Michała Boyma opisanie świata

Autor: Michał Boym (wybór, tłumaczenie i opracowanie: Edward Kajdański)

Rok wydania: 2009

Liczba stron: 326

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 25,00 cm

Uwaga - okładka przetarta i delikatnie uszkodzona

Michał Boym (1612⁠–⁠1659) był pierwszym i jedynym w XVII wieku polskim podróżnikiem, który aż trzykrotnie przemierzył obszary dzielące Europę od Chin. Jedynie pierwsza jego podróż (1643⁠–⁠1644), z Lizbony do portugalskiego Makau na południowym wybrzeżu Chin, była w pełni podróżą morską, w trakcie której odwiedził Afrykę Wschodnią i Indie. Z różnych wzmianek w jego pracach można wysnuć wniosek, że przynajmniej w tej podróży portugalski statek, którym płynął, przybijał także do wybrzeży Brazylii. Powrót do Europy, czyli druga podróż Boyma w latach 1651⁠–⁠1652 prowadziła najpierw szlakiem morskim z Makau do Goa na zachodnim wybrzeżu Indii, natomiast dalej podróżował lądem przez Indie, by ominąć obszary ogarnięte wojną, do Chaulu w pobliżu Suratu, aby stamtąd na angielskim statku dotrzeć do Ormuzu i do Bender Abbas (obecnie Bandar Abbas) w Persji, przemierzyć drogą lądową Persję, Armenię i Turcję do Smyrny (dzisiejszego Izmiru), stamtąd zaś znów drogą morską na weneckiej galerze popłynąć do Wenecji. Po raz trzeci udał się Boym w trwającą dwa i pół roku podróż z Europy do Chin w 1656 roku. Wiadomo, że z Rzymu wyruszył lądem przez Pizę do Genui, aby na genueńskim statku dostać się do Lizbony. Po raz drugi pokonał drogą morską odległość z Lizbony do Goa, choć nie wiemy, jaką trasą, gdy nie zachowało się, a przynajmniej nie zostało dotychczas odnalezione żadne z kilku sprawozdań wysłanych przez niego z Goa do Rzymu. Dalsza lądowo-morska trasa jego podróży jest już znana dość szczegółowo: przedostał się z zachodniego wybrzeża Indii na wschodnie, płynął najpierw na angielskim, a później na muzułmańskim statku do Półwyspu Malakka, przeszedł lądem na wybrzeże Zatoki Syjamskiej, statkami morskim i rzecznym dotarł do stolicy Królestwa Syjamu – Ajutthai, wrócił na syjamskie wybrzeże, aby kolejnym statkiem, tym razem prywatną (czy jak ją nazywa „piracką”) chińską dżonką dopłynąć do Tonkinu, a konkretnie do Zatoki Halong. Stamtąd już lądem udał się najpierw do Kecho (w pobliżu dzisiejszego Hanoi), potem zaś do chińskiej prowincji Guangxi.

Spis treści:

Wprowadzenie /9

Michał Boym  (1612⁠–⁠1659). Szkic biograficzny /17

Rozdział I. O Kataju i Mangi, czyli o królestwach północnych i południowych /37

Rozdział II. O sławnym Cesarstwie Chińskim oraz o jego rozległości i bogactwach /43

Rozdział III. O żyjących w sąsiedztwie Cesarstwa Chińskiego Tatarach  /49

Rozdział IV. O chińskich murach granicznych, które bronią Chin przed Tatarami /55

Rozdział V. O miastach Cesarstwa Chińskiego, o jego ludności oraz o daninach i podatkach  /59

Rozdział VI. O cesarzu i cesarzowej Chin, o podległych im królach i o ich strojach /65

Rozdział VII. O cesarskich urzędnikach /71

Rozdział VIII. O chińskim języku /75

Rozdział IX.  O chińskich hieroglifach  /79

Rozdział X. O ruchach kołowych we Wszechświecie i w człowieku /83

Rozdział XI . O wielkim chińskim filozofie Konfucjuszu /87

Rozdział XII. O dwoistych własnościach pierwiastków in i yam /91

Rozdział XIII. O elementach świata  /95

Rozdział XIV. O sławnym cesarzu Hoamti i o jego zasługach dla medycyny /99

Rozdział XV. O chińskich lekarzach  /103

Rozdział XVI. O energii qi i o jej cyrkulacji  /109

Rozdział XVII . O chińskiej herbacie oraz o lace i porcelanie /113

Rozdział XVIII. O jedwabiu i o jedwabnej drodze do Pegu  /117

Rozdział XIX. O różnych ziołach, kwiatach i drzewach aromatycznych  /124

Rozdział XX. O pieprzu czarnym, białym i długim, o palmie areca i o liściach betelu  /127

