Nihilizm a historia. Studia z literatury XIX i XX wieku

Pod redakcją: Mikołaja Sokołowskiego, Jarosława Ławskiego

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 727

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm x 21,5 cm

"Książka, którą czytelnik trzyma w rękach, przynosi odpowiedzi na pytanie o istotę zjawiska nihilizmu w dziewiętnasto- i dwudziestowiecznej Polsce. Kiedy piszę o esencji nihilizmu w Polsce, nie mam na myśli polskiego nihilizmu. Znaczy to, że nie kieruję się chęcią wskazania w kulturze polskiej, szczególnie w narodowej literaturze, fenomenów, które mogłyby zostać określone tym mianem. Nie o "polowanie na nihilistów" mi chodzi. Unikam powierzchownych ocen, nie stawiam też zarzutu, iż polska kultura jest nihilistyczna, tzn. pozbawiona wartości. Pragnę opisać polskie wykładnie tego zjawiska. Moim celem jest rekonstrukcja rozmaitych definicji pojęcia "nihilizmu", które pojawiały się w polskim romantyzmie, a następnie stały się źródłem dyskusji i polemik także w wieku XX."

(ze wstępu)

Spis treści:

Wstęp. Mikołaj Sokołowski  /9

I. Neantyzacyjne obroty wyobraźni 

Jarosław Ławski. Siedem. O Auguście Antonim Jakubowskim  /17

Katarzyna Sawicka. Fragment poza "Wielką Całością" - o nihilizmie I części "Dziadów" Adama Mickiewicza   /79

Marcin Bajko. Demonizm i "znicestwienie" w "Zamku kaniowskim" Seweryna Goszczyńskiego   /101

Wojciech Hamerski. "Kto prawdzie tryumf zapewni?". Nihilistyczny chiazm Ludwika Sztyrmera  /119

German Ritz. Romantyczna frenezja jako koncepcja obrazowania  /141

Michał Kuziak. Słowacki - nihilistyczny? Wokół "Kordiana"  /171

Jarosław Ławski. Nicością podszyty Słowacki (Juliusz)   /201

II. Między nihilizmem a konserwatyzmem

1.

Halina Krukowska. Nocne uniwersum w myśli romantycznej Zygmunta Krasińskiego   /259

Jerzy Fiećko. Ateizm, rewolucja, Rosja. Trzy wcielenia nihilizmu według Zygmunta Krasickiego  /273

Aleksandra Sekuła. Twierdza podmywana falami morza. Wątki nihilistyczne historiozofii Zygmunta Krasińskiego  /305

Magdalena Saganiak. Rozpacz i walka z nihilizmem. "Fantazja konania" Zygmunta Krasińskiego  /331

2.

Mikołaj Sokołowski. Stereotyp Rosjanina-nihilisty w twórczości Józefa Ignacego Kraszewsiego  /357

Magdalena Rudkowska. Nihilizm po polsku. Prolegomena do lektury "Szalonej"   /368

Marcin Lul. Męczennik idei i poeta tęsknoty. Przemiany wizerunku artysty w "Powieści bez tytułu" Kraszewskiego  /379

3.

Mikołaj Sokołowski. Źródła zachowawczego nihilizmu Ksawerego Branickiego  /415

Artur Żywiołek. Norwid wśród nihilistów. O "nihilistycznej" lekturze pism Cypriana Kamila Norwida   /441

III. Historyzm i jego przeciwieństwo

Grzegorz Kowal. Nihilizm Friedricha Nietzschego  /475

Gabriela Matuszek. "Dzieci nędzy" Stanisława Przybyszewskiego - nihilistyczna apokalipsa  /489

Artur Żywiołek. Mariana Zdziechowskiego "gramatyki nihilizmu"  /505

Katarzyna Nadana. Amielowskie trucizny - nihilizująca lektura dzienników Amiela i Maine de Birana w "Kłopocie z istnieniem" Henryka Elzenberga  /524

Michał Januszkiewicz. Borowski contra...Borowski  /545

Zbigniew Kaźmierczak. Dyskurs o śmierci: jego bezsiła, jego mistyfikacje, jego chwała  /603

Agnieszka Nietresta-Zatoń. Axis mundi, czyli po co roztrzaskiwać to, co jest dane?  /617

Michał Januszkiewicz. Pożegnanie z metafizyką  /629

Wojciech Gutowski. Głosy osobne: z krawędzi nicestwienia / z nicestwienia krawędzi   /667

Od Redakcji   /697

Noty o autorach  /698

Summary   /704

Indeks nazwisk   /707

Il nichilismo e la storia  /724

Le nihilisme et l'histoire   /726