Lela. Życie i twórczość Anieli z Wolskich Pawlikowskiej (1901-1980)

Autorka: Marta Trojanowska

Rok wydania: 2021

Liczba stron: 350

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 27,5 cm

Bogato ilustrowana (około 400 fotografiami i rycinami) monografia opisująca życie i twórczość pochodzącej z podprzemyskiej Medyki Anieli Pawlikowskiej.

Osoba i twórczość Anieli w Wolskich Pawlikowskiej (1901-1980) nie jest szerzej w Polsce znana. Nie ma o niej wzmianki w liczących się publikacjach o polskim malarstwie okresu międzywojennego i o sztuce lat powojennych. Nazwisko Leli Pawlikowskiej nie figuruje na wydanych po 1945 roku polskich encyklopediach i słownikach artystów. Enigmatyczne wspomina się o jej twórczości w opracowaniach omawiających polskie życie artystyczne dwudziestolecia międzywojennego. Nawet pozycje traktujące o dorobku kulturalnym rodzin Wolskich i Pawlikowskich zaledwie o niej napomykają, nie wspominając słowem o jej dokonaniach.

Jej krótką notkę biograficzną zamieścił natomiast jeden z najbardziej prestiżowych słowników artystów na świecie – leksykon Thieme-Beckera uzupełniony przez Hansa Vollmera.

Notka ta po raz pierwszy została opublikowana w 1956 roku. W tym czasie w polskim piśmiennictwie o sztuce Lelę Pawlikowską, która była wówczas u szczytu popularności na Wyspach Brytyjskich i w zachodniej Europie, pomijano zupełnym milczeniem. Jest oczywiste, iż taki stan rzeczy spowodowany był powojenną sytuacją polityczną. Emigracyjna działalność artystki, a także polityczne zaangażowanie i publicystyka jej męża Michała Pawlikowskiego były jedną z podstawowych przyczyn pomijania jej nazwiska w krajowych publikacjach dotyczących sztuki polskiej. Mamy nadzieję, że obecne wydawnictwo wypełni dotychczasową lukę w piśmiennictwie o artystach polskich XX wieku.

Spis treści:

Lela, artystka i matka /5

I  /13

II  /25

1. Dom Młodnickich i Wolskich  /25

2. U boku Michała Pawlikowskiego  /29

3. Biblioteka Medycka i ilustracje książkowe  /31

4. Status hospitantki. Znajomi i przyjaciele  /34

5. Wystawy i konkursy  /36

6. Działalność społeczna /38

7. W kręgu domu i rodziny  /38

8. Wojna  /42

9. Na obczyźnie z konieczności i z wyboru  /46

10. Wolny zawód  /47

11. Portrety  /49

12. "Portrety i więcej"  /51

13. Medyka, Lwów i Zakopane w londyńskim mieszkaniu i w listach  /54

14. Podróże do Polski, podróże dalekie i najdalsze  /5

III  /73

1. Ilustracje książkowe  /74

Ilustracje do wydawnictw Biblioteki Medyckiej  /74

Ilustracje do książek i czasopism wydanych poza Biblioteką Medycką (przed 1939)   /87

Prace ilustratorskie wykonane na obczyźnie  /95

2. Tematyka religijna /105

Tematyka maryjna /105

Wizerunki świętych Kościoła   /127

Inne prace o charakterze religijnym  /133

Projekty kart pocztowych  /137

Pocztówki świąteczne wydane przez Książnicę - Atlas (1938)  /137

Kartki świąteczne na Boże Narodzenie wydane na obczyźnie (po 1947)  /140

Inne pocztówki wydane przez Książnicę - Atlas (1938)  /144

4. Studia nad ubiorem historycznym  /147

5. Pejzaże   /153

Pejzaże medyckie  /153

Pejzaże zakopiańskie  /157

Pejzaże z południa Europy  /163

Pejzaże z Anglii i z Kanady  /166

6. Wnętrza i sceny rodzajowe  /167

7. Portrety  /172

Portrety Michała, dzieci i najbliższej rodziny  /173

Inne portrety wykonane przed opuszczeniem Polski  /190

Portrety wykonywane na emigracji, w większości na zamówienie  /198

8. Autoportrety  /207

9. "Witaczki", karykatury i satyryczne sceny rodzajowe  /210

10. Kwiaty i zwierzęta  /214

11. Martwe natury  /220

Od autorski /257

Wykaz wystaw, w których brała udział Lela Pawlikowska, wraz ze spisem wystawionych prac  /260

Spis ilustracji do rozdziału I  /266

Spis ilustracji do rozdziału II  /269

1. Archiwalia i spuścizna artystyczna Leli Pawlikowskiej oraz wybrane varia i realia  /280

2. Varia i druki ulotne  /283

3. Bibliografia  /285

Aneks - Miscellanea

I. Ksawery Niedobitowski, Medyka - artystyczny dwór Ziemi Przemyskiej  /301

II. Kasper Pawlikowski, Wspomnienia z dzieciństwa  /303

III. Wypisy z archiwaliów na temat powstania portretu Ignacego Paderewskiego   /307

IV. S. Maria Ludwika Pawlikowska o przejściu przez granicę radziecko-niemiecką na Sanie w Przemyślu  /308

V. Modlitwa Agnieszki  /308

VI. Dwa wiersze Michała dedykowane żonie  /309

VII. List Wandy Pawlikowskiej do Leli  /309

VIII. Wpis w Londyńskiej Księdze Domowej Michała i Leli Pawlikowskich   /310

IX. Lela Pawlikowska, Moje dane o sztuce  /310

X. Maria Tyszkiewicz-Skarbek: O Leli Pawlikowskiej i o metodach jej pracy  /311

XI. De Profundis  /311

XII. Życiorys Anieli z Wolskich Pawlikowskiej  /313

XIII. [Nekrologi]  /315

XIV. Prace i fotografie prac Leli Pawlikowskiej   /316

Spis ilustracji do aneksu  /337

Indeks osób  /338