Łańcut i powiat łańcucki. Przemiany społeczno-polityczne i kulturalne w latach 1944-1956

Autor: Robert Szajnar

Rok wydania: 2019

Liczba stron: 548

Oprawa: miękka

Format: 16,5 cm x 23,0 cm

W publikacji zamieszczone są fotografie będące w Archiwum Muzeum-Zamku z Łańcucie i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Łańcucie.

"Celem niniejszej książki jest przedstawienie złożonych przemian życia politycznego oraz społecznego Łańcuta i powiatu łańcuckiego w latach 1944-1956. Zjawiska mające miejsce w skali powiatu odzwierciedlają przemiany zachodzące w szerszej skali, a więc w województwie rzeszowskim oraz w całym kraju. Poznanie powojennej historii Łańcuta i powiatu łańcuckiego jest istotne dla przedstawienia dziejów województwa rzeszowskiego, nierozerwalnie splecionych  przemianami społecznymi i politycznymi w Polsce po II wojnie światowej. Historia regionalna, będąca częścią kultury lokalnej jest cenną wartością, bowiem w oparciu o związane z nią przeżycia i doświadczenia można budować tożsamość indywidualną oraz pokoleniową"

(fragment Wstępu)

Spis treści:

Wstęp  /7

Rozdział I. Potencjał ludnościowy  /15

I.1. Terytorium  /17

I.2. Charakterystyka ludności powiatu  /31

I.3. Migracje ludności  /42

I.3.1. Działalność Powiatowego Oddziału Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Łańcucie - pomoc repatriantom z Kresów Wschodnich RP  /42

I.3.2. Wysiedlenie ludności ukraińskiej  /55

Rozdział II. Stosunek wojska i organów bezpieczeństwa do ludności cywilnej oraz kwestia podziemia niepodległościowego  /69

2.1. Stan bezpieczeństwa oraz relacje między ludnością cywilną a Armią Czerwoną i Wojskiem Polskim do 1946 r.  /71

2.2. Operacje wojska i sił bezpieczeństwa przeciwko podziemiu niepodległościowemu  /83

2.3. Funkcjonowanie Milicji Obywatelskiej i Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego  /96

2.3.1. Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego  /96

2.3.2. Milicja Obywatelska  /107

2.4. Działalność podziemnych organizacji niepodległościowych   /120

2.4.1. AK w powiecie łańcuckim  /120

2.4.2. Działalność Narodowej Organizacji Wojskowej  /133

2.4.3. Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość"  /144

2.4.4. Młodzieżowa opozycja niepodległościowa "Orlęta"  /157

Rozdział III. Życie polityczne  /169

3.1. Rola i znaczenie partii chłopskich - Polskie Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Ludowe  /171

3.2. Polska Partia Robotnicza  /198

3.3. Polska Partia Socjalistyczna  /215

3.4. Stronnictwo Demokratyczne  /220

3.5. Stronnictwo Pracy  /224

3.6. Powiatowy Komitet Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Łańcucie  /230

Rozdział IV. Rolnictwo, przemysł i handel  /265

4.1. Rolnictwo  /267

4.1.1. Sytuacja rolnictwa bezpośrednio po wyzwoleniu  /267

4.1.2. Reforma rolna  /271

4.1.3. Próby kolektywizacji  /284

4.2. Przemysł  /297

4.2.1. Łańcuckie Zakłady Przemysłu Spirytusowego  /303

4.2.2. Łańcucka Fabryka Śrub  /313

4.3. Zakłady przemysłowe poza terenem Łańcuta  /323

4.3.1. Państwowe Zakłady Przemysłu Wełnianego w Rakszawie  /323

4.3.2. Zakłady w Leżajsku i Sarzynie  /325

4.4. Handel  /328

Rozdział V. Funkcjonowanie administracji powiatowej  /339

5.1. Zasady organizacyjno-prawne powiatów  /341

5.2. Okres funkcjonowania samorządu terytorialnego w latach 1944-1950 /347

5.2.1. Powiatowa Rada Narodowa  /347

5.2.2. Struktura Starostwa Powiatowego  /360

5.2.3. Zasada i funkcjonowanie urzędu Starostwa Powiatowego  /370

5.2.4. Kontrola samorządu  /379

5.2.5. Tzw. "oczyszczenie" administracji powiatowej przez władzę ludową  /384

5.3. Funkcjonowanie terenowych organów administracji państwowej  /388

5.3.1. Powiatowa Rada Narodowa oraz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w latach 1950-1956  /388

Rozdział VI. Oświata i życie kulturalne  /407

6.1. Odbudowa i rozwój szkolnictwa w pierwszych latach po wyzwoleniu  /409

6.1.1. Szkolnictwo powszechne  /409

6.1.2. Szkoły ogólnokształcące  /420

6.1.3. Szkolnictwo zawodowe  /433

6.2. Wybrane sfery życia kulturalnego i jego rozwój w latach powojennych  /442

6.2.1. Zamek w Łańcucie - pierwsze lata funkcjonowania Muzeum  /442

6.2.1.1. Ochrona Zamku przed zniszczeniem w 1944 r.  /442

6.2.1.2. Rozwój Muzeum Zamku - kształtowanie się koncepcji ośrodka muzealnego  /448

6.2.2. Biblioteki  /457

6.2.3. Prasa  /463

6.2.4. Kino  /467

6.2.5. Amatorski ruch teatralny - Teatr "Lutnia"  /469

Zakończenie  /479

Wykaz skrótów  /487

Bibliografia  /489

Spis tabel  /501

Aneksy  /507

Indeks osobowy  /533

Indeks miejscowości  /544