Oblicza buntu społecznego w II Rzeczypospolitej doby wielkiego kryzysu (1930-1935). Uwarunkowania, skala, konsekwencje

Redakcja: Piotr Choracki, Joanna Dufrat, Janusz Mierzwa

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 634

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

"Ferment społeczny ogarnął wieś również w pierwszych tygodniach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, tj. w listopadzie i  grudniu 1918 r. Pod wpływem radykalnej agitacji chłopi w pow. tarnobrzeskim rozpoczęli usuwanie wójtów  i innych przedstawicieli administracji lokalnej, próbując zastąpić ich wyłanianymi przez siebie władzami gminnymi. Przystąpili także do rozbrajania żandarmerii i tworzenia własnej milicji chłopskiej. Kres tej tzw. republice tarnobrzeskiej położyły na przełomie 1918 i 1919 oddziały wojskowe przysłane przez Polską Komisję Likwidacyjną w Krakowie. Podobne wystąpienia ludności wiejskiej, zwłaszcza robotników rolnych, miały miejsce w listopadzie i grudniu 1918 r. w pow. zamojskim. Przybrały one formę strajków rolnych, polegających na odmowie pracy w polu i karmienia inwentarza (...).

W II RP "odżyła" forma strajków okupacyjnych wykorzystywanych w celu poparcia postulatów ekonomicznych, choć - podobnie jak w okresie wcześniejszym - podejmowano ją bardzo rzadko. W ten sposób w latach 1922 i 1924 strajkowali robotnicy celulozy we Włocławku, w 1924 - robotnicy odlewów Starkiego w Suchedniowie, w 1927 - robotnicy budowlani w Kaliszu, w 1928 - robotnicy huty szkła w Krośnie oraz zakładów Kruschego i Endera w Pabianicach. Na szerszą skalę do stosowania strajków okupacyjnych sięgnięto dopiero w okresie kryzysu lat 30., gdy robotnicy szukali bardziej skutecznych form walki o poprawę warunków pracy".

(fragmenty Wstępu)

Spis treści: 

Wstęp  /9

Rozdział 1. Konteksty  /29

1.1. Konteksty społeczno-ekonomiczne  /29

1.2. Konteksty polityczne  /69

Rozdział 2. Bunt społeczny  /115

2.1. Na tle strajkowym w przemyśle  /115

2.2. Na tle bezrobocia  /128

2.3. Przeciw powinnościom i modernizacji  /142

2.3.1. Na tle oporu antypodatkowego  /146

2.3.2. Wobec zmiany ustroju rolnego (komasacja, melioracja)  /154

2.3.3. Na tle naruszania prawa własności (nielegalny wypas, kradzieże leśne)  /160

2.3.4. Na tle strajków wiejskich  /171

2.4. Na tle politycznym  /176

2.4.1. Opozycja legalna  /179

2.4.2. Ruch wywrotowy  /186

2.4.3. Na tle narodowościowym  /192

2.5. Przeciw policji  /196

2.6. Wystąpienia zbrojne  /204

2.7. Inne  /222

2.8. Portrety zbiorowe uczestników wystąpień społecznych  /225

Rozdział 3. Państwo  /233

3.1. Administracja ogólna  /235

3.1.1. Prewencja  /239

3.1.2. Zróżnicowanie regionalne  /246

3.1.3. Starosta - wojewoda - minister  /247

3.1.4. Warianty pacyfikacji  /254

3.1.5. W ocenie przełożonych  /259

3.2. Policja  /263

3.2.1. Taktyka  /264

3.2.2. Wizerunek w społeczeństwie  /277

3.2.3. Policyjna przemoc  /286

3.2.4. Oceny i konsekwencje  /290

3.3. Administracja skarbowa  /292

3.4. Wymiar sprawiedliwości  /302

3.5. Samorząd terytorialny  /322

3.5.1. Wokół dystrybucji pomocy  /323

3.5.2. Wokół podatków samorządowych  /330

3.5.3. Samorządowcy wobec buntu społecznego  /333

3.6. Wojsko  /341

Rozdział 4. Reperkusje  /357

4.1. W obozie władzy  /357

4.2. W systemie prawnym i politycznym  /364

4.3. W sferze bezpieczeństwa /375

4.4. W opinii środowisk politycznych /383

4.4.1. Sanacja  /384

4.4.2. Opozycja legalna  /395

4.4.3. Ruch komunistyczny  /417

4.5. Po roku 1939  /435

Zakończenie    /445

Aneks  /453

Summary  /461

Wykaz skrótów i akronimów  /563

Bibliografia  /565

Indeks nazwisk  /591

Indeks geograficzny  /601

Spis ilustracji  /617