Majestat Rzeczypospolitej. Ceremonie publiczne i uroczystości państwowe w stulecie odrodzenia Polski

Autor: Tomasz Orłowski

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 374

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 21,00 cm x 30,00 cm

Najważniejszym znakiem trwania i ciągłości jest majestat Rzeczypospolitej – pojęcie trudne do nazwania z racji jego nieuchwytności, jak w przypadku każdej władzy, ale także jego ewolucji w czasie. Pochodzi od łacińskiego terminu maiestas, znaczącego dosłownie wyższość. Powstawało w miarę krzepnięcia ustroju państwa w połowie XVI wieku. „Polski majestat państwowy przejawiał się na równi w: królu, narodzie i Rzeczypospolitej. Te trzy komponenty łączyły w sobie wiele form świadomości społeczno-politycznych: mity, rytuały, symbole, percepcję czasu, sacrum i profanum oraz wiele wartości i emocji […]. Polski majestat państwowy w trzech postaciach uosabiał kolejno: ideę nadzwyczajności narodu w jego pojęciu wolności, ideę władzy królewskiej w postaci mitu idealnego władcy oraz ideę ustroju republikańskiego”. Upływ czasu, zmierzch monarchii i długotrwała utrata niepodległości wysublimowały majestat Rzeczypospolitej w wartość niematerialną, o której powiedziano „wielmożność a dostojność”. Takim pozostaje jako warunek umacniania tożsamości narodu i budowania nowoczesnego państwa.

Nadając uroczystą formę wydarzeniom, nie musimy szukać żadnych obcych zapożyczeń, jakimi zasypują nas kultura i informacja masowa. Ten album zaprezentuje całe bogactwo polskich ceremonii państwowych, w których uwidaczniają się duma, wielkość i trwanie.

Tomasz Orłowski – dyplomata i historyk, ambasador tytularny w stanie spoczynku. Przez ponad 30 lat pracował w MSZ, zajmując między innymi stanowiska dyrektora Protokołu Dyplomatycznego, wiceministra spraw zagranicznych, ambasadora RP we Francji i we Włoszech. Profesor stosunków międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Sciences Po – Paris School of International Affairs. Autor podręczników z zakresu protokołu dyplomatycznego i praktyki dyplomatycznej wydawanych przez PISM.

Spis treści:

Wstęp  /9

ROZDZIAŁ I. 

PROLOG STAROPOLSKI I POCZĄTKI NOWOCZESNEGO NARODU  /15

A. Monarszy Majestat /15

1. Ostatnie obrzędy koronacyjne króla Polski na Wawelu /15

2. Poselstwo obediencyjne Jerzego Ossolińskiego, 1633  /21

3. Ustanowienie Orderu Orła Białego. Pro Fide, Lege et Rege  /25

4. Koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski  /29

5. Precedencja państwowa dla utrzymania powag i godności Rzeczypospolitej /35

6. Hołd lenny księcia kurlandzkiego Piotra Birona złożony w Warszawie Stanisławowi Augustowi na Zamku Królewskim 31 grudnia 1764 r.  /39

B. Rzeczpospolita otwarta na świat  /43

1. Audiencja cudzoziemskiego posła lub ambasadora  /43

2. Podróże królewskie /48

3. Ceremonia wręczenia na Nowym Zamku w Grodnie biretu kardynalskiego nuncjuszowi Giovanniemu Andrei Archettiemu  /55

C. Dla przetrwania państwa w niewoli  /57

1. Akt zaprzysiężenia Konstytucji 3 maja 1791. „Dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia ojczyzny i jej granic”  /57

2. Interludium I. Wawelizacja Tadeusza Kościuszki  /62

3. Interludium II. Koronacja Mikołaja I na króla Polski 25 maja 1829 i akt jego detronizacji przez Sejm 25 stycznia 1831   /64

ROZDZIAŁ II  

DRUGA RZECZPOSPOLITA  /109

A. Pierwszy Obywatel  /109

1. Wybór i zaprzysiężenie pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej (9 i 11 grudnia 1922 r.)  /109

2. Pierwsza ceremonia przekazania obowiązków głowy Państwa  /112

3. Uroczystości żałobne prezydenta Gabriela Narutowicza w katedrze św. Jana w Warszawie (17–22 grudnia 1922 r.)  /114

4. Ceremoniał zaprzysiężenia i objęcia władzy przez nowo obranego Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego  /116

