Między królem a carem. Moskwa w oczach prawosławnych Rusinów - obywateli Rzeczypospolitej (na podstawie piśmiennictwa końca...

Autor: Tomasz Hodana

Rok wydania: 2008

Liczba stron: 260

Okładka: twarda

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Seria: Studia Ruthenica Cracoviensis 4

Uwagi - okładka z zatarciami, brzegi stron przykurzone

Książka stanowi próbę rekonstrukcji obrazu państwa moskiewskiego jaki wyłania się z ruskich (białoruskich i ukraińskich) źródeł końca XVI i pierwszej połowy XVII stulecia. Jej głównym celem jest opisanie złożonego stosunku prawosławnych Rusinów, mieszkających w Rzeczypospolitej, do wschodniego sąsiada oraz odpowiedź na pytanie, na ile ówczesna Moskwa była dla nich bliska, w jakim zaś stopniu i zakresie postrzegali ją jako obcą.

Choć rozważania ograniczone zostały do kilku zaledwie dziesięcioleci, podjęty problem wydaje się nie tylko intrygujący, ale też ze wszech miar aktualny. Postawa wobec Rosji i Rosjan zawsze była jednym z istotnych elementów, określających tożsamość Białorusinów i Ukraińców, a w XIX i XX stuleciu, kiedy kształtowała się nowoczesna świadomość tych narodów, sprawą kluczową stało się wykazanie, że ich kultura i tradycja historyczna nie jest lokalną odmianą kultury i tradycji rosyjskiej. Uchwycenie wczesnego etapu funkcjonowania owego poczucia odrębności i zjawisk, pokazuje lepsze zrozumienie szeregu późniejszych procesów i zjawisk, pokazuje nadto, że również w wiekach dawnych relacje pomiędzy wschodnimi Słowianami były bardziej skomplikowane, niż się to czasem wydaje.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /5

Rusini i Moskwa. Wprowadzenie terminologiczno-historyczne  /6

Moskwa w zbiorowej świadomości obywateli Rzeczypospolitej Obojga Narodów  /12

Uwagi redakcyjne  /17

Rozdział I. Rusini wobec Moskwy na przełomie XVI i XVII wieku  /19

Moskwa i Ruś w planach Rzymu  /20

Obawy Piotra Skargi  /23

Konstanty Wasyl Ostrogski i jego związki z Moskwą  /25

Patriarchat moskiewski i unia z Rzymem  /38

Moskwa i nowy patriarchat w polemice pierwszych lat po unii  /41

Rusini wobec Moskwy w okresie "wielkiej smuty"  /52

Rozdział. II. Prawosławna metropolia kijowska a Moskwa w latach dwudziestych XVII stulecia  /63

1. Między królem a carem  /63

Kozackie poselstwo i misja patriarchy Teofanesa  /65

Oskarżenia o zdradę i polemika  /68

Hiob Borecki i Izajasz Kopiński - inicjatorzy "powtórnego zjednoczenia"?  /75

Poselstwo Izaaka Boryskowicza i postawa metropolity Hioba Boreckiego  /79

2. Kijów - Druga Jerozolima  /92

3. Orientacja na Moskwę  /101

Prawosławni cudzoziemcy w Moskwie  /102

Rusini w państwie moskiewskim   /104

W poszukiwaniu autorytetu  /111

Wychodźcy z metropolii kijowskiej  /119

Rozdział III. Kijów i Moskwa w dobie mohylańskiej  /127

Kopiński kontra Mohyła  /130

Lojalność Mohyły  /134

Kijów - centrum ruskiego prawosławia /138

Kijowskie zgromadzenie świętych  /141

"Ruski Syjon"  /149

Odbudowa kijowskich świątyń i kontakty z Moskwą  /155

Ruska szlachta - potomkowie Włodzimierza  /161

Odnowa liturgii i rozkwit  intelektualny  /163

W stronę autokefalii  /172

Moskiewskie wizje Atanazego Filipowicza  /178

Zakończenie  /195

Apendyks  /199

Wykaz skrótów  /219

Bibliografia  /221

Pезюме /245

Indeks osób  /249