Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata

Autor: Jurgen Osterhammel

Rok wydania: 2020

Liczba stron: 1232

Okładka: twarda

Format: 17,00 cm x 24,00 cm

Wszechstronna panorama najbardziej innowacyjnego wieku w dziejach ludzkości. W czerwcu 2006 r. w australijskim ogrodzie zoologicznym dokonała żywota żółwica Harriet, która w 1835 r. na wyspach Galapagos poznała młodego badacza natury Karola Darwina. Nie ma już zatem wśród żywych nikogo, kto pamiętałby chińskie powstanie bokserów czy wojnę burską w Afryce. Nikt nie pamięta świata bez żarówki, karabinu maszynowego, automobilu, kinematografu, techniki rentgenowskiej. Nie ma też książki, która przedstawiałaby panoramę XIX wieku z taką wnikliwością, rozmachem i pasją, jak dzieło Osterhammela. Na jej kartach rewolucje, wojny napoleońskie, Pax Britannica, Dziki Zachód czy dominacja i arogancja Europy ukazane są z niezwykłą mocą i plastycznością. Autor z pasją opisuje osiągnięcia epoki industrializacji: maszynowe przyspieszenie, ruchy emancypacyjne czy triumfalny pochód filmu, ale też jej upiory: krwawe wojny, 16-godzinny dzień pracy, anarchię w rachubie czasu czy komercyjne wystawianie na widok publiczny tzw. osobliwych ludzi. Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata to nie tylko wybitna praca historyczna, ale przede wszystkim wciągająca lektura, od której trudno się oderwać. To jest naprawdę niezwykła książka: portret epoki, ale też encyklopedia wiedzy o tamtych czasach. Tę encyklopedię czyta się jak powieści Balzacka i Hugo, Dickensa i Manna, Tołstoja i Dostojewskiego. Także jak eseje Tocqueville’a, Stuarta Milla i Marksa. Czytamy o obyczajach, życiu codziennym i publicznym, o demografii i demokracji, o podróżach i klęskach żywiołowych, o religii i sekularyzacji. O wszystkim. Gdyby przyznawano nagrodę Nobla za prace historyczne, ta książka byłaby na bardzo krótkiej liście kandydatów.
Adam Michnik

Historia XIX wieku to książka historyczna, która pomogła ukształtować wizję świata Angeli Merkel.
„The Guardian”

Monumentalne studium XIX wieku, które w możliwie najszerszy sposób przedstawia epokę globalizacji.
„Financial Times”

Spis treści:

Wprowadzenie /7

Przybliżenia /19

I. Pamięć i samoobserwacja

Medialne uwiecznienie XIX stulecia /19
1. Widzialność i słyszalność /21
2. Ostoje pamięci, skarby wiedzy, media magazynujące /24
3. Opis, reportaż, „realizm” /36
4. Statystyka /47
5. Wiadomości /52
6. Fotografia /64

II. Czas
Kiedy był XIX wiek? /71
1. Chronologia a charakter epoki  /71
2. Kalendarz a periodyzacja /76
3. Cezury i przejścia /80
4. Czas siodła – wiktorianizm – fin de siècle /87
5. Zegar a przyspieszenie /100

III.  Przestrzeń
Gdzie leży XIX stulecie?" /111
1. Przestrzeń. Czas  /111
2. Metageografia: nazwy przestrzeni /113
3. Mental maps: względność wyobrażeń przestrzennych /124
4. Przestrzenie interakcji: ląd i morze /134
5. Porządki przestrzenne: siła i przestrzeń /147
6. Terytorialność, diaspora, granica 152

Panoramy

IV. Osiadłość i mobilność /163
1. Rzędy wielkości i tendencje /163
2. Katastrofy demograficzne i demograficzne przejście /172
3. Dziedzictwo zamorskich migracji we wczesnej nowożytności: kreole i niewolnicy /177
4. Kolonia karna i emigracja /183
5. Masowe ucieczki oraz czystki etniczne /191
6. Wędrówki wewnętrzne oraz transformacje handlu niewolnikami /197
7. Migracja a kapitalizm /209
8. Globalne motywy /222

V. Standardy życia
Zagrożenia i rękojmie bytu materialnego /227
1. Poziom życia a jakość życia /227
2. Wydłużenie się życia i homo hygienicus /231
3. Strach przed epidemiami i prewencja /241
4. Stare i nowe mobilne niebezpieczeństwa /250
5. Klęski żywiołowe /265
6. Głód /270
7. Rewolucje w rolnictwie /283
8. Bieda i bogactwo /290
9. Zglobalizowana konsumpcja /302

