Między tronem i ołtarzem. Kościół i państwo w Księstwie Warszawskim

Autor: Ewa M. Ziółek

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 804

Okładka: twarda

Format: 17 x 24,5 cm

Seria: Źródła i monografie (384)

Powstanie Księstwa Warszawskiego jako pierwszego kroku w kierunku odrodzenia Rzeczypospolitej wiązało się z przywróceniem tradycji w warstwie ustrojowej przynajmniej na tyle, na ile pozwalały na to warunki zewnętrzne. To więc, co wydaje się sporem między państwem reprezentowanym przez rząd a Kościołem, którego reprezentantem był arcybiskup Raczyński, było w rzeczywistości sporem o kształt ustrojowy odradzającego się państwa. Hierarchia dążyła do pełnego odbudowania modelu przedrozbiorowego, upatrując w nim gwarancję bezpieczeństwa wewnętrznego, rząd zaś, mając w gruncie rzeczy podobne poglądy, był jednak w swoim działaniu ograniczony.

Spis treści:

Wstęp /5

I. Powstanie Księstwa Warszawskiego /19

1. Rozbiory Rzeczypospolitej i ich skutek dla stosunków państwowo-kościelnych na ziemiach polskich w latach 1795-1806 /19
2. Komisja Rządząca a Kościół /38
3. Po traktacie tylżyckim /48

II. Kościół w systemie prawnym Księstwa Warszawskiego /55

1. Kościół katolicki w konstytucji i strukturze państwa /55
2. Kontakty ze Stolicą Apostolską i próba zawarcia konkordatu /69
3. Struktura Kościoła w Księstwie Warszawskim i kwestie jurysdykcji biskupiej spoza granic państwa /89
4. Spód o Kodeks Cywilny Napoleona /100
5. Spór z Rządem o Urząd Stanu Cywilnego /114
a) Ogłoszenia /134
6. Beneficja patronatu królewskiego /145
a) Patronat prywatny a władze Księstwa Warszawskiego /177

III. W cieniu Bellony /189

1. Stan materialny Kościoła /189
a) Kompetencje i zobowiązania skarbu wobec Kościoła /192
b) Zobowiązania państwa wobec nowoutworzonych diecezji /212
c) Państwo wobec roszczeń indywidualnych duchownych /230
d) Dziesięciny /236
e) Stan finansów kościelnych w świetle wiedzy urzędowej /239
f) Prowizje kapitałowe i upadek materialny duchowieństwa /244
g) Jeszcze o sposobach radzenia sobie w trudnych czasach /289
h) Iura stolae /306
i) Debata o funduszu remontowym kościołów /322
2. Obciążenia podatkowe Kościoła /333
3. Kościół i wojsko - konflikty i współpraca /356
a) Kwaterunki i lazarety /356
b) Rabunki i zniszczenia wojenne /376
c) Pomoc dla wojska. Kapelani /391

IV. Polityka rządu wobec zakonów /399

1. Sprawa dyscypliny kościelnej /399
2. Egzaminy do nowicjatu zakonnego /416
3. Łączenie prowincji zakonnych /425
4. Kasaty zakonów w Księstwie Warszawskim (?) /444
a) Sprawa "benonitów" a pogłoski o kasatach /445
b) Rząd wobec pogłosek o kasatach /445
c) Spis klasztornych sreber i bibliotek /459
5. Dekret z 23 marca 1811 r. i jego zastosowanie /465
a) Stosowanie dekretu z 23 marca 1811 r. /473
b) Zrealizowane supresje klasztorów /496
6. Zakony pod specjalną ochroną państwa /500

V. Projekty reformy kościelnej w Księstwie Warszawskim /523

1. Memoriały biskupów z 1809 r. jako forma projektu reformy /523
2. Pomysły reformy kościelnej Grzegorza Zachariaszewicza /534
3. Galicyjskie projekty reformy kościelnej /537
a) Memoriał biskupa Gawrońskiego /537
b) Stanowisko Kołłątaja wobec kwestii konkordatu /543
c) Projekt reformy kościelnej Kołłątaja /545
4. Inne projekty reformy kościelnej /551
5. Projekt reformy i konkordatu deputacji Woronicza /557
a) Kongres generalny biskupów /568
b) Rządowa część reformy kościelnej /585
c) Reforma funduszów kościelnych /593
d) Deputacja wobec ubywania "subiektów" duchownych /598
e) Dysponowanie funduszami kościelnymi /602
f) Podsumowanie /603
6. Dodatkowe memoriały w deputacji Woronicza /607
7. Rząd i episkopat wobec kwestii reformy kościelnej /620
a) Inne projekty i memoriały /620
b) Wizytacja generalna jako przygotowanie do reformy /634

VI. Kościół, państwo, patriotyzm /643

1. Król i arcybiskup Gniezna - pytanie o kształt stosunków państwo-Kościół /643
2. Kościół i administracja państwowa /651
3. Obszary współpracy /670
4. Religijność i patriotyzm /679

Zakończenie /707
Wykaz skrótów /715
Bibliografia /719
Spis ilustracji /765
Indeks osobowy /767
Table des matieres /785
Resume /789
Table of Contents /793
Summary /797