybrane ujęcia metodologiczne w studiach nad obrazem muzułmanów w łacińskim kręgu kulturowym w średniowieczu  /19

I.2. Podstawy metodologiczne i teoretyczne pracy  /40

Rozdział 2. Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem – autor i jego dzieło  /48

II.1. Wprowadzenie. Tradycja rękopiśmiennicza Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem  /48

II.2. Datacja dzieła i związki z innymi tekstami opisującymi pierwszą krucjatę (Gesta Francorum, Historia de Hierosolymitano Itinere, Historia Hierosolymiatna) /54

II.3. Kwestia autorstwa Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem  /73

II.4. Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem – styl i język źródła /96

II.5. Struktura Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem  /101

Rozdział 3. Obraz wroga na kartach Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem  /103

III.1. Opisanie „obcego” 103

III.1.1. Wróg – poganin  /103

III.1.2. Przedstawienie islamu  /109

III.1.3. Prześladowcy chrześcijan  /114

III.1.4. Animalizacja wroga  /124

III.1.5. Nowa rasa?  /126

III.1.6. Zarzut tyranii  /131

III.1.7. Wróg jako bluźnierca  /134

III.2. Konfrontacja ze światem „obcego”  /138

III.2.1. Katalog wrogich nacji  /139

III.2.2. Nawrócenia muzułmanów  /149

III.2.3. Chrześcijańscy apostaci  /153

III.2.4. Chorezm  /155

III.2.5. Słowo hispania  /158

III.2.6. Albara – ustanowienie pierwszego biskupstwa na Wschodzie  /160

Rozdział 4. Narracje o bitwach, oblężeniach i wodzach  /163

IV.1. Opisy zmagań zbrojnych krzyżowców  /163

IV.1.1. Biblijne inspiracje autora – krzyżowcy jako Machabeusze  /163

IV.1.2. Przeważające siły wroga  /170

IV.1.3. Wizerunek muzułmańskich przywódców  /179

IV.1.3.1. Kilidż Arslan  /180

IV.1.3.2. Yağısıyan  /181

IV.1.3.3. Mirdalim  /184

IV.1.3.4. Kürboğa  /189

IV.1.3.5. Al‑Afḍal  /196

IV.1.3.6. Jalal al‑Mulk– Fakr al‑Mulk  /203

IV.1.3.7. Pozostali władcy muzułmańscy  /206

IV.1.4. Sztuka wojny przeciwnika  /208

IV.1.4.1. Walka na otwartym polu  /208

IV.1.4.2. Sztuka obrony fortyfikacji  /214

IV.1.4.3. Zasadzki  /217

IV.1.4.4. Łupy wojenne 219

IV.1.4.5. Komunikacja – gołąb pocztowy  /223

IV.2. Literackie ramy starć zbrojnych w Historia Francorum  /225

IV.2.1. Sprawiedliwa zamiana ról  /225

IV.2.2. Poskromienie pychy  /230

IV.2.3. Schemat „grzech – odkupienie – zwycięstwo”  /235

IV.2.4. Gotfryd z Bouillon – vicarius Dei  /262

IV.2.5. „Radosne widowiska”?  /267

Podsumowanie /279

Bibliografia /291

Résumé /318

Indeks  /326