Historia Pomorza Tom V (1918-1939) Województwo pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk. Część I. Ustrój, społeczeństwo i gospodarka

Redakcja: Szczepan Wierzchosławski, Przemysław Olstowski

Rok wydania: 2015

Ilość stron: 439

Oprawa: twarda

Format: 17,0  cm x 24,5 cm

 

"Część I tomu V jest zbiorem studiów monograficznych nad ustrojem administracyjnym, społeczeństwem i gospodarką województwa pomorskiego i Wolnego Miasta Gdańska w okresie między obu wojnami światowymi. Województwo pomorskie (wraz z sąsiednim poznańskim) powstało w wyniku uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej ustawy z 1 VIII 1919 r. o tymczasowym zarządzie byłej dzielnicy pruskiej. Wolne Miasto Gdańsk natomiast powołane zostało 15 XI 1920 r. na mocy postanowień traktatu wersalskiego. Egzystencja obydwu tych jednostek administracyjnych przerwana została przez wybuch II wojny światowej we wrześniu 1939 r. Dolną cezurę niniejszego opracowania - niezależnie od wzmiankowanych aktów prawnych - wyznacza koniec I wojny światowej w listopadzie 1918 r., kiedy rozpoczęły się także działania na rzecz odzyskania niepodległości Polski i włączenia w jej granice dawnej prowincji niemieckiej Prus Zachodnich."

(fragment Przedmowy)

Spis treści:

Przedmowa (Sz. Wierzchosławski, P. Olstowski)  /7

WOJEWÓDZTWO POMORSKIE

Rozdział I. Charakterystyka źródeł i stanu badań do dziejów województwa pomorskiego (P. Olstowski)  /11

1. Źródła archiwalne  /11

2. Źródła drukowane i druki współczesne  /14

3. Stan badań  /24

3.1. Uwagi ogólne  /24

3.2. Problematyka prawnoustrojowa  /28

3.3. Stosunki gospodarczo-społeczne  /30

3.4. Stosunki polityczne  /32

3.5. Stosunki narodowościowe i wyznaniowe  /36

3.6. Kultura, życie umysłowe, oświata i szkolnictwo  /39

Rozdział II. Od rewolucji listopadowej do wprowadzenia administracji polskiej (1918-1920) (M. Wojciechowski)  /48

Rozdział III. Podziały terytorialne i organizacja administracji w województwie pomorskim (1920-1939) (S. Salmonowicz)  /70

1. Uwagi wstępne  /70

2. Podziały terytorialne województwa  /72

3. Administracja państwowa /74

4. Organa administracji niezespolonej /81

5. Organizacja wymiaru sprawiedliwości  /82

6. Samorząd terytorialny /83

7. Samorządy korporacyjne, zawodowe i gospodarcze /86

Rozdział IV. Stosunki ludnościowe w województwie pomorskim (P. Olstowski) /88

1. Uwagi wstępne  /88

2. Liczba i rozmieszczenie ludności. Gęstość zaludnienia  /92

3. Stosunki narodowościowe, językowe i wyznaniowe /101

4. Ruch ludności  /113

5. Struktura płci, wieku , stanu cywilnego i wykształcenia  /126

6. Struktura społeczno-zawodowa ludności  /131

7. Tabele statystyczne /139

Rozdział V. Gospodarka Pomorza Nadwiślańskiego (przemysł, rzemiosło, handel, gospodarka morska) w Drugiej Rzeczypospolitej (R. Siudziński)  /149

