Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym) Tom II Aspekty społeczno-kulturowe

Pod redakcją: Agnieszki Janiak-Jasińskiej, Katarzyny Sierakowskiej, Andrzeja Szwarca

Rok wydania: 2016

Liczba stron: 468

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Badania nad starością i ludźmi w starszym wieku od pewnego czasu przeżywają wyraźny rozkwit, szczególnie w obszarze nauk społecznych. Wynika to z dość oczywistych względów: wydłużenia się życia ludzkiego i stałego, przynajmniej w państwach zamożniejszych, spadku urodzin, co ma zapowiadać szybki, zawrotny statystycznie wzrost udziału ludzi starych w społeczeństwach europejskich. Dość dynamicznie rozwija się też w tym kontekście historiografia starości - z niedostatecznym jednak uwzględnieniem polskiej perspektywy. Nadrobienia tych zaległości podjął się zespół badawczy złożony z pracowników Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego i badaczy z kilkunastu innych ośrodków krajowych i zagranicznych. Efektem kilkuletnich prac są dwa zbiory studiów, opisujące zarówno praktykę społeczną, jak i toczące się dyskursy.

W niniejszym tomie autorzy, sięgając do dokumentów osobistych, wywiadów, źródeł ikonograficznych, literatury pięknej, prasy codziennej i periodycznej, podręczników szkolnych i reklam, rekonstruują wyobrażenia, poglądy i postawy wobec starości. Zajmują się też miejscem ludzi starych w społecznych hierarchiach oraz różnicami w przeżywaniu starości przez przedstawicielki i przedstawicieli różnych środowisk społecznych i zawodowych (takich jak np. chłopi, mieszkańcy małych miasteczek, duchowni, emigranci, nauczyciele i profesorowie wyższych uczelni). Wiele uwagi poświęcają także wpływom modernizacji technicznej i społecznej (np. wynalazków technicznych, przemian obyczajowych, wzrostu bezpieczeństwa socjalnego) na transformację więzi i relacji międzypokoleniowych. Ważnym uzupełnieniem prezentowanych tu studiów jest tom I poświęcony metodologii, demografii i instytucjonalnym formom opieki nad osobami w podeszłym wieku.

(opis Wydawcy)

Spis treści:

Katarzyna Sierakowska, Agnieszka Janiak–Jasińska — Wprowadzenie  /9

Katarzyna Sierakowska, Agnieszka Janiak–Jasińska — Introduction  /15

STAROŚĆ A ZRÓŻNICOWANIE SPOŁECZNE 

 Witold Molik — Starość duchownych archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej w XIX i na początku XX wieku  /23

Krzysztof Lewalski — Pogodna jesień czy smutny schyłek żywota? Ksiądz na emeryturze w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku  /33

Tadeusz Stegner — Jesień życia pastorów w Królestwie Polskim w XIX wieku  /53

Stefan Ciara — Starość ludzi nauki w Krakowie i Lwowie w końcu XIX i w pierwszej ćwierci XX wieku (na wybranych przykładach)  /65

Agnieszka Szudarek — Przemiany w modelu „wdowi ego losu” we wschodniopruskich rodzinach szlacheckich w XIX wieku na przykładzie prowincji Pomorze (Provinz Pommern)  /73

Małgorzata Karpińska — Wokół starości emigrantów po powstaniu listopadowym  /87

Mikołaj Getka–Kenig — Starość polityczna jako zjawisko społeczno–kulturowe na przykładzie senatorów Księstwa Warszawskiego  /101

Bartłomiej Gapiński — Życie ludzi starych na wsi polskiej przełomu XIX i XX wieku oraz w dwudziestoleciu międzywojennym  /111

Urszula Lehr — Od dożywocia do emerytury. Społeczno–kulturowe uwarunkowania strategii przetrwania  /123

Dariusz Jarosz — Życie niewesołe. Ludzie starzy w krajobrazie społecznym PRL  /151

Joanna Zalewska — Od starości „przy rodzinie” ku kulturze czasu wolnego. Praktyki społeczne ludzi starych  /171

LUDZIE STARZY I STAROŚĆ - WIZERUNKI, WYOBRAŻENIA, STEREOTYPY W DYSKURSIE O STAROŚCI 

Ewa Ihnatowicz — Starcy pozytywistów. Starość jako literackie wyobrażenie sytuacji tradycji we współczesności Polaków   /195

Ewa Paczoska — Stara kobieta w literaturze przełomu XIX i XX wieku. Rekonesans   /209

Dawid M. Osiński — Starość pozytywistów i/a starość pozytywizmu  /217

Irena Bilińska — Stary człowiek w młodej literaturze (Exemplum Sama Bohdana Hrobonia, słowackiego poety romantycznego)  /245

Agnieszka Rosales Rodriguez — „Matka odchodzi”. Kulturowa konstrukcja starości kobiet i jej nowoczesne reprezentacje  /265

Maria Poprzęcka — „...podążając korytem rzeki wstecz...”  /283

Dariusz K. Chojecki — „Volk ohne Jugend”. Strach przed starością demograficzną narodu niemieckiego (a młodością polskiego) na przykładzie poglądów Friedricha Burgdörfera   /293

Piotr Podemski — Starość jako wróg rewolucji. Przypadek faszystowskich Włoch  /311

Tomasz Pudłocki — Czy na pewno starzy? Obraz profesorów i nauczycieli szkół średnich Galicji z drugiej połowy XIX i początku XX wieku w oczach ich uczniów . . . . 325

Tadeusz Stegner — Stary człowiek w dziewiętnastowiecznym kurorcie   /339

Agnieszka Janiak–Jasińska — Starość w reklamie. Prasa polska przełomu XIX i XX wieku (do 1939 roku)   /353

Katarzyna Sierakowska — Wizerunki starości na łamach polskiej prasy kobiecej dwudziestolecia międzywojennego  /367

Ewa Szmaj — Kosmetyczne sposoby ukrywania starości na przełomie lat 20. i 30. XX wieku   /375

Katarzyna Stańczak–Wiślicz — „Największy problem to starcy, kaleki i dzieci”. Obraz starości w dyskursach o odbudowie Warszawy po II wojnie światowej  /387

Anna Landau–Czajka — „Mój ojciec jest starcem i ma lat sześćdziesiąt”. Obraz starości w literaturze dla dzieci i młodzieży  /397

Urszula Lehr — Kulturowe paradygmaty starości w społeczności lokalnej. Tradycja i współczesność   /411

Magdalena Stankowska — Współczesna teściowa i jej świekra. Przemiany w sposobie pełnienia funkcji teściowej  /429

Iwona Kurz — Starość w polu widzenia. Sprawność i seksualność  /443

Indeks osób  /449

Indeks czasopism, organizacji i instytucji  /465