Oblicza wielkopolskiego pielgrzymowania. Studium etnologiczne na przykładzie sanktuariów maryjnych

Autorka: Katarzyna Marciniak

Rok wydania: 2010

Liczba stron: 320

Okładka: miękka

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Książka stanowi etnologiczne studium społecznego zjawiska pielgrzymowania, które analizowane jest w szerokim kontekście kulturowym przez takie elementy, jak: historyczne uwarunkowanie, struktura oraz etapy pielgrzymki i święta kościelnego, analiza pieśni i modlitw.

Spis treści:

Podziękowania  /7 

stęp  /9

Rozdział 1. Kontekst historyczny funkcjonowania miejsca świętego  /27 

1.1. Wiara a patriotyzm  /27 

1.1.1. Specyficzny charakter lokalnych miejsc kultu w kontekście patriotycznego uwarunkowania  /34 

1.2. Patriotyczne uwarunkowanie funkcjonowania miejsca świętego na przestrzeni wieków  /39 

1.2.1. Tworzenie wspólnoty religijno-narodowej na ziemiach polskich  /43 

1.2.2. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie najazdów tureckich  /45

1.2.3. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie potopu i konfederacji barskiej  /47

1.3. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie upadku Rzeczypospolitej i w okresie zaborów  /55

1.3.1. Kościół a konstytucja 3 maja   /56

1.3.2. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w zaborze pruskim  /59

1.3.3. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w zaborze rosyjskim  /76

1.4. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie wojen światowych i II Rzeczypospolitej  /80

1.4.1. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie tworzenia się niepodległego państwa polskiego  /80

1.4.2. Sanktuaria maryjne Wielkopolski w okresie II wojny światowej  /82

1.4.2.1. Sytuacja Kościoła katolickiego w Kraju Warty   /85

1.4.2.2. Sanktuaria maryjne Wielkopolski pod okupacją hitlerowską  /88

1.4.3. Okres II wojny światowej w sztuce sanktuaryjnej  /93

1.5. Sytuacja sanktuariów maryjnych Wielkopolski w okresie PRL  /93

1.5.1. Sytuacja Kościoła katolickiego w odbudowującej się Polsce  /99

1.5.2. Okres Solidarności i ożywienie ruchu pątniczego  /105

Rozdział 2. Czas niecodzienny – czas święty   /110

2.1. Czas oczekiwania. Przygotowania do odpustu i uroczystości kościelnych  /110

2.1.1. Przygotowanie parafii i parafian  /110

2.1.1.1. Przygotowanie obejścia  /113

2.1.1.2. Przygotowanie kościoła i wsi  /122

2.1.2. Pielgrzym i jego przygotowania do drogi  /125

2.2. Czas świętowania  /125

2.2.1. Zwiastuny czasu świątecznego: dziady proszalne i „odpustnicy”  /131

2.2.2. Pielgrzymkę czas zacząć  /138

2.2.3. Czas modlitwy i dziękczynienia  /138

2.2.3.1. Wejście i rozpoczęcie uroczystości  /138

2.2.3.2. Modlitwa i dziękczynienie  /143

2.2.3.3. Dostojni goście  /153

2.2.3.4. Odświętny czas wypoczynku  /156

2.3. Pożegnanie i powrót  /162

Rozdział 3. Historia pieśnią i modlitwą pisana  /168

3.1. Twórcy i drogi rozpowszechniania pieśni sanktuaryjnych  /173

3.1.1. Pielgrzym jako twórca  /173

3.1.2. Kramarze i ludzie gościńca jako autorzy pieśni  /177

3.1.3. Duchowieństwo, szlachta i nauczyciele  /178

3.2. Klasyfikacja i rodzaje pieśni sanktuaryjnych  /181

3.2.1. Pieśni powitalne i pożegnalne  /183

3.2.2. Pieśni błagalno-wotywne  /188

3.2.3. Pieśni fabularyzacyjno-narracyjne   /190

3.3. Obieg pieśni sanktuaryjnych i ich funkcje  /199

3.3.1. Funkcja społeczno-integracyjna  /201

3.3.2. Funkcja informacyjno-przedstawieniowa  /203

3.3.3. Funkcja dydaktyczno-wychowawcza  /205

3.3.4. Ewangelizacyjna rola pieśni i modlitw sanktuaryjnych  /209

3.4. Obraz Matki Bożej w pieśniach i modlitwach sanktuaryjnych  /209

3.4.1. Dychotomiczny układ niebios  /217

3.4.2. Królowa Niebios i Ziemi  /221

3.4.3. Niebieska Lekarka  /2243.4.4. Rola Matki Bożej w obliczu śmierci  /224

Rozdział 4. Przeobrażenie współczesnego wielopolskiego ruchu pątniczego  /236

4.1. Socjologiczna struktura wielkopolskiego ruchu pielgrzymkowego  /246

4.1.1. Analiza płci wielkopolskich pątników  /250

4.1.2. Analiza struktury miejsca zamieszkania wielkopolskich pielgrzymów  /259

4.1.3. Analiza wieku, poziomu wykształcenia i struktury zawodowej wielkopolskich pielgrzymów  /271

4.2. Wybór miejsca pielgrzymki jako konsekwencja świadomego działania  /272

4.2.1. „Powracający” pątnicy w perspektywie socjologiczno-społecznej  /276

4.2.2. Przyczyny powrotów do miejsca kultu  /2794.3. Zaangażowanie religijne pielgrzymów  /280

4.3.1. Uczestnictwo we mszy świętej  /282

4.3.2. Pokuta i komunia św. jako wyznaczniki zaangażowania religijnego  /286

4.3.3. Percepcja miejsca świętego przez przybywających doń pielgrzymów  /291

4.4. Profetyczna funkcja miejsca świętego  /295

Zakończenie  /296

Bibliografia  /298

Aspects of pilgrimages in Wielkopolska. An ethnological study on the example of Marian sanctuaries (Summary)  /316