Kultura mierzanowicka w Karpackim dorzeczu Wisły

Autorzy: Paweł Madej, Paweł Valde-Nowak

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 255

Okładka: twarda

Format: 21,0 cm x 28,5 cm

Książka stanowi próbę uporządkowania skomplikowanego obrazu źródeł z początku epoki brązu z różnych części Zachodnich Karpat i ich lessowego przedpola. Uwzględnione różnice typologiczne i stylistyczne ceramiki, wyniki datowań radiowęglowych, wnioski z zakresu krzemieniarstwa i geografii osadniczej umożliwiły zaproponowanie nowych jednostek podziału materialnych pozostałości osadnictwa grup kultury mierzanowickiej w południowej części dorzecza górnej Wisły.

Koncepcja niniejszej publikacji zarysowała się kilkanaście lat temu, gdy zwiększyła się ilości źródeł do studiów nad wczesnym i starszym okresem epoki brązu w Zachodnich Karpatach, a także na ich północnym przedpolu. Coraz wyraźniej widoczne stawały się różnice typologiczne i technologiczne w materiale wczesnobrązowym z karpackiej części dorzecza Wisły. Na podjęcie tematu wpływ miała nowa taksonomia kultury mierzanowickiej, zaproponowana w 1997 roku przez Sławomira Kadrowa i Jana Machnika, trudna do zastosowania na gruncie karpackim. Sytuację komplikowała niejasna sytuacja źródłoznawcza w przypadku coraz liczniejszych episznurowych materiałów z północnej Słowacji, a także wyniki wieloletnich prac wykopaliskowych Jana Gancarskiego w Trzcinicy koło Jasła, które ukazały dynamikę kultury Otomani-Füzesabony na terytorium polskich Karpat i odsłoniły relikty fortyfikacji kultury mierzanowickiej w Trzcinicy.

Spis treści:

Od autorów  /5

Wprowadzenie  /7

Podstawowe pojęcia odnoszące się do problematyki pracy  /9

Terytorium, ramy chronologiczne i historia badań  /13

Sznurowy substrat kulturowy w karpackim dorzeczu Wisły  /19

Kultura mierzanowicka w świetle dotychczasowych badań  /23

Problem znalezisk z fazy inicjalnej kultury mierzanowickiej w karpackiej części dorzecza Wisły  /27

Warianty kultury mierzanowickiej w karpackim dorzeczu Wisły. Analiza źródeł  .31

Wariant kultury mierzanowickiej z dywanową ornamentyką sznurową  /35

• Zespoły typu Sietesz  /36
• Grupa pleszowska  /48

Wariant kultury mierzanowickiej ze strefową ornamentyką sznurową  /61

• Wczesnomierzanowickie zespoły ze strefowym zdobnictwem sznurowym  /61
• Zespoły ze zwielokrotnionymi wątkami strefowego zdobnictwa sznurowego  /67
• Późnomierzanowickie zespoły z ceramiką zdobioną strefową ornamentyką sznurową i chropowaceniem tekstylnym. Grupa Wysoka  /74

Schyłkowe ugrupowania kultury mierzanowickiej. Grupa Bochnia  /89

Uwagi o obrządku pogrzebowym kultury mierzanowickiej w karpackiej części dorzecza Wisły  /95

Krzemieniarstwo kultury mierzanowickiej w karpackim dorzeczu Wisły / 97

Uwagi o osadnictwie ludności kultury mierzanowickiej w karpackiej części dorzecza Wisły  /105

Granice kompleksów kulturowych w początkach epoki brązu w karpackiej części dorzecza Wisły  /113

• Granica pomiędzy wariantami kultury mierzanowickiej z dywanową i strefową ornamentyką sznurową  /113
• Strefa przejściowa pomiędzy wariantami kultury mierzanowickiej z dywanową i strefową ornamentyką sznurową  /114
• Granica pomiędzy grupą pleszowską a kulturą Otomani-Füzesabony w karpackiej części dorzecza Wisły  /115
• Elementy episznurowe na terenie Spisza  /117

Kultura mierzanowicka w karpackim dorzeczu Wisły  /119

Zakończenie  /123

Summary  /125

Tablice  /135

Katalog stanowisk  /239

Literatura  /243

Skróty  /255