Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny zachodniej tom I - III komplet

Autor: Gerard Labuda

Rok wydania: 1960, 1964, 1975

Liczba stron: tom I - 312, tom II - 279, tom III - 351

Okładka: twarda z obwolutą

Format: 17,0 cm x 24,0 cm

Uwaga! KSIĄŻKI UŻYWANE. Obwoluty uszkodzone, brzegi kartek przykurzone, kartki pożółkłe

Spis treści Tomu I:

I. Osiągnięcia i postulaty historiografii polskiej w zakresie dziejów Słowiańszczyzny zachodniej  /9

II. Okres wspólnoty słowiańskiej w świetle źródeł i tradycji historycznej  /34

1. Wstęp  /34

2. Źródła  /36

• Jordanes i Prokop z Cezarei /36
• Geograf Raweński  /39
• Geograf Bawarski  /40
• Tradycja arabska (al-Masudi)  /43
• Tradycja bizantyńska (Leon; Konstanty Porfirogeneta)  /62
• Tradycja literacka (uczona): Nestor, Pop Dukljanin, Kronika Wielkopolska, Laonikos Chalkokondylas i inni  /64

3. Siedziby Słowian przed rozproszeniem się  /70

4. Wspólne nazwy plemienne  /80

5. Konfrontacja legendy z rzeczywistością historyczną  /82

6. Konkluzje  /85

III. Pierwsze wzmianki o Słowianach nad Łabą i Bałtykiem  /87

A. Vibitus Sequester o Słowianach?  /91

1. Relacja Vibiusa w historiografii  /91

2. Analiza źródłoznawcza /92

3. Rozbiór filologiczny nazwy: Cervetti  /94

4. Konkluzje  /96

B. Vidivarii Jordanesa /96

1. Stan dyskusji  /96

2. Analiza tekstów  /101

3. Analiza filologiczna nazwy Vidivarii  /103

4. Analiza historyczna /105

5. Konkluzje /109

C. Relacja Teofylakta Simokattesa o Słowianach nadbałtyckich  /109

1. Tekst relacji  /111

2. Przegląd literatury  /111

3. Analiza tekstu  /113

4. Analiza historyczna przekazu  /118

• Geograf z Rawenny  /118
• Beda  /119

5. Konkluzje  /122

IV. Studia dyplomatyczne i geograficzno-historyczne z dziejów Słowiańszczyzny zachodniej  /123

A. Dokumenty biskupstwa miśnieńskiego jako źródło do dziejów zachodniej granicy Polski w wieku X  /123

1. Omówienie podstawy źródłowej  /124

2. Pierwotne granice biskupstwa miśnieńskiego w świetle dokumentu z roku 971  /126

3. Położenie i zasięg terytorialny ziemi Dziadoszan  /129

4. Granica biskupstwa miśnieńskiego w świetle dokumentu z roku 996  /133

• Krytyka wewnętrzna dokumentu /134
• Krytyka zewnętrzna dokumentu /139

5. Cel sfałszowania dokumentu Ottona III z roku 996  /143

6.Konkluzje  /147

B. Położenie pagus Selpuli  /148

1. Podstawa źródłowa /148

2. Przegląd literatury  /151

3. Analiza źródeł  /156

4. Próba lokalizacji plemienia /161

C. Nazwa plemienia Selpuli  /164

D. Łużyce w dokumencie biskupstwa breńskiego (brandenburskiego) z roku 948  /167

1. Przegląd literatury  /168

2. Analiza paleograficzna dokumentu  /171

3. Analiza historyczna dokumentu  /173

4. Konkluzje  /178

E. Czy Łużyce wchodziły w roku 961 w obręb państwa niemieckiego?  /179

1. Dokument Ottona I z roku 961

2. Krytyka wewnętrzna dokumentu  /182

3. Konkluzje  /186

F. Dokument biskupa miśnieńskiego Benona w sprawie darowizny rycerza słowiańskiego Bora z roku 1071  /188

1. Ocena dokumentu w literaturze  /199

2. Fałszerstwo pełne czy formalne?  /189

3. Data powstania falsyfikatu  /193

4. Lista świadków  /197

5. Treść i rozmiar darowizny  /200

6. Konkluzje  /204

V. Powstania Słowian połabskich u schyłku X wieku  /205

1. Wstęp /205

2. Wybuch powstania /209

• Data powstania  /210
• Charakter powstania /211

3. Chronologia wydarzeń w kronice Thietmara: księga III, rozdział 17  /212