5. Wybór Ignacego Mościckiego 1 czerwca 1926 roku /117

6. Prof. Ignacy Mościcki wybrany powtórnie Prezydentem Rzplitej /117

7. Zaprzysiężenie Prezydenta Rzeczypospolitej  /120

B. Polska Swojemu Obrońcy  /123

1. Wręczenie Józefowi Piłsudskiemu buławy marszałkowskiej (15 listopada 1920 r.)   /123

2. Ceremonia dekoracji Virtuti Militari miasta Lwowa (22 listopada 1920 r.) /124

3. Zaślubiny z morzem  /125

4. Wręczenie buławy marszałka Polski Ferdynandowi Fochowi i odsłonięcie pomnika księcia Józefa Poniatowskiego (2-3 maja 1923 r.)   /128

5. Pogrzeb Nieznanego Żołnierza we Lwowie i Warszawie (1 listopada 1925 r.) /132

6. Wręczenie buławy marszałkowskiej Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu  /135

C. Najjaśniejsza Rzeczpospolita  /135

1. Chorągiew Rzeczypospolitej  /135

2. Obchody święta Konstytucji 3 maja  /137

3. Ceremonia podpisania Konstytucji na Zamku Królewskim (1935)  /140

4. Odznaczenia odrodzonej Rzeczypospolitej /142

5. Dekoracja Józefa Piłsudskiego Médaille Militaire przez marszałka Francheta d’Esperey (1927) /144

6. Ceremoniał uroczystej audiencji w Watykanie. Odnowienie stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską i Stolicą Apostolską  /145

7. Ceremonia wręczania listów uwierzytelniających. Nuncjusz apostolski Achille Ratti składa listy naczelnikowi Państwa w Belwederze (1919)  /148

8. Ceremonia wręczenia listów uwierzytelniających prezydentowi RP  /151

D. Wolna Polsko, tyś to jest (Artur Oppman, Warszawianka) /154

1. Przyjęcie noworoczne u prezydenta RP na Zamku Królewskim. Ceremonia składania życzeń głowie państwa  /154

2. Przyjęcie noworoczne dla korpusu dyplomatycznego  /156

3. Bale (bal Rodziny Urzędniczej, bal Towarzystwa Pomocy Ociemniałym Ofiarom Wojny „Latarnia”, bale mody oraz prasy, bale dyplomatyczne), bankiety, rauty   /157

4. Menu wielkich przyjęć państwowych  /159

5. Reguły właściwego zachowania. Jak wyglądał dress code sto lat temu? /164

6. Polowania reprezentacyjne. Dożynki u prezydenta Rzeczypospolitej w Spale /170

E. Goście Rzeczypospolitej  /172

1. Wizyta państwowa króla Rumunii Ferdynanda I w Polsce 23–29 czerwca 1923 r.  /173

2. Wizyta państwowa króla Afganistanu Amanullaha Chana w Polsce 29 kwietnia – 1 maja 1928 r. /174

3. Wizyta państwowa króla Rumunii Karola II w Polsce (Warszawa–Poznań–Kraków, 26 czerwca do 1 lipca 1937 r.)  /180

4. Wizyta państwowa regenta Węgier Miklósa Horthyego (Kraków–Białowieża–Warszawa 1938 r.) /190

F. A Polska winna trwać wiecznie (Wincenty Witos)  /198

1. Juliusza Słowackiego pochód na Wawelu (1927) /198

2. Święto Kawalerii w Krakowie z okazji 250 rocznicy odsieczy wiedeńskiej (1933)  /205

3. Pogrzeb Józefa Piłsudskiego. Tryumfalna droga na Wawel Pierwszego Marszałka Polski (1935) /209

4. Wręczenie biretu kardynalskiego nuncjuszowi Marmaggiemu (1936)  /221

ROZDZIAŁ III.

TRZECIA RZECZPOSPOLITA  /305

A. Ostoja mocy i trwałości Rzeczypospolitej  /305

1. Sprowadzenie insygniów prezydenta RP do Warszawy (22 grudnia 1990 r.)  /305

2. Uroczystości Święta Narodowego 3 Maja. Dwóchsetlecie uchwalenia Konstytucji 3 maja (1991)  /311

3. Zaprzysiężenie i podpisanie Konstytucji RP (Warszawa, 2 kwietnia i 16 lipca 1997) /312

4. Przyjęcie Ojca Świętego Jana Pawła II w Sejmie (11 czerwca 1999)  /315

5. Uroczystość przystąpienia RP do Unii Europejskiej  /321

B. Jak Polska promienieje na świat?  /323

1. Rzeczpospolita Polska utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze 195 państwami świata  /323

2. Wizyta Ich Cesarskich Mości cesarza i cesarzowej Japonii w Polsce /326

3. Uroczysta odprawa wart przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie  /333

C. Jak dziś uosabiać majestat Rzeczypospolitej  /336

1. Ceremonia zaprzysiężenia i objęcia urzędu przez prezydenta Rzeczypospolitej (23 grudnia 2005 r.) /336

2. Pogrzeb prezydenta Lecha Kaczyńskiego na Wawelu (18 kwietnia 2010 r.)  /343