Herb Prus II zwany Wilczymi Kosami do początków XVI wieku

Autor: Waldemar Fronczak

Rok wydania: 2021

Ilość stron: 330

Oprawa: miękka 

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

"[...] Autor prowadzi czytelnika w innym kierunku, skupiając się przede wszystkim na wizerunku. Odnazał nieznane dotychczas artefakty, co pozwoliło na ukazanie ewolucji znaku od średniowiecza do początków XVI w. w okresie tzw. "żywej" heraldyki, z licznymi ekskursjami w głąb XIX w. W długim procesie rozwoju niektóre herby polskie poddane zostały okcydentalizacji. Zjawisko to dostrzegł także Autor w przypadku herbu Wilcze Kosy.

Podobieństwo znaku austriackiej rodziny von Stubenbergów z herbem występującym w pieczęci kanonika krakowskiego - Adama z Będkowa w ziemi sieradzkiej zdaniem Autora - wskazuje właściwy kierunek recepcji. Świadczy też wymownie o wspólnocie rycerstwa Europy, do której należeli też nosiciele Wilczych Kos."

(prof. dr hab. A. Szymczakowa)

Spis treści:

Wstęp /9

Rozdział I. Rozrachunki z dotychczasową literaturą  /11

1. Co na temat początków Wilczych Kos pisali dotychczas autorzy  /11

a. Moszczenica  /11

b. Wilcze Kosy  /15

Stanowisko Franciszka Piekosińskiego  /17

Stanowisko Stanisława Dziadulewicza  /23

Stanowisko Jadwigi Chwalibińskiej  /24

Stanowisko Józefa Szymańskiego  /26

2. Herby, ich nazwy i zawołania błędnie łączone z Prusem II  /27

a. Herb komesa Franciszka de "Wilchicz" - 1287 rok  /27

b. Słubica  /29

c. Wazanki  /47

d. Piękostki  /49

e. Nagody  /61

f. Nawilki  /63

g. Pieczęć Stanisława Dawidowskiego  /63

Rozdział II. Co przedstawia herb Prus II?  /67

1. Urządzenia bojowe zwane wilczymi  /69

2. Przyrządy do łapania wilków i ich odwzorowanie w herbach  /73

3. Trudności w nazewnictwie i identyfikacji "wilczych przedmiotów"  heraldycznych  /77

4. Proces heraldyzacji dawnych symboli  /81

Rozdział III. "Wilcze kosy" w zachodnich herbach  /83

1. Herb z klasztoru w Mogile (początek XIV wieku)  /83

2. Stubenbergowie - rycerze austriaccy ze Styrii  /86

3. Thuringen - rycerz austriacki poległy w bitwie pod Sempach w 1386 roku  /92

4. Bruckot - Śląsk  .94

5. Sonnenberg - Prusy, ziemia prabucka  /95

6. Stauden - ziemia chełmińska  /98

7. Schillingsdorf - ziemia chełmińska  /99

8. Podsumowanie  /105

Rozdział IV. Wilcze kosy w polskiej heraldyce  /111

1. Od Moszczenicy do Wilczych Kos  /111

a. Analiza topograficzna najwcześniejszych zapisek do 1431 roku  /111

b. Problem identyfikacji miejscowości Szirowskie  /118

c. Pojawienie się proklamy "Prusy" i półtorakrzyża (proces Jana Kraski)  /123

d. Podsumowaie  /123

2. Kształtowanie się herbu w kręgu Adama Wspinka z Będkowa  /128

a. Rys biograficzny Adama z Będkowa  /128

Pieczęć  /133

Antyfonarz  /134

Zmiana pierwotnej proklamy  /137

Jak wyglądała Moszczenica?  /138

Tomasz Strzępiński - przyjaciel  i krewny Adama z Będkowa  /140

Okoliczności utrudniające i sprzyjające modyfikacji herbu  /143