1. Bilans otwarcia  /149

1.1. Dziedzictwo pruskiego panowania i pierwszej wojny światowej  /149

1.2. Czynniki warunkujące rozwój gospodarczy Pomorza w Drugiej Rzeczypospolitej  /154

1.3. Etapy i kierunki kapitalistycznej industrializacji Pomorza w Polsce międzywojennej  /158

2. Przekształcenia strukturalne w przemyśle pomorskim w Drugiej Rzeczypospolitej  /167

2.1. Charakterystyka przemysłu w ujęciu gałęziowym i branżowym  /167

2.1.1. Przemysł rolno-spożywczy  /168

2.1.2. Przemysł maszynowy, metalowy i elektrotechniczny  /171

2.1.3. Przemysł chemiczny  /174

2.1.4. Gałęzie i branże związane z urbanizacją - przemysły: drzewny, budowlany, mineralny, energetyczny  /176

2.1.5. Przemysły papierniczy i poligraficzny  /179

2.1.6. Przemysły włókienniczy, konfekcyjny i skórzany  /181

2.2. Struktura wielkościowa przemysłu pomorskiego (na podstawie stopnia koncentracji zakładów i zatrudnienia)  /183

2.3. Struktura  przestrzenna  /190

2.4. Struktura narodowościowa /191

3. Charakterystyka skupisk przemysłowych Pomorza Nadwiślańskiego  /196

3.1. Główne ośrodki przemysłowe  /196

3.1.1. Grudziądz  /196

3.1.2. Toruń  /201

3.1.3. Starogard Gdański  /207

3.2. Skupiska przemysłowe na bliskim pograniczu polsko-niemieckim  /209

3.2.1. Charakterystyka ogólna  /209

3.2.2. Pogranicze Pomorza z Prusami Wschodnimi  /210

3.2.3. Pogranicze Pomorza z Rzeszą Niemiecką  /212

3.3. Inne rejony inwestowania przemysłowego w województwie pomorskim  /213

3.4. Ważne ośrodki przemysłowe na obrzeżach Pomorza Gdańskiego  /217

3.4.1. Bydgoszcz  /217

3.4.2. Elbląg  /224

4. Finansowanie i rentowność produkcji przemysłowej  /225

4.1. Kredytowanie przemysłu  /225

4.2. Rentowność przedsiębiorstw /228

5. Technika i technologia produkcji, warunki pracy i płace /229

5.1. Postęp techniczny  /229

5.2. Nowe źródła energii /233

5.3. Warunki pracy  /235

5.4. Płace /237

6. Rynki zaopatrzenia i zbytu produkcji przemysłowej /238

6.1. Możliwości surowcowe Pomorza  /238

6.2. Lokalny i krajowy rynek zbytu  /239

6.3. Struktura pomorskiego eksportu  /241

6.4. Transport i komunikacja /243

7. Rzemiosło i handel  /245

7.1. Rzemiosło  /246

7.2. Handel  /250

7.3. Szkolnictwo zawodowe  /253

8. Gospodarka morska Drugiej Rzeczypospolitej  /254

8.1. Koncepcje zagospodarowania polskiego wybrzeża  /254

8.2. Gdynia - rozwój cywilizacyjny portowego miasta  /258

8.2.1. Etapy budowy portu  /258

8.2.2. Uprzemysłowienie wokół portu  /263

8.2.3. Ustrój administracyjny portu  /266

8.2.4. Rola portu gdyńskiego w handlu morskim Rzeczypospolitej  /268

8.2.5. Rozwój i przekształcenia strukturalne organizmu miejskiego  /270

8.3. Inne dziedziny polskiej polityki i gospodarki morskiej  /276

8.3.1. Przemysł okrętowy  /276

8.3.2. Flota handlowa i pasażerska /278

8.3.3. Rybołówstwo morskie  /280

9. Problemy społeczne związane z cyklami koniunkturalnymi w gospodarce Pomorza  /281

Rozdział VI. Rolnictwo w województwie pomorskim w okresie międzywojennym (T. Łaszkiewicz)  /294

1. Struktura agrarna województwa pomorskiego  /294

2. Reforma rolna w województwie pomorskim  /296

3. Cykle koniunkturalne w rolnictwie po I wojnie światowej  /303

3.1. Powojenny kryzys w rolnictwie (1920-1924)  /303

3.2. Poprawa koniunktury gospodarczej w latach 1924-1929  /305

3.3. Wielki kryzys ekonomiczny w rolnictwie (1929-1935)  /305

3.4. Okres 1936-1939  /307

4. Obciążenia kredytowe i podatkowe  /308

5. Produkcja rolna w województwie pomorskim /310

5.1. Produkcja roślinna /310

5.2. Hodowla zwierzęca  /313

5.3. Rybołówstwo  /319

5.4. Gospodarka leśna  /320

6. Organizacje rolnicze  /321

7. Pomorska Izba Rolnicza  /329

WOLNE MIASTO GDAŃSK

Rozdział VII. Charakterystyka źródeł i stanu badań nad dziejami Wolnego Miasta Gdańska (A. Romanow)  /332

Rozdział VIII. Struktura administracyjna i status prawny (M. Andrzejewski)  /339

1. Geneza Wolnego Miasta Gdańska  /339

2. Status Wolnego Miasta Gdańska  /340

3. Ustrój społeczno-polityczny Wolnego Miasta Gdańska  /342

4. Liga Narodów i jej przedstawiciele w Wolnym Mieście Gdańsku  /344

5. Komisarze Generalni RP i Niemiecki Konsulat Generalny  /345

Rozdział IX. Terytorium, stosunki demograficzne, narodowościowe i wyznaniowe. Podziały społeczno-zawodowe i warunki bytu (A. Romanow)  /348

1. Granice i terytorium Wolnego Miasta Gdańska  /348

2. Obraz demograficzny Wolnego Miasta Gdańska  /350

2.1. Liczba ludności i gęstość zaludnienia  /350

2.2. Ruch naturalny ludności /353

2.3. Struktura stanu cywilnego  /355

2.4. Struktura płci i wieku  /356

2.5. Struktura narodowościowa i wyznaniowa /358

2.5.1. Struktura narodowościowa  /358

2.5.2. Podziały wyznaniowe  /360

3. Podziały społeczno-zawodowe i sytuacja na rynku pracy  /362

3.1. Ludność polska w strukturze społeczno-zawodowej WM Gdańska  /367

4. Warunki życia mieszkańców /368

4.1. Sytuacja mieszkaniowa  /368

4.2. Zdrowotność mieszkańców /371

4.3. Ważniejsze problemy gospodarki komunalnej i bytowe ludności  /373

Rozdział X. Gospodarka i społeczeństwo (B. Hajduk)  /380

1. Podstawy prawno-organizacyjne funkcjonowania gospodarki  /380

2. Centralne i samorządowe instytucje zarządzania gospodarką  /382

3. Problemy walutowe, finansowe i bankowość  /384

4. Port  /390

5. Handel wewnętrzny i zagraniczny  /395

6. Wytwórczość  /400

6.1. Przemysł  /400

6.2. Rzemiosło  /403

7. Żegluga morska i rzeczna  /405

8. Rybołówstwo /409

9. Rolnictwo  /412

Indeks nazwisk (T. Krzemiński)  /417

Indeks nazw geograficznych  (T. Krzemiński)  /424

Spis ilustracji /431