Na brzegu życia i śmierci. Zwyczaje, obrzędy oraz wierzenia pogrzebowe i zaduszkowe na Kaszubach

Autor: ks. Jan Perszon

Rok wydania: 2017

Liczba stron: 596 + fotografie

Okładka: twarda

Format: 17,5 cm x 24,5 cm

Uwaga - przetarta, zarysowana okładka

Niniejsza monografia jest II edycją rozprawy habilitacyjnej autora. Książka stanowi oryginalne, oparte na etnograficznych badaniach terenowych studium, obejmujące występujące na Kaszubach rytuały i wierzenia związane ze śmiercią i pogrzebem. Szybki zanik tradycyjnego modelu „dobrej śmierci” sprawia, że drugie wydanie książki może pomóc wniknąć – już kolejnej generacji Kaszubów – w piękny i bardzo bogaty świat paschalnej religijności ojców.

Spis treści:

Przedmowa autora do II wydania /13

Wstęp /15

Rozdział I. Antropologiczne i teologiczne podstawy ludowej koncepcji rzeczy ostatecznych /31

1. Koncepcja śmierci /32
   1.1. Śmierć jako przeznaczenie /32
   1.2. Śmierć jako rozstrzygnięcie /40
   1.3. Tradycyjny ideał dobrej śmierci /49
   1.4. Obraz złej śmierci /54
2. Dusza i ciało w kontekście śmierci /58
   2.1. Ciało - sfera przemijania i grzechu /58
   2.2. Dusza - w życiu i po śmierci /61
   2.3. Zjawiska demoniczne - masoni /72
3. Wyobrażenia eschatologiczne /76
   3.1. Sąd szczegółowy i ostateczny /77
   3.2. Czyściec /88
   3.3. Obraz nieba /96
   3.4. Piekło /102

Rozdział II. Kaszubska "ars moriendi" /109

1. Znaki zapowiadające śmierć /111
2. Celebracja śmierci /120
   2.1. Przygotowanie do śmierci we wspólnocie rodzinnej i wiejskiej /121
   2.2. "Ostatnia walka" /129

Rozdział III. Wierzenia i obrzędy pogrzebowe /145

1. Oględziny i toaleta zwłok /146
2. Strój trumienny /154
3. Zabiegi antywampiryczne /161
4. Dom żałoby i przygotowania do pogrzebu /171
5. Nabożeństwa różańcowe /176
6. "Pusto noc" /183
7. Pogrzeb /200
8. Stypa /214
9. Żałoba /217
10. Troska o grób /225

Rozdział IV. Elementy zaduszkowe w roku obrzędowym /237

1. Okres adwentu i Bożego Narodzenia /238
   1.1. Adwent /239
   1.2. Wigilia i święta Bożego Narodzenia /241
   1.3. Zwyczaje noworoczne /251
   1.4. Od Trzech Króli do zapustów /256
2. Więź ze zmarłymi w okresie paschalnym /259
   2.1. Wielki Post i Wielki Tydzień /259
   2.2. Święta wielkanocne /266
3. Dzień Zaduszny i jego oktawa /269

Rozdział V. Pobożność pogrzebowa i zaduszkowa w procesie przemian /287

1. Przemiany społeczne i cywilizacyjne a problem śmierci /289
2. Medykalizacja życia i śmierci - wyzwaniem dla tradycyjnej sztuki umierania /299
3. Poglądy i postawy młodzieży kaszubskiej wobec śmierci /313
4. Przekształcenia zwyczajów pogrzebowych i postfuneralnych /332
5. Elementy zaduszkowe roku obrzędowego w procesie przemian /343

Zakończenie /351

Wykaz skrótów /361
Bibliografia /363
Summary /381
Zusammenfassung /385

Aneksy
1. Modlitwy podczas choroby /389
2. Modlitwy przy konających /409
3. Modlitwy za zmarłych /435
4. Rozważania /451
5. Pieśni żałobne /461
6. Relacje informatorów /511
7. Inskrypcje nagrobne /553
8. Kwestionariusz badań terenowych /575
Mapa wywiadów
Mapa ankiet pisemnych
Fotografie