4. Chronologia wydarzeń w kronice Thietmara: księga III, rozdział 18  /217

5. Przyczyny powstania  /222

6. Zasięg terytorialny powstania z roku 983  /227

• Przegląd literatury  /227
• Wiadomości późniejszych źródeł (Adam, Helmond)  /229
• Krytyka tych przekazów w historiografii /230
• Analiza przekazów Adama i Helmolda /232

7. Zasięg terytorialny powstania z roku 983 według źródeł współczesnych  /238

8. Data i okoliczności występienia Obodrytów (990-996); akces Wieletów (994-998)  /240

9. Konkluzje /243

VI. Polska, Czechy, Niemcy i Związek Wielecki w wieku X  /247

1. Wstęp /247

2. Współpraca Słowian połabskich i Czechów z Węgrami przeciw Niemcom  /248

3. Wojna z roku 928/929; kwestia współdziałania Czechów i Połabian /251

4. Epilog wojen słowiańskich za Henryka I  /261

5. Pierwsze powstanie słowiańskie w latach 936-940  /270

6. Utworzenie pierwszych biskupstw niemieckich na Połabiu (948)  /275

7. Klęska Czechów w roku 950 i jej następstwa  /278

8. Drugie powstanie słowiańskie w latach 954-960; epizod łużycki (963)  /281

9. Krzyż i dyplomacja jako środek pacyfikacji (założenie arcybiskupstwa magdeburskiego 962-968; początek sojuszu polsko-niemieckiego)  /287

10. Znaczenie powstania państwa polskiego dla Słowian połabskich  /292

11. Trzecie powstanie Słowian połabskich (983)  /294

12. Wpływ powstania Wieletów na sąsiednie państwa  /295

13. Rozszerzenie się powstania na Obodrytów (990-996); współudział Wieletów (994-998)  /299

14. Konkluzje  /301

Indeks autorów /303

Inhaltsverzeichnis /310

 

Spis treści Tomu II:

I. Kazimierz Wachowski jako historyk Słowiańszczyzny zachodniej /7

II. Słowianie, Goci i Hunowie /22

1. Uwagi wstępne /22

2. Słowianie i Goci  /26

• Słowiańsko-gockie stosunki społeczno-gospodarcze na Pomorzu na początku naszej ery (do II w. n.e.)  /27
• Gocko-słowiańskie zapożyczenia językowe /31
• Goci nad Morzem Czarnym i ich związek z kulturą czeniachowską /37
• Zagadnienie miejsca pobytu Gotów nad Morzem Czarnym  /47

3. Państwo króla gockiego Hermanryka a Słowianie /56

• Ludy "scytyjskie" w państwie Hermanryka  /63
• Herulowie w państwie Hermanryka /73
• Antowie i  Goci za Hermanryka  /74
• Ocena przekazu Jordanesa o rozmiarach państwa Gotów-Greutungów /80

4. Słowianie i Hunowie  /82

• Podstawa źródłowa stosunków huńsko-słowiańskich /84
• Analiza źródeł pisanych w sprawie przestrzennego zasięgu władztwa Hunów nad Słowianami  /93
• Stosunek Hunów do Słowian /99

5. Konkluzje  /104

III. Słowiańszczyzna zachodnia i Skandynawia we wczesnym średniowieczu (IX-XII wieku)  /107

1. Przegląd badań  /107

2. Stabilizacja osadnictwa słowiańsko-germańskiego po wędrówkach ludów /109

3. Najstarsze kontakty handlowe (VI-VIII w. n.e.)  /111

4. Kontakty polityczne i handlowe w IX i X wieku  /114

5. Geneza ruchu wikingów na Bałtyku w IX i X wieku /119

6. Udział Słowian w ruchu wikingów na Bałtyku w X wieku  /122

7. Wikingowie skandynawscy w ujściach Odry /127

8. Słowiańskosć Wolina w X i XI stuleciu w świetle źródeł pisanych  /129

9. Polska nad Bałtykiem u schyłku X wieku /131

10. Pierwsze próby rozciągnięcia supremacji duńskiej na Słowian za Kanuta Wielkiego (1014-1035)  /134

11. Słowiańszczyzna nadbałtycka i Dania za Swena Estrydsena (1042-1047-1076)  /143

• Bitwa na tzw. pustkowiu Lyrskog (1043)  /143
• Pogłębienie współpracy obodrycko-duńskiej za czasów Gotszalka i jego rozłam /156

