Redakcja: Zbigniew Girzyński, Jarosław Kłaczkow
Współautorzy: Jarosław Centek, Małgorzata Stępień, Piotr Bednarz, Marek Adamczewski, Jan Stanisław Ciechanowski, Marek Kornat, Arkadiusz Stempin
Rok wydania: 2024
Liczba stron: 640
Okładka: twarda
Format: 15,5 cm x 24,0 cm
Seria: Monografie Instytutu de Republica
W 2022 roku minęły 102 lata od momentu wejścia w życie zapisów traktatu wersalskiego. Powstały, w wyniku zwycięstwa państw sprzymierzonych – Francji, Wielkiej Brytanii, USA i innych nad Austro-Węgrami, Niemcami, Bułgarią i Turcją ład wersalski miał być pokojem na pokolenia. Przed tak optymistycznymi sądami przestrzegali już współcześni tym wydarzeniom politycy i wojskowi. […] Zadziewająco precyzyjne i złowieszcze zarazem proroctwo marszałka Ferdinanda Focha na temat trwałości traktatu wersalskiego „to nie jest traktat pokojowy, to jest zawieszenie broni na 20 lat” nie nastrajało optymistycznie… […] Na początku lat 20. XX wieku większość Europejczyków wierzyła jednak, że koszmar, jakim była Wielka Wojna, już nigdy się nie powtórzy. Dużo narodów, w tym Polacy, cieszyło się odbudowaniem niepodległego bytu bądź budową swoich nowopowstałych państw.
Nowy ład wersalski dał także możliwość odzyskania w całości lub części utraconych w przeszłości terytoriów. Tak było np. w przypadku Francuzów, Duńczyków oraz Polaków i dotyczyło to takich terytoriów, jak: Alzacja i Lotaryngia, Szlezwik-Holsztyn, Wielkopolska i Pomorze Gdańskie.
Należy także pamiętać, że traktat wersalski i związane z nim zmiany terytorialne był jednym z najważniejszych dokumentów w historii Polski XX wieku. Dał bowiem międzynarodowe uznanie dla ponownego złączenia oderwanych od Polski w XVIII wieku terytoriów pomorskich i wielkopolskich. Był również dokumentem, który pozwolił zbudować na trwałe solidne fundamenty pod państwowości współczesnych narodów Europy Środkowej.
(opis wydawcy)
Spis treści:
Z. Girzyński, J. Kłaczkow - Wstęp /9
M. Nossowska - "Błękitna linia Wogezów" w dyskursie publicznym we Francji w roku 1919 /17
M. Kornat - Sprawa Alzacji i północnej Lotaryngii oraz Eupen i Malmedy /37
A. Stempin - Kwestia Szlezwika-Holsztynu w traktacie wersalskim /63
P. Bednarz - Austria czy Szwajcaria? Kwestia przynależności państwowej Vorarlbergu w kontekście idei samostanowienia narodów w dobie traktatu wersalskiego /95
J. S. Ciechanowski - Kształtowanie się ładu wersalskiego ze szczególnym uwzględnieniem II Rzeczypospolitej Polskiej z perspektywy hiszpańskiej /123
J. Centek - Proces likwidacji armii państw centralnych po I wojnie światowej /151
Z. Girzyński - Traktat wersalski w propagandzie oraz satyrze wizualnej zwycięzców i zwyciężonych /175
A. Adamczyk - Wersalskie post scriptum. Traktat w Trianon (4 czerwca 1920) jako symbol nowego (nie)ładu politycznego w Europie Środkowej /211
D. Jeziorny - Decyzje wielkich mocarstw w sprawie konfliktu o Węgry Zachodnie / Burgenland 1918-1921 /233
G. Gąsior - Kwestia przynależności Kraiku Hulczyńskiego i Śląska Opawskiego po zakończeniu I woiny światowej /259
J. Szymeczek - "Narodowy i kościelny eksperyment" - zmiany narodowe i kościelne na ziemiach czeskich w okresie I Republiki Czechosłowackiej /283
S. Pocyte - Dynamika postawy społeczności niemieckiej z Kraju Kłajpedy wobec państwa litewskiego w latach 1919-1923 /299
D. Fabisz - Litwa Środkowa - federacja czy inkorporacja? Relacje z Rzecząpospolitą Polską w aspekcie międzynarodowym /333
M. Sioma - Sejm Ustawodawczy wobec rokowań paryskich i traktatu wersalskiego /365
M. Wołos - Piłsudczycy w kuluarach paryskiej konferencji pokojowej /393
M. Hubner - Udział polskich intelektualistów w opracowaniu założeń ładu wersalskiego /417
M. Fic - Polski, niemiecki czy samodzielny? Kwestia Górnego Śląska w latach 1919-1922 /445
J. Liguz - Plebiscyt na terenie Powiśla w lipcu 1920 roku /475
G. Jasiński - Plebiscyt na Mazurach i Warmii w polskich podręcznikach do szkół ponadpodstawowych z lat 1970-2017 /499
T. Krzemiński - Wytyczne granicy polsko-niemieckiej na odcinku wielkopolskim i pomorskim w świetle materiałów polskich /525
P. Olstowski - Miejsce i rola Pomorza w polskim organizmie państwowym w okresie II Rzeczypospolitej (1920-1939). Refleksje w stulecie ukształowania się ładu wersalskiego /545
K. Kania - Proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej. Problem przynależności Galicji Wschodniej z perspektywy dyplomatycznej /565
A. Smoliński - Potencjał militarny Rzeczypospolitej Polskiej wobec wyzwań porządku wersalsko-ryskiego. Najważniejsze elementy pierwszego planu mobilizacyjnego dla polskich sił zbrojnych z jesieni 1923 roku /585
Noty o autorach /621
Indeks osób /633
