Magia i czary. Polowanie na czarownice i czarowników w Prusach Książęcych w czasach wczesnonowożytnych

Autor: Jacek Wijaczka

Rok wydania: 2008

Liczba stron: 246

Okładka: miękka

Format: 13,5 cm x 20,5 cm

Książka dotyczy polowania na czarownice i procesów o czary, które odbywały się w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI - XVIII w. Autor przedstawia również magiczny świat mieszkańców księstwa pruskiego, ich wyobrażenia o diable, czarownicach i otaczających ich zewsząd mocach magicznych.

Spis treści:

Zamiast wstępu  /9

Prusy Książęce  /9

Trzy przykłady przebiegu procesów o czary w Prusach Książęcych  /17

1. Ryn - 1579 r.  /17

2. Kwidzyn - 1616 r.  /26

3. Rybaki - 1692 r.  /30

Rozdział I. Magiczny i czarodziejski świat mieszkańców  /36

Pozostałości wiary pogańskiej  /36

Wiara w obecność i potęgę diabła  /40

Zawód - czarownica?  /42

Zadawanie chorób i leczenie ludzi za pomocą magicznych (czarodziejskich) praktyk  /45

Ochrona przed czarami w domu, w zagrodzie i na polu  /54

Wykorzystywanie czarów do zemsty  /58

Czary mleczne (odbieranie krowom mleka) i związane z bydłem /60

Odszukiwanie straconych przedmiotów /68

Czary miłosne  /72

Magiczne rekwizyty: sznury wisielców i części ich ciał /75

Wywoływanie deszczu i gradu /82

Lustra i kryształy w magii /89

Czarodziejskie garnki  /92

Wilkołaki, poltergeisty, elfy, malce i smoki /94

Profanacja hostii przez czarownice /110

Rozdział II. Polowanie na czarownice w Prusach Książęcych /111

Chronologia procesów o czary w Prusach Książęcych /111

Pierwsze oskarżenia i procesy o czary (1534-1568) /115

Kobiety jako ofiary procesów  /124

Mężczyźni jako ofiary procesów  /129

Dzieci w procesach o czary  /142

Córki czarownic   /145

Akuszerki  /151

Szlachta Prus Książęcych a wiara w czary  /155

Rozdział III. Postępowanie sądowe w sprawach o czary  /162

Przebieg procesu o czary  /162

Oskarżenie /162

Aresztowanie  /164

Przesłuchanie  /166

Dobrowolne zeznanie  /166

Przebieg tortur  /168

Próby czarownic  /176

Próba wody (pławienie) /176

Próba igły /181

Przyznanie się do winy /182

Pakt z diabłem (złym duchem) i kontakty z nim  /183

Bieda jako przyczyna zawarcia paktu z diabłem  /190

Łysa góra (sabat)  /192

Taniec czarownic  /196

Loty czarownic  /198

Wygląd, imiona diabła i cielesne z nim kontakty  /200

Wypytywanie o wspólników /204

Wyrok  /205

Kara śmierci /205

Uniewinnienie /207

Odwołanie od wyroku /209

Egzekucja  /211

Stosunek rodziny do oskarżonego /213

Skutki wyroku dla rodziny  /220

Nadużycia w procesach o czary  /222

Ucieczki przed oskarżeniami i z więzienia /228

Koszty postępowania sądowego  /234

Zakończenie /241

Spis tabel  /247

Spis ilustracji  /247

I. Ziemia Sarnacka na początku XX wieku  /11

1. Podziały administracyjne i ludność  /12

2. Sarnaki i ich znaczenie dla lokalnej społeczności  /22

3. Podziały kościelne i struktura wyznaniowa  /28

4. Opór unitów i ich powrót do wiary katolickiej  /30

5. Ziemianie na terenie gmin Chlebczyn i Hołowczyce  /43

6. Inicjatywy społeczne (w gospodarce i oświacie)  /52

7. Koniec panowania carów na Ziemi Sarnackiej  /59

II. Sarnaki i okolice pod okupacją niemiecką  /88

1. Charakter okupacji i ciężary  /88

2. Ruch oświatowo-wychowawczy i organizująca się potajemnie siła zbrojna  /91

III. Zerwane pęta /99

1. Ostatnie dni pod okupacją  /100

2. Usunięcie Niemców z Sarnak i okolicy  /102

3. Dni przełomu - działania oddziałów z rejonu Sarnak  /103

3.1. Działania oddziału pod dowództwem Wacława Grobickiego  /104

3.2. Działania oddziału pod dowództwem Adolfa Terlikowskiego  /107

4. Działania P.O.W. Na wschód od Sarnak - Mierzwice Stare  /111

IV. Wolne władze w Sarnakach i utworzenie gminy  /112

1. Wybór władz i powołanie gminy Sarnaki  /112

2. Kształtowanie granic nowej gminy Sarnaki oraz Hołowczyce  /114

3. W cieniu Ober-Ostu  /115

4. Budowanie ładu w nowej rzeczywistości  /118

V. Wojna 1920 roku  /147

1. Walki na Ziemi Sarnackiej na początku sierpnia 1920 r.  /150

2. Społeczeństwo Ziemi Sarnackiej wobec wojny i jej skutki  /189

3. Polegli na Ziemi Sarnackiej i ich upamiętnienie  /193

VI. Pamięć roku 1918 i innych rocznic narodowych  /197

1. Sens i znaczenie obchodu świąt narodowych  /197

2. Upamiętnienie wydarzeń  z 1918 r. /198

2.1. Obchody świąt narodowych w okresie międzywojennym /199

2.2. Świętowanie w okresie II wojny światowe i komunistycznego zniewolenia  /201

2.3. Obchody świąt narodowych w wolnej Polsce  /203

Zakończenie /203

Załączniki  /220

Źródła i literatura /241

Wykaz skrótów /249

Wykaz tabel  /250

Wykaz załączników  /251