Jan Biskupiec z Opatowca (ok. 1377-1452). Dominikanin, spowiednik królewski, biskup chełmski

Autor: Jakub Turek

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 687

Okładka: miękka ze skrzydełkami

Format: 16,5 cm x 23,00 cm

Seria: Studia i źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie, Tom 24

Książka przedstawia postać Jana Biskupca OP (ok. 1377-1452), dominikanina znanego w historiografii jako spowiednika króla Władysława Jagiełły (1386-1434) i biskupa chełmskiego w latach 1417-1452.

Zgodnie z założeniem, że jednostka nigdy nie funkcjonuje w oderwaniu od swojego środowiska i czasu, w którym przyszło jej żyć, a na jej działania ma wpływ szereg różnych czynników i zjawisk, autor omawia różne aspekty działalności badanej postaci.

W pierwszej części książki zaprezentowana została droga, którą przebył Jan Biskupiec od małego Opatowca do godności biskupa chełmskiego. Poruszone zostały takie kwestie jak pochodzenie przyszłego biskupa i jego pierwsze kroki w Zakonie Kaznodziejskim, wykształcenie i ścieżka awansów.

Wybór Biskupca na spowiednika królewskiego ok. 1414 roku i jego późniejsze ustanowienie biskupem chełmskim skutkowały wejściem do elity politycznej.

Z tego powodu druga część książki została poświęcona działalności publicznej dominikanina, który przez blisko dwie dekady rzadko odstępował króla, stając się jego zaufanym doradcą. Towarzyszył mu w trakcie objazdów państwa, uczestniczył w przyjmowaniu posłów, a nawet w wyprawach wojennych.

Trzecia część pracy dotyczy działalności Jana Biskupca OP w diecezji chełmskiej w latach 1417-1452. W pierwszej kolejności omówiona została aktywność biskupa na polach gospodarczym, organizacyjnym, administracyjnym i ustawodawczym. Natomiast w kolejnych rozdziałach przedstawiony został stosunek Jana Biskupca do prawosławia, husytyzmu i koncyliaryzmu.

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wykaz skrótów  / 7

Wstęp    /15

Stan badań i problematyka pracy    /15

Konstrukcja pracy     /29

Źródła    /34

Dominikanin     /47

1.1.  Pochodzenie     /47

1.2. Opatowiec, czyli miasto rodzinne (ok. 1377-ok. 1392/1395)    /59

1.3. Nowicjat w Zakonie Braci Kaznodziejów (ok. 1392/1395)    /62

1.4. Konwent Trójcy Świętej w Krakowie (ok. 1393/1396-1405)    /67

1.5. Przeor krakowski (1405-1411)    /72

1.6.  Mistrz teologii (1410)    /93

1.7. Prowincjał polskich dominikanów (1411–1417)  /109

1.8. Podział prowincji (1415-1417)    /122

1.9. Podsumowanie    /136

2. Spowiednik królewski    /145

2.1. Spowiednik królewski (ok. 1414) i biskup chełmski (1417)    /145

2.2. Pierwsze lata na dworze Władysława Jagiełły (1417–1422)    /156

2.3. Zeznania w procesie polsko-krzyżackim (1423 r.)    /178

2.4. Wobec ugrupowań na dworze Władysława Jagiełły (do 1423 r.)    /182

2.5. Rok zakończony konfliktem ze Zbigniewem Oleśnickim (1424)   /192

2.6. W pierwszych latach walki o następstwo tronu (1425–1428)    /210

2.7. W czasie „burzy koronacyjnej” (1429–1430)    /228

2.8. Poseł do Świdrygiełły (1431)     /243

2.9. Pertraktacje z husytami (1432)    /259

2.10. Ostatni rok z Władysławem Jagiełłą (1433/1434 r.)    /269

2.11. Na dworze Władysława III (1434–1440)    /276

2.12. Utrata znaczenia na dworze (1440–1452)    /293

2.13. Podsumowanie    /301

3. Biskup chełmski     /323

3.1. Biskup i jego diecezja    /323

3.1.1. Diecezja chełmska   /323

3.1.2. Uposażenie diecezji i działalność gospodarcza biskupa   /338

3.1.3. Dodatkowe dochody biskupa    /341

3.1.4. Sprawa dystryktu lubelskiego    /351

3.1.5. Kapituła katedralna i najbliżsi współpracownicy biskupa     /355

3.1.6. Kuria biskupia i formularz dokumentów biskupa     /367

3.1.7. Pieczęć biskupa a kreowanie własnego wizerunku     /383

3.1.8. Rozbudowa sieci parafialnej     /401

3.1.9. Działalność synodalna     /410

3.1.10. Kalendarz świąt obchodzonych w diecezji chełmskiej    /420

3.2. Jan Biskupiec a prawosławie     /426

3.2.1. Sąsiedztwo eparchii prawosławnej     /427

3.2.2. Stosunek do prawosławia    /431

3.2.3. Unia czy koegzystencja?     /437

3.2.4. W czasach unii florenckiej (po 1439)    /455

3.3. Jan Biskupiec a husytyzm    /470

3.3.1. Pierwsze spotkanie z husytami (1421)    /472

3.3.2. Sprawa dziesięciny na walkę z husytami (1432)    /480

3.3.3. Sprawa ogłaszania interdyktu w miejscu pobytu husytów (1431–1432)    /484

3.3.4. Traktat antyutrakwistyczny (1440/1441)     /495

3.4. Jan Biskupiec a koncyliaryzm    /506

3.4.1. Spór papieża z soborem w oczach Jana Biskupca     /507

3.4.2. Stosunek do soboru bazylejskiego (do 1439)    /511

3.4.3. Traktat antykoncyliarystyczny (1440/1441)    /521

3.4.4. Zaangażowanie w spór arcybiskupa lwowskiego z kapitułą (1440–1449)  /535

3.5. Podsumowanie   /541

Historyk swoich czasów    /557

Aneksy   /583

Bibliografia   /609

Indeks osobowy   /663

Indeks nazw geograficznych   /679