Festung Krakau. W cieniu twierdzy. O królewskim mieście pod austriacką kroplówką (1850-1914)

Autor: Andrzej Chwalba

Rok wydania: 2022

Liczba stron: 440

Okładka: twarda

Format: 16,5 cm x 24,00 cm

Kraków w twierdzy czy twierdza w Krakowie? Nowa książka wybitnego historyka

Z fortu Kościuszko nadaje popularna rozgłośnia radiowa, w forcie Kleparz publiczność bawi się na koncertach, w Skale mieści się obserwatorium astronomiczne, a w forcie Krzesławice – dom kultury. Jednak większość z około stu obiektów składających się na dawną Twierdzę Kraków budzi przede wszystkim zainteresowanie miłośników historii wojskowości, a szkoda, bo jest to fenomen na skalę europejską.

Twierdza powstała w drugiej połowie XIX wieku na rozkaz cesarza Franciszka Józefa.

W swojej najnowszej książce Andrzej Chwalba pasjonująco opisuje otoczony wieńcem habsburskich murów Kraków na tle innych europejskich miast warownych (Antwerpii, Breslau czy Wilna), podkreślając jednocześnie jego wyjątkowy charakter – ze względu na bogate kulturowe i historyczne dziedzictwo dawnej stolicy.

Czy faktycznie miasto pozostawało w cieniu twierdzy, czy było wręcz przeciwnie? Czy możliwe było bezkonfliktowe wpasowanie jej militarnego charakteru – z dobrodziejstwem inwentarza: znaczną liczbą żołnierzy i ich obyczajami, rozrywkami wyższych i niższych lotów – w krakowską tkankę kulturową? Czy krakowianie potrafili odkryć korzyści z symbiozy z twierdzą, czy też stale była drzazgą w ich oku?

(opis wydawcy)

Spis treści:

Wstęp  /7 

1. Twierdza   /19 

Średniowieczny Kraków - dogasające dziedzictwo   /19 

Czakram cesarski   /22 

„Burzymurki" i Austriacy  /22 

Potężna twierdza powstanie w Krakowie    /24 

Wawel w fortecę zamieniany   /27 

Katedra, a nie cytadela   /30 

Kopiec Kościuszki w forcie „Kościuszko"   /32 

Wzgórze św. Bronisławy: miastu kaplica, wojsku forteca   /36 

Podpis Franciszka Józefa    /38 

Forty: inżynieria wojenna w pejzażu Krakowa i okolic   /42 

Nowinki technologiczne   /52 

W powietrzu i na rzece   /62 

2. Koszary    /67

Rekruci śpią w mieście   /67

Wszechobecne koszary    /71

Kraków na potrzeby wojska   /81

Prysznice czy cieknący sufit? Warunki mieszkaniowe w koszarach    /86

Koszary od kuchni    /88

Żołnierze między skarbem miejskim a wojskowym    /92

3. Prochownie   /101

Miasto na beczkach prochu   /101

Słup ognia    /104

Skandal i po skandalu   /108

Znów stało się głośno    /111

4. Żołnierze    /114

Ilu żołnierzy było w krakowskim garnizonie?    /114

W kalejdoskopie jednostek wojskowych   /115

Ck rekruci i ck dezerterzy    /122

„Post" i jego „feldflasza". Słowo o języku pułkowym    /131

„Tak hartowała się armia austro-węgierska". Ćwiczenia wojskowe    /137

Smętny żywot żołnierza    /141

5. Oficerowie  /147

Z narodów cesarskich i królewskich    /147

Polacy w stopniu oficera    /147

„Eleganccy, zawadiaccy, z tęgim wąsem"   /155

Kasyno w „małym Wiedniu"    /163

6. Żołnierze i cywile   /169

Sympatyczne austriackie miasto   /169

À la Wiedeń    /171

Filiżanki, kufle i talerze    /173

Obcy wśród swoich    /175

Wejście na salony    /179

Pod batutą kapelmistrza    /188

Okazja czyni widownię    /196

Ruch to zdrowie   /201

Prostytucja    /203

Długa lista rozrywek   /209

Jak szynk, to i wyszynk    /210

Sprawiedliwość wojskowa kontra sprawiedliwość cywilna    /213

Miejskie wojny    /217

„Prawo pięści"    /220

Na pomoc w klęskach pomoru    /226

Walki z żywiołem wody    /228

7. Twierdza w mieście i miasto w twierdzy   /232

„Gruzy, niedola, nędza, panowanie niemczyzny — oto Kraków"... w połowie XIX wieku    /232

W ogniu pożaru, w toku odbudowy    /235

Z zatwierdzenia cesarza    /239

Mieszane uczucia krakowian    /242

Miasto ściskane wojskowym gorsetem   /245

Prezydenci nowych czasów   /248

Wojskowa koncepcja miasta    /252

Poszerzanie mapy drogowej   /252

Mosty na Wiśle    /257

Para i żelazo   /258

Boom budowlany    /262

Miejscowy przemysł kolonialny   /268

Z motyką na Wiedeń, czyli o konkurencji lokalnego rynku   /274

Miasto w mieście   /291

8. Rejony forteczne   /296

Klinem w miasto   /296

Z budowlanym impetem   /302

Tam gdzie rosną kamienice   /305