Rozdział XXI. O imbirze i o drzewie orlim, zwanym Aquilla  /131

Rozdział XXII. O cynamonie  /135

Rozdział XXIII. O korzeniu rabarbaru i o jego eksporcie do Europy  /139

Rozdział XXIV. O chińskim korzeniu, zwanym Pao de China i o korzeniu gin-san  /143

Rozdział XXV. O chińskich owocach, zwanych li-ci, lum-yen i su-pim  /147

Rozdział XXVI. O owocu bezimiennym i innych  /151

Rozdział XXVII. O chińskich zwierzętach dzikich i domowych   /156

Rozdział XXVIII. O zwierzęciu piżmowym i piżmie   /159

Rozdział XXIX. O myszach pożerających węże i o cudownym kamieniu Piedra del Cobra  /165

Rozdział XXX. O różnych wężach i płazach, i o lekach, jakie z nich się uzyskuje  /171

Rozdział XXXI. O skrzydlatych żółwiach, o kamieniejących krabach i o krabach z krzyżami na grzbietach  /173

Rozdział XXXII. O królewskich ptakach   /179

Rozdział XXXIII. O jadalnych ptasich gniazdach Ninho de Passero  /183

Rozdział XXXIV. O kamieniach szlachetnych i innych  /185

Rozdział XXXV. O chińskich świątyniach Chim Hoam Xim  /189

Rozdział XXXVI. O kamieniu z Sy-ngan fu   /193

Rozdział XXXVII. O księdzu Rykcjuszu i cesarzu Van Lie   /197

Rozdział XXXVIII. O żegludze morskiej z Makao do Goa w Indiach   /203

Rozdział XXXIX. O Maurach, o ich religii i zwyczajach   /207

Rozdział XL. O Japonii   /213

Rozdział XLI. O Królestwie Syjamu  /217

Rozdział XLII. O śmierci Króla Syjamu i o uroczystościach żałobnych   /223

Rozdział XLIII. O Telapoyach, o ich świątyniach i posągach   /229

Rozdział XLIV. O malajskich kamieniach, zwanych porco de spinho i bezoar  /231

Rozdział XLV. O handlu słoniami z Królestwa Syjamu i o ich transporcie   /235

Rozdział XLVI. O dwóch rodzajach drzew chlebowych  /237

Rozdział XLVII. O żegludze na pirackim statku  /243

Rozdział XLVIII. O przedziwnych owocach rosnących w Indiach  /247

Rozdział XLIX. O owocach indyjskich manga, papaya i ya-ta  /251

Rozdział L. O figach indyjskich i chińskich  /255

Rozdział LI. O palmie perskiej, czyli daktylowej, i o indyjskiej nazywanej kokosem   /259

Rozdział LII. O przebywaniu św. Tomasza Apostola w Indiach i w Chinach  /263

Rozdział LIII. O najsmaczniejszym owocu ananasie  /267

Rozdział LIV. O portugalskich marynarzach na Przylądku Dobrej Nadziei  /271

Rozdział LV. O Kafrarii i o Kafrach  /273

Rozdział LVI. O krainie Seny i o jej złocie   /279

Rozdział LVII. O wyspie Mozambik  /283

Rozdział LVIII. O wojnach i polowaniach Kafrów  /287

Rozdział LIX. O koniach morskich i o ich zębach  /291

Rozdział LX. O chrześcijanach w Mozambiku, i Senie, i o cudach w Bazain /295

Rozdział LXI. O drodze lądowej i morskiej przez Indie do wyspy Ormuz i do perskiego miasta Bender Abbas  /299

Rozdział LXII. O podróży przez Persję, Armenię, Karamanię i Natolię do Smyrny  /303

Rozdział LXIII.  O przybyciu do Republiki Weneckiej, o spotkaniu z jej władzami i o wielkich skarbach zgromadzonych w jej skarbcach  /309

Wykaz skrótów oznaczających rękopisy i drukowane prace Michała Boyma, z których pochodzą tłumaczenia jego tekstów w niniejszej książce  /315

Apendyks

Joanna Wasilewska Ilustracje Michała Boyma do Atlasu Chin ze zbiorów Biblioteki Watykańskiej /321