Dzieje szarego człowieka z Puszczy Augustowskiej

Autor: Stanisław Szymański

Rok wydania: 2023

Liczba stron: 432

Okładka: twarda

Format: 15,00 cm x 21,5 cm

Seria: Ocalić od zapomnienia

Podobnych wspomnień przeczytałem i wysłuchałem wiele, wszystkie są na swój sposób cenne, więc nie chcę ich porównywać czy kwantyfikować, a jedynie podkreślić wyjątkowość dziejów Szymańskiego.

Co w nich najbardziej uderza, to sam sposób w jaki ponad siedemdziesięcioletni mężczyzna patrzy w przeszłość i opowiada swoją historię. Nie tylko samego autora, ale również czytelnika zdziwić może, jak wiele zdołał zachować w pamięci. Najbardziej zdumiewające jest natomiast to, że Szymański całe życie pracował jako pisarz i urzędnik, a mimo to jego opowieść bardziej przypomina te usłyszane niż przeczytane. Historia, chociaż w miarę możliwości utrzymana w chronologicznym porządku, nie składa się u niego z dat i wydarzeń, ale z anegdot i portretów licznych oryginałów, wrogów i przyjaciół, albo po prostu napotkanych osób. Nie mam też najmniejszych wątpliwości, że sam Stanisław Szymański był oryginałem, zupełnie tego świadomym, a już na pewno kierującym się własnym kodeksem moralnym.

[...]

Wspomnienia z początku wydają się wręcz bajkowe, pełne opowieści o dziecięcym postrzeganiu świata, o diabłach śpiących w drzewach, o ogromnych rybach czy napotkanych wilkach. Potem przybierają „kawalerski” ton, zapełniają je opowieści o wojsku, wojnie, pracy, czy problemach młodego człowieka, albo nawet po prostu o popijaniu. Wreszcie na koniec zaczyna przebrzmiewać duch socjalistyczny, w końcu ustępujący miejsca rozliczeniem z życiem i własnym sumieniem. Swoistą klamrą są placki gryczane i bliny na liściu kapusty.

[...]

I tak właśnie widzę tę historię, jako opowieść, którą w normalnych warunkach usłyszeć można tylko i wyłącznie podczas wielu długich rozmów od spotkanego przy łowieniu ryb dziadka, niekoniecznie własnego, ale takiego który staje się własnym wraz z postępem swojej historii. To, że taką opowieść najpierw udało się autorowi wyrwać z własnych ust, z lasu i znad jeziora, i przelać na papier, to że potem udało się rodzinie zachować przez lata, a teraz wzbogaciwszy o zdjęcia i przypisy wydać dla wszystkich, którzy chcieliby jej posłuchać… to już sztuka magika.

(Szymon Teżewski)

Spis treści:

Wstęp   /1

Rygol  /5

Augustów  /41

Pierwsza Wojna Światowa  /69

Życie powojenne  /103

Wojna z Bolszewikami  /109

Służba w wojsku /133

Życie po służbie wojskowej  /151

Suwałki   /175

Augustów - sądownictwo  /189

Druga wojna światowa  /245

Wojna Sowietów z Niemcami   /275

Administracja  /311

Lipsk  /375

Ostatnie lata  /393

Indeks osób   /411

Indeks miejscowości   /421