12. Ostatni wikingowie skandynawscy na Bałtyku a Słowianie w XI wieku /165

13. Okres pirackiej aktywności Słowian na Bałtyku w latach 1080-1135 /169

14. Ekskurs I: O rzekomym pobycie synów króla angielskiego Edmunda na dworze Bolesława Chrobrego /178

15. Ekskurs II: Zaburzenia polityczne i religijne u Obodrytów w roku 1018  /180

17. Ekskurs III: O nazwie: Jóm, Jómsborg, Jumne, Wolin, Wineta, itp.  /184

IV. Saga o Styrbjornie, jarlu Jomsborga /191

1. O wiarygodności sag  /191

2. Styrbjorn w opowieści źródeł i sag /197

3. Stosunek Styrbjanar Pattr do Knytlingasagi  /203

4. Bitwa w dolinie rzeki Fyris /207

5. Rzekomy udział króla duńskiego Haralda w wyprawie Styrbjorna na Szwecję /209

6. O jakim królu duńskim mówi wiersz Danir?  /212

7. Geneza opowieści o Styrbjornie  /215

V. Sprawa sojuszu polsko-szwedzkiego u schyłku X wieku  /221

1. Relacje Adama bremeńskiego o sojuszu /221

2. Poglądy historyków na ten sojusz /222

3. Analiza przekazu Adama /225

4. Sojusz szwedzko-obodrycki przeciw Swenowi Widłobrodemu koło r. 990 /231

5. Konkluzje /233

VI. O bitwie trzech królów skandynawskich w roku 1000 /235

1. Podstawa źródłowa /235

2. Poglądy historyków i ich rozbiór /236

3. Analiza przekazów XII- i XIII-wiecznych  /239

4. Udział Słowian w bitwie trzech królów według skaldów /247

5. Udział Słowian według sag /253

6. Bitwa trzech królów w świetle źródeł współczesnych /257

7. Po czyjej stronie walczyli Słowianie?  /258

VII. Bizantyński podróżnik o Słowianach nadbałtyckich w XV wieku  /260

VIII. Glosa do przekazu Teofylakta Simokattesa Historiae, Lib. VI C.2.  270

Indeks autorów /273

Inhaltverzeichnis /278

Spis treści Tomu III:

I. Poszukiwania nowych dróg badawczych w dziedzinie starożytności słowiańskich /9

1. O słownikach i encyklopediach starożytności słowiańskich /9

2. O udziale historyków w odtwarzaniu etnogenezy Słowian - Zagajenie dyskusji /23

• Kilka pojęć wyjściowych w dyskusji /25
• Dwie koncepcje historiograficzne rozwiązywania zagadnień etnogenezy i topogenezy Słowian /28
• Stan opracowania testimoniów o etno- i topogenezie Słowian /31
• Udział historyków w wyświetlaniu etno- i topogenezy Słowian /34
• Aktualne zapatrywania historyków na etno- i topogenezę Słowian /39
• Zasady perspektywy dalszej pracy /44

3. Morze w życiu plemion słowiańskich w starożytności i we wczesnym średniowieczu  /56

• Morze i gospodarka morska w kulturze Prasłowian (od casów najstarszych do połowy tysiąclecia naszeje ry)  /62
• Słowianie południowi /70
• Słowianie wschodni /75
• Słowianie zachodni /79
• Ocena ogólna wczesnosłowiańskich osiągnięć na morzu /89