VI. Miasta
Europejskie wzory i globalna odrębność /321
1. Miasto jako normalność i wyjątek /321
2. Urbanizacja a systemy miejskie 331
3. Pomiędzy dezurbanizacją i superwzrostem /340
4. Miasta specjalne, miasta powszechne /351
5. Złoty wiek miast portowych /364
6. Miasta kolonialne, porty traktatowe, imperialne metropolie /374
7. Obszary wewnętrzne i podziemia /392
8. Symbolika, estetyka, planowanie /411

VII. Frontiers
Ujarzmienie przestrzeni i zamach na życie koczownicze /423
1. Inwazje i procesy zachodzące na frontier /423
2. „Dziki Zachód” Ameryki Północnej /435
3. Ameryka Południowa i Afryka Południowa /458
4. Eurazja /470
5. Kolonializm osadniczy /486
6. Podbój środowiska naturalnego: atak na biosferę /496

VIII. Imperia i państwa narodowe
Trwałość mocarstw /519
1. Tendencje: dyplomacja wielkich mocarstw i ekspansja imperialna /519
2. Drogi do państwa narodowego /533
3. Imperia: co je spaja? /555
4. Imperia: typy i porównania  /567
5. Imperia: przypadki i przypadki graniczne  /575
6. Pax Britannica /598
7. Imperia: jak się w nich żyje? /613

IX. Systemy mocarstw, wojny, internacjonalizmy
Między dwiema wojnami światowymi /623
1. Kręta droga do globalnego systemu państw /623
2. Przestrzenie kształtowane przez mocarstwa /632
3. Wojny: spokojna Europa, niespokojna Azja i Afryka /642
4. Dyplomacja: narzędzie polityki i sztuka pośredniczenia między kulturami /657
5. Internacjonalizmy i uniwersalizacja norm /672

X. Rewolucje
od Filadelfii przez Nankin, do St. Petersburga /685
1. Rewolucje – oddolne, odgórne i jakie jeszcze? /685
2. Rewolucyjny Atlantyk /695
3. Konwulsje środka wieku /724
4. Rewolucje euroazjatyckie po roku 1900 /744

XI. Państwo
„Minimal government”, przepych władzy i „zapatrzenie w przyszłość” /763
1. Ład i komunikacja: państwo i sfera polityczna /763
2. Monarchie wynalezione na nowo /773
3. Demokracja /791
4. Administracja /808
5. Mobilizacja i dyscyplinowanie /824
6. Wzmocnienie własnego potencjału: polityka z peryferyjnej defensywy /836
7. Państwo i nacjonalizm /842

Tematy

XII. Energia i przemysł
Kto, kiedy i gdzie uwolnił Prometeusza? /849
1. Industrializacja /849
2. Ustrój energetyczny: stulecie węgla /866
3. Ścieżki gospodarczego (braku) rozwoju /876
4. Kapitalizm /887

XIII. Praca
Fizyczne podstawy kultury /895
1. O znaczeniu pracy na roli /897
2. Miejsca pracy: fabryka, plac budowy, biuro /910
3. Ścieżki emancypacji w świecie pracy: niewolnictwo, pańszczyzna, uwolnieni chłopi /927
4. Asymetria pracy najemnej /938

XIV. Sieci
Zasięg, gęstość, dziury /943
1. Transport i komunikacja /945
2. Handel /961
3. Pieniądze i finanse /969

XV. Hierarchie
Piony w przestrzeni społecznej /987
1. Globalna historia społeczna? /987
2. Arystokracje i ich (powolny) schyłek /995
3. Mieszczanie i quasi-mieszczanie /1009

XVI. Wiedza
Pomnażanie, zagęszczenie, dystrybucja /1033
1. Języki świata: wielkie przestrzenie komunikacji /1035
2. Alfabetyzacja i scholaryzacja /1044
3. Uniwersytet jako element europejskiego eksportu kulturowego /1057
4. Mobilność wiedzy a przekład /1070
5. Nauki humanistyczne o własnym i o cudzym /1077

XVII. „Cywilizowanie” i wykluczanie /1093
1. „Świat cywilizowany” i jego „misja” /1093
2. Emancypacja niewolników i „biała hegemonia” /1107
3. Obrona przed obcymi i „walka ras” /1130
4. Antysemityzm /1142

XVIII. Religia /1153
1. Pojęcia i warunki religii /1154
2. Sekularyzacje /1161
3. Religia i imperium /1169
4. Reforma i odnowa /1179
Zakończenie: XIX wiek w historii /1189
Posłowie /1209
Posłowie do wydania polskiego /1211
Indeks /1219