b. Herb Wilcze Kosy w kościele w Będkowie /147

Portal z programem heraldycznym  /151

Tablica fundacyjna  /153

Fundatorzy: Mikołaj i Piotr Wspinkowie  /154

Kielich mszalny  /156

c. Herby z dzwonu i obrazu w Skotnikach - XVI wiek  /159

d. Herby w klasztorze na Świętym Krzyżu  /162

e. Herby z gotyckich kafli piecowych z II połowy XV wieku  /165

f. Pieczęć Andrzeja z Siodłkowa - 1462 rok  /169

3. Pojawienie się herbu na Północnym Mazowszy i w ziemi dobrzyńskiej  /170

a. Jan z Grodzenia i Jan z Pręczków  /170

b. Aleksy z Płomian  /173

c. Pieczęć z traktatu pokojowego w Toruniu - 1466 rok  /179

d. Odmiany herbu Wieczwińskich  /184

4. "Przemyska odmiana" Wilczych Kos  /187

a. Zapiski z ksiąg sądowych województwa ruskiego  /187

b. Dotychczasowa literatura o "zapisce przemyskiej"  /189

c. Drogi przybycia Wilczych Kos na ziemię przemyską  /190

Migracja na Ruś Czerwoną  /190

Pojawienie się Ogonów na Rusi  Czerwonej  /193

Napole proklamą o charakterze topograficznym  /195

d. Zapiska z herbem Bibel  /196

e. Analiza osób i miejsc związanych z Wilczymi Kosami w ziemi przemyskiej  /199

Bybelscy z Bybła  /201

Chłopczyccy z Chłopczyc  /203

Kornalowscy z Kornalowic  /204

Borschnitzowie  /205

Bukowscy (Buchowscy) i Bukowińscy  /206

f. Próba wyjaśnienia zagadki przemyskiej  /208

g. Podsumowanie  /210

5. Rozprzestrzenienie herbu Prusa II w XVI wieku  /212

a. Migracja Wspinków i zmiana herbu  /212

b. Mazowsze głównym kierunkiem migracji klejnotników i herbu  /215

c. Artefakty z XVI wieku  /220

Rozdział V. Próba systematyki wizerunków herbu i etapu rozwou herbu Prus II w Polsce  /225

1. I etap - do 1411 roku czyli do pojawienia się nazwy Wilcze Kosy  /227

2. II etap - od 1411 roku - do około 1431 roku, Wilcze Kosy bez krzyża  /227

3. III etap - od około 1432 roku, kształtowanie się herbu w starszych postaciach  /227

4. IV etap - od połowy XVI wieku, pojawienie się współczesnej formy herbu  /232

Rozdział VI. Post scriptum: Prus II w herbarzach. Odmiany  /233

1. Wczesne herbarze  /233

2. Odmiany Prusa II w Księdze herbowej Juliusza Ostrowskiego  /238

3. Odmiana Olszowskich  /241

4. Pozorne odmiany Wilczych Kos  /249

5. Prus II w heraldyce imaginacyjnej  /254

Rozdział VII. Podsumowanie i wnioski /255

Wykaz skrótów wykorzystanych w zapisach bibliograficznych   /261

Spis map  /265

Spis tabel  /267

Spis ilustracji  /269

Bibliografia  /281

Aneks 1. Ewolucja Wolfsankera w herbie Stubenbergów do postaci kotwicy morskiej  /295

Aneks 2. Zniekształcenia pierwotnej postaci Wolfseisen w godle Stubenbergów  /296

Aneks 3. Próba systematyki występujących rysunków Wilczych Kos i ich przyporządkowania do możliwych pierwowzorów  /297

Aneks 4. Chronologia zdarzeń mogących mieć wpływ na historię Wilczych Kos wraz z kalendarium herbów przedstawiających symbol Wolfseisen  /298

Wykaz skrótów wykorzystanych w indeksach  /305

Indeks osobowy i rzeczowy  /307

Indeks geograficzny  /323