Epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w świetle interregionalnych kontaktów wymiennych

Autor: Maciej Kaczmarek

Rok wydania: 2012

Liczba stron: 518

Okładka: twarda

Format: 21,5 cm x 30,5 cm

Prace Komisji Archeologicznej Tom 28

W książce po raz pierwszy przedstawiono problematykę interregionalnych kontaktów wymiennych, utrzymywanych przez społeczności zasiedlające Nizinę Wielkopolsko-Kujawską w epoce brązu (2000–750 p.n.e.). W szerokiej perspektywie analitycznej szczegółowemu opracowaniu poddano dostępną bazę ruchomych źródeł archeologicznych, przede wszystkim wytworów metalowych (brązowych i złotych), bursztynowych oraz kamiennych, które mogą być interpretowane jako przedmioty importowane z kilku ościennych ośrodków wytwórczych bądź ich lokalne naśladownictwa. Podstawowe wektory napływu obcych produktów do Wielkopolski, na Kujawy i ziemię lubuską wiążą się z lokalizacją trzech głównych centrów metalurgicznych:
– nordyjskiego i powiązanych z nim warsztatów pomorskich na północy;
– węgiersko-siedmiogrodzkiego, wschodnioalpejsko-naddunajskiego i zachodnioalpejskiego na południu;
– nadłabskiego na zachodzie.
Konkluzję rozważań podjętych w niniejszej monografii stanowi próba rekonstrukcji przebiegu dalekosiężnych szlaków wymiennych, łączących Nizinę Wielkopolsko-Kujawską z resztą „brązowej” Europy oraz interpretacja tego fenomenu.

 Spis treści:

Od autora  /9

Zagadnienia wstępna  /11

Cel i zakres rzeczowy pracy  /11

Zasięg terytorialny pracy i jego charakterystyka fizjograficzna  /13

Ramy czasowe, uwagi o systemach periodyzacyjnych i chronologii absolutnej  /16

Wczesna epoka brązu  /17

Środkowa epoka brązu  /20

Późna epoka brązu  /22

Uwagi o konstrukcji pracy  /25

I. Początki interregionalnych kontaktów wymiennych społeczności Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej w neolicie - zarys problematyki 

I.A. Uwagi o sytuacji kulturowo-osadniczej  /30

I.B. Surowce kamienne  /34

I.C. Wyroby z miedzi  /45

I.D. Ozdoby z bursztynu i muszli  /49

I.E. Podsumowanie  /53

II. Wczesna epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w świetle napływu przedmiotów importowanych oraz ich naśladownictwa (BrA1 - BrA2/BrB1)

II.A. Charakterystyka kulturowo-osadnicza  /59

II.B. Wyroby metalowe o charakterze importów  /81

II.B.1. Broń  /81

II.B.2. Narzędzia  /100

II.B.3. Ozdoby i części stroju  /106

II.C. Wyroby z kamienia, gliny i bursztynu o charakterze importów  /126

II.C.1. Krzemienne ostrza bifacjalne  /126

II.C.2. Kamienne buławy kanelurowane  /134

II.C.3. "Idole chlebkowate"  /136

II.C.4. Ozdoby z bursztynu  /139

II.D. Charakterystyka wyróżniających się zespołów  /143

II.E. Podsumowanie  /149

III. Środkowa epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w świetle napływu przedmiotów importowanych oraz ich naśladownictw (BrB1-BrD)

III.A. Charakterystyka kulturowo-osadnicza  /157

III.B. Wyroby z brązu o charakterze importów  /171

III.B.1. Broń  /171

III.B.2. Narzędzia i przybory toaletowe  /191

III.B.3. Ozdoby i części stroju  /200

III.B.4. Inne przedmioty z brązu  /213

III.C. Wyroby z bursztynu i fajansu o charakterze importów  /214

III.D. Lokalna wytwórczość metalurgiczna a napływ importowanych przedmiotów z brązu w świetle charakterystyki wyróżniających się zespołów  /217

III.E. Podsumowanie  /227

IV. Późna epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w świetle napływu przedmiotów importowanych oraz ich naśladownictw (BrD - HaB3/HaC) 

IV. A. Charakterystyka kulturowo-osadnicza  /235

IV.B. Wyroby z brązu i złota o charakterze importów  /262

IV.B.1. Broń  /262

IV.B.2. Narzędzia i przybory toaletowe  /280

IV.B.3. Ozdoby i części stroju  /294

IV.B.4. Naczynia brązowe  /322

IV.c. Wyroby z bursztynu i szkła o charakterze importów  /332

IV.D. Lokalna wytwórczość metalurgiczna a napływ importowanych przedmiotów z brązu w świetle charakterystyki wyróżniających się zespołów  /334

IV.E. Podsumowanie  /35

V. Epoka brązu na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w strukturze interregionalnych powiązań wymiennych środkowoeuropejskiej epoki brązu. Próba interpretacji 

V.A. Uwagi o teoretycznych perspektywach badań nad zagadnieniem wymiany w epoce brązu /366

V.B. Kierunki i mechanizmy wymiany interregionalnej  /373

V.C. Fazowy charakter wymiany interregionalnej  /388

V.D. Kulturowy, społeczny i ekonomiczny wymiar dalekosiężnych kontaktów wymiennych w epoce brązu - perspektywa środkowoeuropejska  /396

V.E. Specyfika rozwojowa Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej w epoce brązu. Uwagi końcowe  /408

Zestawienie zabytków  /411

Katalog stanowisk  /443

Bibliografia  /456

Indeks miejscowości  /487

Spis rycin  /494

List od figures  /499

Bronze Age in the Wielkopolska-Kujawy Lowlands in the light of interregional exchange contacts (Summary)  /503