II. Marchie niemieckie na pograniczu słowiańskim w VIII - XII wieku  /91

1. Poglądy historyków /91

2. Marchie wczesnokarolińskie na pograniczu bawarskim /100

3. Marchie wczesnokarolińskie na pograniczu turyngskim i saskim /114

4. Marchie późnokarolińskie a początek księstw terytorialnych w państwie wschodniofrankońskim  /125

5. Marchie połabskie w X-XII wieku  /152

6. Aneksy :

1. Marca Lipani /166
2. Limen Saxoniae /171

III. Działalność misyjna i organizacja Kościoła niemieckiego na ziemiach Słowian połabskich (do schyłku XII wieku)  /176

1. Chrystianizowanie Słowian na zachód od Łaby i Sali  /177

2. Początki organizacji kościelnej u Słowian połabskich w IX i X wieku /182

3. Załamanie organizacji kościelnej na ziemiach wieleckich i obodryckich w X i XI wieku  /186

4. Odbudowa i rozbudowa niemieckiej organizacji kościelnej u Słowian nadbałtyckich w XII wieku  /188

5. Organizacja terytorialna i skarbowa /192

6. Bariery kulturowe i językowe w działalności misyjnej Kościoła niemieckiego  /200

7. Charakterystyka ogólna /206

IV. Dokument króla Henryka IV dla księcia saskiego Ottona w sprawie nadania Raciborza w roku 1062 /208

1. Wstęp  /208

2. Krytyka wewnętrzna dokumentu /210

3. Zakres darowizny Henryka IV /214

4. Cel darowizny Henryka IV /220

5. Sprawy słowiańskie w dokumencie Henryka IV z roku 1062 /224

6. Konkluzje /231

V. Wezwanie wschodniosaskich feudałów do walki ze Słowianami z roku 1108 /233

1. Tekst manifestu /234

2. Krytyka wewnętrzna dokumentu /241

3. Sasi i Wieleci na początku XII stulecia  /245

4. Wnioski z krytyki wewnętrznej manifestu  /254

5. Znaczenie manifestu arcybiskupa Adalgota w świetle ideologii politycznej okresu wypraw krzyżowych /256

6. Ideolgia krzyżowa w manifeście /259

7. Konkluzje /267

VI. O pochodzeniu i o stanowisku polityczno-prawnym dynastii wschodniopomorskich, szczególnie sławieńskich, XII wieku  /270

1. Wstęp  /270

2. Książęta sławieńscy w XII i w początkach XIII wieku  /279

Dokument Barnima I z roku 1229 /283

Potwierdzenie papieskie z roku 1238 /284

Kim był Racibor, dobrodziej joannitów sławieńskich?  /296

Rekonstrukcja dynastii sławieńskiej /287

3. Źródła polskie o koligacjach książąt pomorskich /291

Genealogia rodziny Mieszka Starego /291

Obalenie władzy Mieszka Starego w Polsce i objęcie władzy przez Kazimierza Sprawiedliwego /292

Powrót Mieszka Starego do Polski w oparciu o pomoc Pomorzan w roku 1181 /295

Kronika Wielkopolska o sprawach pomorskich za Mieszka Starego i Kazimierza Sprawiedliwego /296

Kronika Wielkopolska o osadzeniu Świętopełka na księstwie gdańskim przez Leszka BIałego /297

Legenda o głowie św. Barbary o pochodzeniu książąt gdańskich /299

4. Kim był i gdzie panował książę pomorski Bogusław z kroniki mistrza Wincentego (ks. IV, r. 8) koło roku 1180  /300

5. Problem Zwinisławy i Grzymisława /303

Kim był zagadkowy "poborca trybutu" z kroniki mistrza Wincentego?  /304

Kim była Zwinisława, żona Mściwoja I?  /310

Eufrozyna, żona księcia Świetopełka gdańskiego /314

Hipotetyczne meklemburskie koneksje Mściwoja /316

Mazowiecna parantela Mściwoja I  /318

6. Stanowisko polityczne księstwa sławieńskiego w ramach monarchii piastowskiej na Pomorzu /321

7. Zagadkowy dokument księcia Świętopełka, rzekomo z roku 1180 /327

8. Data zajęcia ziemi słupskiej i sławieńskiej przez księcia Świętopełka /337

9. Konkluzja /340

Indeks autorów /342

Inhalt /349